ALLAH'IN RIZASI¸ ANNE BABANIN RIZASINDADIR

[melek]

ALLAH'IN RIZASI¸ ANNE BABANIN RIZASINDADIR

Anne babamız¸ bizim dünyaya gelmemize vesîle olan kişilerdir. Aslında anne-baba¸ bir bütünün birbirini tamamlayan iki parçasıdır. Biri olmadan öteki olmaz. Anne olmak için babaya ihtiyaç vardır¸ baba olmak için anneye ihtiyaç vardır. Ne baba olmadan anne olunabilir¸ ne de anne olmadan baba olunabilir. Bu yüzden dilimizde anne baba¸ valideyn kelimesinde bir araya getirilmiştir.

Anne babamız¸ bizim dünyaya gelmemize vesîle olan kişilerdir. Aslında anne-baba¸ bir bütünün birbirini tamamlayan iki parçasıdır. Biri olmadan öteki olmaz.

Anne olmak için babaya ihtiyaç vardır¸ baba olmak için anneye ihtiyaç vardır. Ne baba olmadan anne olunabilir¸ ne de anne olmadan baba olunabilir. Bu yüzden dilimizde anne baba¸ valideyn kelimesinde bir araya getirilmiştir.

Yüce Rabbimiz¸ bir âyetinde babaya ve evladına yemin ederek babanın önemini vurgulamıştır. “Babaya ve çocuğuna and olsun!”/ (Ve vâlidin ve mâ veled.)[1] Âyetteki baba ve çocuğundan kasıt Hz. Âdem ve çocuğu yahut Hz. İbrahim ve oğlu yahut genel olarak baba ve çocuğudur. Gerçekten de insan neslinin devamı için baba da önemlidir¸ anne de¸ çocuk da.

Yüce Yaratıcı¸ yeryüzünde önce Âdem babamızı yarattı. Zira baba¸ yönetici olacaktı¸ yöneticinin de öncelik hakkı vardı. Bu¸ onun anneden üstün olduğu anlamında değildi. Zira haklar¸ sorumluluklara göre idi. Sorumluluğu fazla olan¸ sorumluluğunu hakkıyla yerine getirirse¸ başkalarına göre daha fazla hak ve yetkiye sahiptir. Nitekim Hz. Âdem'den hemen sonra eşi ve insanlığın annesi Hz. Havva yaratılmıştır.

Allah'ın Hakkından Sonra Anne Baba Hakkı

Kur'ân-ı Kerim âyetleri¸ Yüce Allah'ın hakkından bahsettikten hemen sonra anne baba hakkından bahseder. Yüce Rabbimiz¸ bizleri yaratandır; anne babamız ise bizim dünyaya gelmemize aracılık eden kimselerdir.

“Rabbin yalnızca kendisine kulluk ve ibadet etmenizi¸ ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti.

Anne babandan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa¸ ‘Of' bile deme¸ onları azarlama¸ ikisine de güzel söz söyle.

Onları esirgeyerek merhamet kanatlarını üzerlerine ger ve şöyle dua et: Rabbim! Küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse¸ şimdi de sen onlara rahmet et.”[2]

“Biz¸ insana ana-babasına iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Çünkü anası¸ onu sıkıntılara katlanarak taşımıştır. Sütten ayrılması da iki yıl içerisinde olur. İşte bunun için¸ önce bana şükret; sonra da ana-babana teşekkür et¸ diye öğüt vermişizdir. Dönüş ancak banadır.

Eğer onlar seni¸ hakkında bilgi sahibi olmadıkları bir konuda bana ortak koşmaya zorlarlarsa¸ onlara itaat etme. Dünyada onlarla iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonunda dönüşünüz ancak banadır. O zaman size yaptıklarınızı haber vereceğim.”[3]

“Biz¸ insana¸ ana ve babasına karşı iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Eğer ana baba¸ seni bir şeyi körü körüne Bana ortak koşman için zorlarlarsa¸ o zaman onlara itaat etme. Dönüşünüz Banadır. Yaptıklarınızı size bildiririm.”[4]


Âyetlerde¸ Yüce Allah kendisine ibadet ve kulluk yapılmasını emrettikten hemen sonra¸ ana-babaya iyilik ve ihsanda bulunmayı emretmektedir. Bu¸ ana-baba hakkının Allah hakkından hemen sonra geldiğinin ve ne kadar önemli olduğunun açık göstergesidir.

Ana-Babamıza Öf Bile Dememeliyiz

Yine âyetlerin bize yüklediği görev¸ ana-babamıza öf bile demememiz¸ onları incitecek hiçbir söz ve davranışta bulunmamamız; onlara sevgi¸ saygı ve ilgiyle yaklaşmamız ve en önemlisi onlara dua etmemizdir.

Onlar Allah'a şirk koşan kimseler olsalar ve bizi de müşrik olmaya zorlasalar bile¸ onlarla dünyada iyi geçinmemiz emredilmiştir. Ancak böyle bir durumda anne babaya itaat edilmez. Çünkü Allah'a isyan konusunda hiç kimseye itaat edilmez. İtaat ancak hakta ve hayırdadır.

Allah'a ortak koşmak¸ nasıl ki büyük günahların başında sayılmışsa; anne babaya karşı gelmek¸ onları incitip üzmek de büyük günahlardan sayılmıştır.

Peygamberimiz¸ anne babaya karşı gelmeyi (ukûku'l-vâlideyn) büyük günahlardan saymıştır.[5] Bir hadislerinde de Allah'ın rızasının anne babanın rızasında olduğunu; Allah'ın gazabının da anne babayı kızdırmakta olduğunu söylemiştir.[6]

Hizmette Kusur Eden

Ana-baba hakkı¸ onlara saygı ve ilgi duyma hakkında ise şöyle buyurmuştur:

“Ana ve babasının ihtiyarlık zamanlarında¸ bunlardan birine yahut ikisine yetişip de¸ bunlara gereken hürmet ve hizmette bulunarak Cennet'i hak edemeyen kimsenin burnu yerlerde sürünsün! (Bu ifadeyi üç kere tekrar etmişti.)”[7]

Savaşa katılmak için kendisinden izin isteyen Muâviye b. Cahime'ye¸ “Annen sağ mı?” diye sormuş ve şöyle buyurmuştur: “Sözlerime dikkat et! Annenin ayağı dibinde otur. Çünkü cennet oradadır. Annenin yanından ayrılma¸ çünkü cennet onun ayakları altındadır.”

Peygamberimize¸ insanlar içerisinde kendisine iyi davranmaya en lâyık olanın kim olduğu sorulmuş¸ o cevabında üç kere “Annen.” buyurmuş¸ dördüncü soruluşta ise “Baban.” diye cevap vermiştir.[8]

Buna göre annelik¸ babalıktan üç adım öndedir. Çünkü babadan farklı olarak anne¸ çocuğunu dokuz ay karnında gezdirmiş¸ dayanılmaz acılarla onu doğurmuş ve onu emzirmiştir. Çocuğun yetişmesinde annenin ayrı bir yeri vardır. Bizler¸ ana dilimizi öncelikle annemizden öğreniriz¸ onunla konuşuruz ve onunla anlaşırız. Bu sebeple annelik¸ insan yetiştirme sanatıdır¸ anneler de bu sanatın ustalarıdır. Bu yüzden ebeveynimize karşı sorumluluklarımız büyüktür.

Hikâye olunur ki¸ bir evlat hasta anasını sırtında taşıyarak ona hac görevini yaptırmış ve dönüp annesine¸ hakkını ödeyebildim mi anne¸ diye sormuş¸ annesi şu cevabı vermiştir: Ne gezer evladım. Sen beni sırtında taşıdın ama yorulunca¸ istirahat ve ihtiyaçların için yere indirdin. Bense seni dokuz ay¸ kendimden hiç ayırmadan hep karnımda taşıdım ve besledim. Ben sana büyüyesin diye bakardım. Sense bana çabuk öleyim diye bakıyorsun!

Öyleyse her namazın sonunda okuduğumuz Rabbenâ duasında “Rabbimiz¸ hesabın görüleceği günde bizi¸ anne babamızı ve mü'minleri bağışla.”[9] diye dua ettiğimiz anne babamıza karşı sorumluluklarımızın bilincinde olarak¸ vazifelerimizi yaparak¸ onların gönlünü alarak duamızın gereğini yerine getirelim.

Onları üzerek¸ onlara karşı gelerek duamıza ters düşmeyelim. Anaları ağlatanlardan olmamaya¸ onları senede birkaç gün değil her zaman¸ hayatlarında ve ölümlerinden sonra bile hoşnut etmeye gayret edelim. Anne baba hakkı ve sevgisi¸ onları huzur evlerine mahkûm ettikten sonra orada onları ziyaret emekle ödenmeyecek kadar büyük bir hak¸ engin bir sevgi ve saygı selidir.

Kadının sokağa döküldüğü¸ anneliğin aşağılandığı bir dünyada¸ insan yetiştirme üstadları olan annelerimize ve onlar kadar hakları olan babalarımıza karşı sorumluluklarımızı yerine getirelim. Anne babanın rızasıyla Rabbin rızasını kazanmaya gayret edelim.

--------------------------------------------------------------

[1] 90/Beled¸ 3.

[2] 17/İsr⸠23-24.

[3] 31/Lokmân¸ 14-15.

[4] 29/Ankebût¸ 8.

[5] Buhârî¸ Müslim.

[6] Tirmizî.

[7] Müslim¸ Ahmed.

[8] Buhârî¸ Müslim.
   
[9] 14/ İbrahim 41.