SİGARA - 1
Pek çok hastalığın sebebi sigaradır. Sigara içmekle, sağlığımız ciddi tehlikeler altına atmakla kalmıyor, aynı zamanda çevremize de zarar vermiş oluyoruz. Bunlardan da önemlisi sigara içiyorsak sigaranın esiri olmuşuz demektir.
İnsanları hasta olduklarında tedavi etmeye çalışmanın yanında, hiç hasta olmamaları ve hep sağlıklı kalmaları için çaba sarf etmenin daha insancıl ve daha doğru olduğu açıktır. Biz buna koruyucu hekimlik diyoruz. Maalesef koruyucu hekimlik tedavi edici hekimlik uygulamalarına kıyasla çok geride kalmaktadır. Çünkü insanlar sağlıklarını ancak onu yitirdiklerinde düşünmeye başlıyorlar
Sigaranın sağlık için taşıdığı riskler, ilk dönemlerde bilinmemektedir bundan dolayı yer yer tedavi amacıyla kullanıldığı bile olmuştur. Fransa kraliçesinin migrenine iyi gelmesi nedeniyle ‘’kraliçe otu, deva otu’’ve hatta ‘’kutsal ot’’diye revaç bulmuştur.
İlk kez 1898 de, akciğer kanserinin tütünde kaynaklanabileceği öne sürülmüş, ancak sigara ve akciğer kanseri arasındaki ilişki, 1950 yılında geniş vaka-kontrol çalışmalarıyla ortaya konduktan sonra, tütünün sağlık üzerindeki olumsuz etkisinin farkına varılmış ve kamuoyunun baskıları sonucu, gelişmiş ülkelerde devlet desteği ile sigara aleyhtarı kampanyalar başlatılmıştır.
Bu kampanyalar gerçekten başarılı olmuş ve milyonlarca kişi sigarayı bırakmış, sigara kullanma alışkanlığı ABD’de 20 yıl içinde %41’den, %29 düzeyine düşmüş, kişi başına tüketilen sigara sayısı yılda %25 oranında gerilemiştir.
Sigarayı kendimize dost edinmeniz, onunda size dost olduğu anlamına gelmez. Sigara günün birinde, hiç ummadığınız bir anda size telafisi mümkün olmayan bir oyun oynayıverir. Gerçeği o gün tüm çıplaklığıyla görürsünüz ve sigara hakkındaki düşünceleriniz tamamen değişir. Ancak o zaman gerçeği öğrenmenin size pek faydası olmaz. Gelin, bugünden onu doğru tanımaya çalışın.
Dünyada halen her yıl 5 milyon kişi, sadece sigara içtiği için ölmektedir. Bu aramızdan her yıl 6-7 saniyede 1 kişini sigaraya kurban gittiği anlamına gelir. ABD de bu rakam yılda 435.000 olup dünya genelindeki her 5 ölümden birine tekabül eder. Avrupa da gerçekleşen ölümlerin %14 ü sigaraya bağlıdır. Ve bu rakam yıllık 1.200.000’dır. Türkiye de ise yılda 100.000 kişi olarak hesaplanır. Sigaraya bağlı ölüm vakaları her geçen yıl artmaktadır. Buna göre 2020 yılında her 3 erişkin ölümünden birisi sigaradan olacaktır.Bugün bile her 2 ila 4 erkek ölümünden biri sigaradandır.
Kanserden ölenlerin %30’u, iskemik kalp hastalıklarından ölenlerin %25’i, koah sebebiyle ölenlerin %75’ ,sigara yüzünden hayatını kaybeder. Tüm erken ölümlerin %20 si sigaraya bağlıdır. Sigara içenlerde kanserde ölüm oranı, içmeyenlere oranla 15-25 kat daha yüksektir. Sigara küresel olarak en öldürücü salgındır. Sigaranın zararları konusunda duyarsız olanlar sıklıkla bu rakamlar karşısında “sadece sigara içenler mi ölüyor?” “sigara içmeyenlerde hayatını kaybediyor “ derler. Ancak bu doğru değildir, çünkü sigara içenlerde erken ölüm oranı içmeyenlere oranla 2 kat daha fazladır. Sigara içenler içmeyenlere göre ortalama 20 – 25 yıl erken ölürler. İçilen her sigaranın ömürden 12 dakika çaldığı hesaplanmıştır.
Sadece öldürmekle kalsa iyi, birde süründürüyor. Sigara organizmanın hemen her organında her dokusunda zararını gösterir, ve çok çeşitli hastalıkların gelişmesine neden olur. Tüm dünyada en sık görülen, en fazla öldüren, en çok sakat bırakan, en büyük tedavi maliyetlerine yol açan, kalp damar sistemi hastalıkları, kanserler, felçler, müzmin bronşit gibi hastalıklar sigaraya bağlı olarak oluşur. Bu hastalıklar sadece bireyin yaşamını olumsuz etkilemekle kalmaz, toplumun sağlığını, geleceğini, üretkenliğini de tehdit eder. İş gücü kayıplarına, erken ölümlere, yüksek tedavi maliyetlere ve büyük ekonomik zarara yol açar.
Kimi hastalıklar vardır alın yazısıdır. Kaçamazsınız, korunamazsınız, siz daha siz olmadan genetik olarak hastalığı almışsınızdır. Yaşamınız boyunca bu yükü taşımak zorundasınızdır. Kimilerini de sonradan edinirsiniz. Ağır iş, çalışma koşulları, stres, beslenme alışkanlıkları gibi, yaşam biçiminizden kaynaklanan bu hastalıklar çoğu zaman fark ettirmeden vücudumuzu mesken tutar. Bu iki kategorinin dışında kalan bazı hastalıklar ise bilinçli olarak ve üstelik parayla satın alınır. Örneğin, eğer isterseniz günümüz parasıyla her gün 3-5 bin TL sarf etmek koşuluyla sizinde “nur topu” gibi bir akciğer kanseriniz olabilir.20 -30 yıl boyunca, her gün aksatmaksızın, abonelik sistemi ve düzenli ödemeler şeklinde sigaraya yaptığınız yatırım, eninde sonunda size kanser veya baksa bir ağır hastalık şeklinde geri döner. Bu sefer oturur hastalığı tedavi etmek için bir o kadar daha para harcarsınız. Peki sağlığınızı geri alabilir misiniz? Ülkemizde günde 40 bin dolar, yılda ise 15 milyon dolar sigaraya gitmektedir.
Sigara iç kanser ol! Sigara içmeyen kanser olmaz mı?
Akciğer kanseri olan erkeklerin %90’nında, kadınların ise %79’unda hastalığın sebebi sigaradır. Sigara kullananların %20’sinde akciğer kanseri gelişir. Akciğer kanseri olan 3000’den fazla hasta arasında yapılan bir araştırmada, hastaların sadece %2’sinin sigara içmediği saptanmıştır. Sigara ne kadar erken yaşta bırakılırsa, risk o derece azalır.
Kaderin ibretli bir cilvesi herhalde, Marlbora reklamlarında atın üzerinde sigara içen kovboyda sigaraya bağlı kanserden ölmüştür.
Sigara, tüm dünyada, kansere yol açan nedenler arasında 1. sırada yer alır. Ne var ki insanlar, onu parayla satın alır. Sigara ,esrar ve eroin gibi bağımlılık yapan bir maddedir.
Sigaranın zararları sağlık alanı ile sınırlı değildir. Yangınların yarıya yakını da sigaradan kaynaklanır. Sadece sağlığımızı ve paramızı yakmakla kalmaz, evlerimizi, eşyalarımızı, iş yerlerimizi, ormanlarımızı yakıp kül eder. Ayrıca çevre kirliliğine de neden olur.
Marketten aldığımız bir çikletin, gofretin içerisinde neler olduğu üzerinde yazılıdır.Peki dünyada bu kadar yaygın olarak tüketilen sigara paketlerinin üzerinde ,içinde neler olduğu neden yazmaz? Acaba içeriği yazılmayacak kadar iğrenç veya kötü olduğundan üreticiler ar mı ediyorlar ?
Tütün dünyada en çok zehri bir arada barındıran bitkidir. Ne koyun ,ne at ,ne eşek, ne inek hiçbir otla beslenen hayvan bu bitkiyi yemez.
Sigaranın yanması sırasında 4000 çeşit zararlı madde açığa çıkar.Bunların bir kısmı parçacıklar ,bir kısmı ise gaz halindedir.Sigara dumanından bir nefes çektiğimizde 300.000 ile 3.5 milyar arasında parçacık akciğerlere ulaşır.Bir sigaradan çektiğimiz nefes sayısının sonucu bu ise ömür boyu içtiğimiz sigara sayısı dikkate alındığında akciğerlerimizin maruz kaldığı bombardımanın ne kadar büyük olduğu tahmin edilebilir.Aslında sigaradan dolayı hastalanmak değil, sigara kullanımına rağmen halen sağlıklı kalmak şaşırtıcıdır.
Sigarada bulunan zararlı maddelerin, insan vücudundaki hücresel elemanları proteinleri, yağları, hücrelerin genetik şifresini taşıyan DNA’yı tahrip eden etkileri vardır. İltihap hücreleri, salgı bezleri ve hormonlar ,kalp ve damarlar ,pıhtılaşma mekanizması ve bağışıklık sistemi üzerinde de bir çok olumsuz etkilerinin olduğu ispatlanmıştır.Bunlardan bazıları akut olarak ,yani sigara dumanı ile karşılaşmadan hemen sonraki dakikalar içinde ortaya çıkar. Bazıları ise, yıllarca devam eden kullanımla meydana gelir. İçilen tek bir sigaranın bile önemli ölçüde tahribata neden olduğu, çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.
Sigara dumanında bulunan maddelerin listesine göz atıldığında bunları pek mide kaldırır ve iç açıcı şeyler olmadığı görülür.Sigara denince akla ilk gelen nikotin, uyuşturucu bir madde olması yanında aslın bir böcek zehridir.Kokain ve esrar gibi bağımlılık yapar.Kan basıncını (tansiyon) ve kalp hızını arttırır.Karbon monoksit ile birlikte, koroner arter ve beyin damar hastalıklarına yol açar bir sigaranın içerdiği nikotin miktarı doğrudan doğruya damarlarımıza verildiğinde ölürüz.Karbon monoksit ise arabadan çıkan eksoz gazının aynısıdır.Kanın oksijen taşıma yeteneğini azaltır.Katran kanserojen(kanser yapıcı) olup akciğer kanseri ,anfizem ve kronik bronşit hastalıklarına yol açar.Hidrojen siyanür ise gaz odalarında idam mahkumlarını öldürmek için kullanılan bir zehirdir.Sigara dumanındaki arsenik , fare zehri ,DDT böcek zehri ,naftalin güve kovucu ;amonyak ise tuvalet temizleyicisi olarak kullanılır. Bu örnekler uzatılabilir. Maksadı ifade etmek için ,sanırım bunlar yeterlidir.Sigaralara ilave edilen filtreler veya ağızlıklar karbon monoksit ve diğer zehirli gazları temizlemez.
İstemleri dışında sigara içmek zorunda kalan en büyük kitle kadınlar ve çocuklardır.Anne babaların sınır tanımayan sigara içme tutkuları karşısında, çocuklar ve gençler kendilerini savunma şansına sahip değillerdir.Milyonlarca genç ,ülkemizde küçük yaşlardan itibaren kentlerin sanayi sitelerinde ağır ve kötü koşullarında çalışırlar.Bu kişilerin hemen tamamı ,pasif içicilik ve bunu takiben çok erken yaşlarda aktif içicilik ve tiryakilikle tanışırlar.Yine gençlerin sıklıkla vakit geçirdikleri kafe, kahvehane ,gazino v.b ortamlar pasif içiciliğin en yoğun yaşandığı mekanlardır.
Çocuklar sigaranın zararlı etkilerine daha duyarlıdırlar. Ülkemizde yapılan çalışmalar her 4 ilkokul çocuğunu pasif içici olduğunun ve bu çocukların idrarlarında ölçülen kotinin düzeylerinin ,günde 6 adet sigara içen bir erişkindeki miktara eşdeğer olduğunu göstermiştir.
Sigara kullanımı, ekonomik özgürlüğünü elde etmiş, tahsilli kadın imajı içinde sunuluyor. Kilo vermek veya almamak amacıyla ,kadınlara sigara önerilirken ,sigara kullanımı batı tipi modern yaşam biçiminin bir gereği gibi lanse ediliyor.Bu eğilime paralel olarak 1,930-1997 yılları arasında ABD ‘de kadınlarda akciğer kanserinden ölme oranı %600 oranında artmıştır.Kadınların sigaranın zararlı etkilerine ,erkeklere oranla çok daha duyarlı olduklarına dair veriler yayımlanmıştır.
Gebelik öncesinde sigara içen annelerin büyük çoğunluğunun gebelik sırasındada sigara içmeye devam ettikleri görülür. Gebelikte sigara içimi düşüğe , eşin yerinden erken ayrılmasına, erken doğuma, bebeğin düşük doğum ağırlığı ile dünyaya gelmesine ve ani bebek ölümlerine yol açar. Doğumda normal görünseler bile, gebeliğinde sigara içen annelerini çocuklarını zeka gelişimleri ileriki yıllarda olumsuz etkilenir.
Sigaranın yanması sırasında, nefesle içe çekilip dışa üflenen duman, ana duman; yanan uçtan dış ortama yayılan kısım ise yan dumandır. Bu ikisi arasında içerik açısından önemli farklar mevcuttur.Yan duman daha düşük ısıda ,dolayısıyla tam yanmamış tütünden çıkar ve bu nedenle daha zehirli ürünler içerir.
Kapalı bir ortamda bulunan sigara dumanın %85 i yan duman , %15 i ana dumandır.Dolayısıyla sigara içmediği halde, uzun süre kapalı bir ortamda sigara dumanına maruz kalan kişi, açık havada sigara içen bir tiryakiye oranla ;daha zehirli bir dumanı teneffüs eder.İşin bir diğer ilginç yanı, çevresel sigara dumanını sigara içmeyen kişilerde, tiryakilere göre daha zararlı olduğunun ispatlanmış olmasıdır.Sigara içmeyenlerin içenlerle aynı kapalı ortamı paylaşması sırasında ,istem dışı solunan duman ,pasif içiciliği oluşturur.Pasif içiciler ,temas süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak aktif içiciler gibi sigaraya bağlı risklere maruz kalırlar.Geniş bir halk taramasında sigara içmeyenlerin %63.3 ‘nün her gün çevresel sigara dumanına maruz kaldığı ortaya konmuştur.ABD de ise her yıl pasif sigara içiminden dolayı 50.000 kişini öldüğü bildirilir.
Yine sigara içen erkelerle evli olan kadınlarda akciğer kanserinden kaynaklanan ölümler ,sigara içmeyen erkelerle evli kadınlara göre %20 daha yüksektir.
DİNİMİZE GÖRE SİGARA İÇMENİN HÜKMÜ
Sigara peygamber efendimizin zamanında mevcut değildi. Fakat İslam dini, vücuda zararı olan, kamuyu rahatsız eden ve malı telef edenin hepsini haram kılan umumi naslar (hükümler) getirmiştir.
Allah-u Teala :”…onlara temiz olanları helal kılar, pis olanları haram kılar…”.(el -Araf 157)
(sigara pis, zararlı, kötü kokulu şeylerdendir.)
Sigara ;3 sebepten dolayı dinen haramdır.
Birinci olarak sağlığa zararlıdır.
İkincisi çevreye ve insanlara zarar vermektedir. Resul-u Ekrem (s.a.v) “Ne doğrudan ne de karşılıklı olarak zara vardır” buyurarak zarar vermeyi men etmiştir.Sigara içilen kapalı mekanlarda ,kahvelerde pasif içiciler duman altı oluyor ,bundan çok etkileniyor.Bu hem içenler hem de pasif içiciler için tedrici bir intihardır.Sigarayı içen ,zehirlediği insanında hakkına girmektedir.
Allah-u Teala “ kendinizi elinizle tehlikeye atmayın …”( el-Bakara 2/195) ,”kendinizi öldürmeyin…”(en-Nisa 4/29).buyurmuştur.
Üçüncüsü ;sigaraya verilen para tamamen israf olduğu için haramdır.Hem de çoluk çocuğun rızkından keserek verildiğinden ,doğrudan kul hakkı ,ihlali söz konusudur.
İsraf :malı faydasız yere harcamaktır.”yiyiniz içiniz israf etmeyiniz.”ayette (el-A’raf 7\31) ile “peygamber efendimiz (s.a.v) malın boşa harcanmasını yasakladı” hadisi israfı haram kılmamaktadır.
Peygamber efendimiz (s.a.v):
“Ümmetimin günahı açıktan işleyenler müstesna hepsi bağışlanır.”
“Allaha ve ahiret gününe iman eden komşusuna eziyet etmesin.”
“Salih bir kimse ve kötü bir kimse ile oturanın misali,misk satan kimse ve körükçü ile oturana benzer ki :misk satandan ya satın alırsın yada güzel kokusu üzerine siner bulursun.Demircinin körüğü ise; evini ,elbiseni yakar ;veya pis kokusu üzerine sinmiş bulursun.”(Buhari)
Hakkında açık bir yasaklayıcı hüküm bulunmadığını ifade eden bazı alimler ise sigarayı mekruh görmüşler bu itibarla sigaranın tahrimen (harama yakın) mekruh olduğundan söylemişlerdir.
Gerçekten sigara ile ilgili verilen mekruh fetvası, sigaranın zararlarını günümüzdeki gibi bilinmediği zamanlara aittir. Artık sigaranın vücudun tüm sistemlerinde ve organlarında önemli tahribatlar yaptığı ispatlanmıştır.Bu nedenle haram olduğu konusunda şüphe yoktur.
Dr. Mehmet Sarı.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
