Ergen ve Aile İlişkileri Nasıl Olmalı
Eyvah çocuğum ne zaman büyüdü diyen, anne ve babanın ergenlik dönemine giren bir gence yapabileceği en önemli yardım; onu anlamak ve tanımaktır. Bu da ancak ergenliğe girmiş gencin değişim sürecini ve davranış psikolojisini bilmekle mümkün olur. Öncelikle ergenliğe kaç yaşında girilir ona bakalım: Ülkemizde ergenliğe başlama yaşı kızlar için, 10-12; erkekler için 12-14 yaşlar arasıdır. Ergenlik döneminin sona erme yaşı ise kızlar için 21-22, erkekler için 25-26 yaşlardır.
Çocukluktan çıkıp ergenlik dönemine giren gencin beden ve duyguları değişmeye ve gelişmeye başlar. Kendi çocuğunuzu tanıyamaz hale gelirsiniz, şayet gençlik sendromlarını bilmezseniz… Dolayısı ile bu duruma ebeveyn olarak önce sizin hazır olmanız gerekir. Bir gencin nasıl buhranlı bir dönem atlattığını, hangi duygu yoğunluğunu girdiğini bilirseniz, abartılacak bir sorun yok demektir. Kolaylıkla bu dönemi atlatırsınız.
Ergenlikte oluşabilecek değişikliklere bir bakalım.
Gencin yaşadığı fiziksel ve duygusal değişiklikler psikolojisine, dolayısıyla insan ilişkilerinde kendi varlığını bir birey olarak kabul ettirme, kendini güçlü bir şekilde ortaya koyma ihtiyacı doğurur. Bunu yaparken de her zaman doğru bir şekilde değil sonuç odaklı davranır. Bu davranışları yaparken gencin kendine göre haklı olarak seçtiği yöntemler ise etrafındakileri kırdığı için yanlıştır. Her yerde özel alan belirleme ve benlik duygusuyla hareket etmeye başlar. İlk önce farklılığa kıyafetleri ile başlar. Bu konuda ona müspet benliğini ortaya koyabileceği alanlar seçmeli varlığını ortaya koyabilecek yollar bulmalıyız. Bu her gençte farklı farklı olabilir, bu konuda aileler iyi bir gözlemci olmalılar.
Karşınıza çıkacak bazı sorumsuz ve vurdum duymaz davranışlar görünce ( buda onların tercih ettiği kendini kabullendirme biçimlerinden biridir) paniğe kapılmadan serin kanlı davranıp kontrolden çıkmayın! Bu dönem her şeyiyle özel bir dönem ve kendine has davranışları olan bir geçiş süreci olarak değerlendirilmeli. Yoksa "Sen bana karşı mı çıkıyorsun haaa…? Diye başlayan cümlelerin sonu hüsranla biter. Gençle cedelleşmek ve gencin içine girdiği psikolojiye girip tartışmak uygun değildir. Fakat bu şu demekte değildir. Evladım sen nasıl istersen deyip, aile faktörünün tamamen ortadan kalktığı "inadına özgürlük" anlayışınıda mübah görmek çok yanlıştır. Yani hoşgörünün de suyunu çıkarmayalım. Burada ince bir çizgi var onu yakalamaya çalışacağız.
Çocuklarımızın sorunlarını en az zararla aşabilmesi için ona destek vermek ve yardımcı olmak gerekir. Bunun için şunlara dikkat edelim:
• Ebeveynler olarak, sağlıklı bir eğitim için çocuğunuza iyi bir örnek olmalısınız. Unutmayın doğru davranışlar nasihat vermekten daha faydalıdır.
Gençler kendilerine rol modeller seçerler burada rol model İslam ahlakı ile ahlaklanmış Salihler olmalıdır, onları gençlere tanıtmak gerekiyor. Fakat burada önemli olan konu tanıtacağımız bu Salih insanların yaşayan bir kişi olması günümüzü ve günümüz insanının sorunlarını bilen bir kişi olması gerekiğidir. Yoksa "çağ dışı, saf dışı" birisine sizin adına, bu Salih bir zattır, hüsnü zannı ile camideki hacı dedeyi gence örnek göstermeniz halinde yanlış bir tercihle şansınızı kullanmamış olacaksınız.
"Bizim istediğimiz gibi olacaksın"
• Ebeveynler olarak, ergenlik dönemini yaşayan gence "Bizim istediğimiz gibi olacaksın" anlayışı ile baskı uygulamamalısınız. Sizin yaşadığınız sosyo-kültürel dönemle şimdiki sosyo-kültürel dönem farklıdır. Artık yazlık sinemalar da Türk filmleri oynamıyor. "Bizim zamanımızda bir kurşun kalemle ilk okul bitirirdik" demek sorunu çözmez. Bu dönemde genç aşırı derece koruma ve kontrol altında baskı uygulanarak tutulmamalı; kontrol yapılmalı ama hissettirilmeden yapılmalı.
• Ebeveynler olarak çocuğunuzla her konuda iletişim içinde olun. Mesela eve bir şey alırken onunda fikrini sorabilir onu da bu karar alma sürecine dahil edebilirsiniz. Ama bu konuda bazı abartılı davranışlar da duyuyoruz. Aile bu işi o kadar abartıyor ki artık ev alırken, hangi evi almaları noktasında çocuklarına soruyor hale geldiler. Sebebi de çocuğun psikolojisi bozulmasın diye. Aman efendim bizim de psikolojimiz bozulmasın… Bu konuda çocukların psikolojisi bozulmasın diye hareket ettiğinizi fark eden gencin egosu sizi mutlaka kullanacaktır. Bazı çocuklar anne ve balarına serbestlik adı altında öyle olumsuz sözler sarf ediyorlar ki bu asla kabullenilemez bir durum. Buna müsaade etmeyin. Baba ve annenin rollerinin ailede net olarak bilinmesi gerekir.
• Çocuğunuzla iletişimde ailenizde size çok yardımcı olabilir. Burada eğitimli bir dayı, eğitimli bir teyze pekala çok işe yarayacaktır. Bu işi görebilecek bir yakın veya ailenizin güvendiği bir kişi de sorunların büyümesini engelleme ve yönlendirme noktasında yardımcı olabilirler. Bu konuda ‘ihvan, sofi kardeşliği' gençlerin çevresinde olması da büyük bir öneme sahiptir.
Siz onu hayata hazırlayan bir payandasınız
• Ebeveynler olarak çocuğunuza karşı sert, onur kırıcı ve özellikle başkasının yanında olumsuz davranışlar sergilemeyin. Bu çok yanlış bir davranıştır. Şöyle söylemeyin "ben bu kadar fedakarlık yapıyorum, ben haklıyım ama.." demeyin. Başta da söylediğimiz gibi zaten haklısınız anne baba olarak. Gencin, hedefe ulaşmak için yöntemleri ve yaptığı işler yanlış olabilir. Ama oda bu toplumda bir var olma mücadelesi verecek. Buna hazırlık olarak ta kendisine zarar vermeyecek ailesi üzerinden bu öğretinin bir nevi provasını yapıyor. Yani bu davranışları ile hayata bir nevi hazırlanıyor. Şayet bu hazırlıkları yaşamadan hayata atılırsa kurtlar sofrası onun başarılı olmasına müsaade etmez.
Bunu unutmayın çocuğunuz hayat mücadelesine hazırlanıyor sizde ona yardımcı oluyorsunuz. Sizde bu dönemde ona dışarıdaki bir yabancı gibi davranıp tepki gösterir ve onu pasifize ederek kolunu kanadını kırarsanız büyük bir yanlış yapmış olursunuz. "Şeref ve haysiyet" insan onuru için önemlidir. Kişilikli ve kimlikli bir insan bu konuda evladı ile mücadeleye girmez. Siz evladınızı hayata hazırlayan bir payandasınız. Bunu yaparken de sadece onun geçimini temin ederek yaptığınızı zannetmeyin. Duygu dünyasının gelişmesi, kişiliğinin ve kimliğinin gelişmesi içinde çok çaba sarf etmelisiniz. Belki de geçiminden daha önemli olan şahsiyet gelişimidir.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
