Rahman’ın Kulları

[fanidunya]

Rahman’ın Kulları
   
Furkan suresi (63-77. ayetler) “Rahmân’ın kulları”nın bazı niteliklerini verir. Tüm insanlar doğuştan Rahman’ın kullarıysa da, O’nun has kulları şuurla O’na itaat eden ve şu güzel nitelikleri taşıyanlardır:

63. Rahman’ın kulları yeryüzünde vakarla yürüyen, cahiller onlara laf atınca ‘selâm’ diyenlerdir.

Onların dikkati çeken ilk niteliği “yürüyüş”leridir. Yürüyüş kişinin karakterini gösterir. Kibirli ve gururlu değil, mütevazı ve vakarlı bir yürüyüş, yürüyenin soylu ve ağırbaşlı bir kişi olduğunu gösterir; onların “gidiş”i, yumuşak huylu, doğru düşünceli, güzel ahlâklı insanların gidişidir.

Ayetteki “hevn” (ağır başlılık); ‘kibirli, gururlu, zorba’ anlamındaki “müstekbir” kelimesinin zıddı olup, ‘sekînet, vakar, rıfk (yumuşaklık), tevazu’ ve bu manaları içeren “hilm” kavramıyla açıklanır.

Âyet, müminlerin, kendilerine sözlü sataşanlara “selâm” diyerek esenlik dilediklerini bildirdi. Sözle sergilenen alaycı ve küçümseyici tavırlar Câhiliye zihniyetinin kendini beğenmişlik, küstahlık, hoyratlık, saldırganlık gibi tutumlardan oluşan barbarlık ahlâkını; Müslümanların bu sataşmalara selâmla karşılık vermeleri de onların barışçı ilkelere dayalı medeniyet ahlâkını gösterir.

Aynı durum Kasas/55. ayette de geçer: “Boş söz işittiklerinde, ondan yüz çevirirler ve ‘bizim amellerimiz bize, sizin amelleriniz size; size selam olsun, bizim cahillerle bir işimiz yoktur’ derler.”

64. Ve Rablerine secde ve kıyam ederek gecelerler. 65-66. ‘Ey rabbimiz! Bizi cehennem azabından uzak tut; onun azabı cidden devamlı bir acıdır; o ne kötü bir yerleşme ve kalma yeridir!’ derler.

Gecelerini eğlence, oyun, dedikodu ve kötü işlerle geçirmezler; zira bunlar cahillerin işleridir. Allah’ın kulları gecelerini zikir ve ibadetle geçirirler. Şu ayetlerde geçtiği gibi: “Yanları yataklarından uzaklaşır ve Rablerine korku ve umutla dua ederler.” (Secde 32/16). “Gecenin az bir kısmında uyurlar ve seherlerde istiğfar ederler.” (Zariyat 51/17-18). “…gece secde ve kıyam edenler…” (Zümer 39/9).

Ahirette kurtuluşa ermelerinin kendi amellerine değil, Allah’ın rahmetine bağlı olduğunun bilinci içinde, kendilerini cehennem azabından kurtarması için Rablerine yürekten dua ederler.

67. Harcadıklarında ne israf eder, ne de cimrilik ederler; bu ikisi arasında dengeli bir yol tutarlar.

“İsraf”; tefsirlerde genellikle ‘nicelikteki aşırılıktan ziyade nitelikteki aşırılık’, yani ‘Allah’ın rızasına uygun olmayan, O’na isyan sayılan yollara harcamada bulunmak’; “cimrilik” ise ‘imkânları elverdiği halde Allah rızasına uygun olan yerlere harcama yapmaktan kaçınmak’ şeklinde açıklanır. “Kavâm” da ‘israftan ve cimrilikten uzak olarak gereken yerlere gerektiği kadar harcamada bulunmak’ demektir.

1) En küçük miktarda da olsa gayrimeşru yerlere harcamak, 2) Meşru yollarda kendi kaynaklarının dışına taşmak ya da zevk için harcamak, 3) Allah için değil de gösteriş için infakta bulunmak israftır. Kendisi ve ailesinin ihtiyaçları için kendi konum ve imkânları ölçüsünde harcamada bulunmamak, ya da hayırlı işlerde parayı kısmak ise cimriliktir. İslâm’ın öngördüğü yol, terazinin dilini ortada tutmaktır.

68. Onlar Allah ile birlikte başka bir ilaha da tapmazlar; haksız yere, Allah’ın dokunulmaz kıldığıinsan hayatına kıymazlar, zina etmezler. Bunları yapan, günahının cezasını bulacaktır. 69. Kıyamet günü ona azabı kat kat verilecek ve alçaltılmış olarak o azap içinde ebedî kalacaktır.

“Rahman’ın kulları” üç büyük günahtan kaçınırlar: Şirk, katil ve zina. Rasulüllah (s.a) bu günahlar hakkında uyarıda bulunmuştur. Abdullah b. Mes’ud’un (r.a) rivayetine göre, kendisine en kötü günahlar sorulduğunda şu cevabı vermiştir: “1) Seni yaratmış olan Allah’a bir şeyi denk/ortak tutmak, 2) Rızık korkusuyla çocuğunu öldürmek, 3) Komşunun eşiyle zina etmek” (Buhari, Müslim, Tirmizî, Nesaî, Ahmed).

Büyük günahlar yalnızca bunlar olmayıp, cahil Arapların en yaygın işledikleri günahlar bu üçüydü.

İlgili ayet ve hadislerde iyiliğin karşılığının kat kat fazlasıyla verileceği, fakat kötülüğün cezasının katlanmayacağı bildirilir (Nisa 4/40; En’âm 6/160; Şûra 42/40; Buhârî, Tevhîd 35; Müslim, Îmân 203-209).Şu halde 69. âyette belirtilen günahları işleyenlere bunun azabının “kat kat” verileceği bildirilmekle, bir günahın cezasının katlanarak değil; şirk, katil, zina suçlarının cezalarının birbirine eklenip verileceği bildirildi.

“Rahman’ın kulları”nın diğer niteliklerini haftaya ele alalım inşaallah.

[fanidunya]

Rahman’ın Kulları  1

Geçen hafta “Rahmân’ın kulları”nın (Furkan, 63-69’daki) bazı niteliklerini görmüştük:

63.Rahman’ın kulları yeryüzünde vakarla yürürler; cahiller onlara laf atınca ‘selâm’ derler.

64.Ve Rablerine secde ve kıyam ederek gecelerler. 65-66.‘Ey rabbimiz! Bizi cehennem azabından uzaklaştır; onun azabı cidden devamlı bir acıdır; o ne kötü bir yer ve duraktır!’ derler.

67.Harcadıklarında ne israf, ne de cimrilik ederler; ikisi arasında dengeli bir yol tutarlar.

68.Onlar Allah ile birlikte başka bir ilaha tapmazlar; haksız yere, Allah’ın dokunulmaz kıldığı insan hayatına kıymazlar, zina etmezler. Bunları yapan, günahının cezasını bulacaktır. 69.Kıyamet günü azabı kat kat verilecek ve alçaltılmış olarak o azap içinde ebedî kalacaktır.

Bugün, “Rahmân’ın kulları”nın diğer niteliklerini (Furkan, 70-77) görelim:

70.Ancak tevbe edip inanarak sâlih/erdemli davrananların durumu başkadır; Allah böylelerinin kötülüklerini iyiliklere çevirecektir. Allah çok bağışlayıcı, çok merhametlidir. 71.Ancak, kim tevbe edip salih amellerde bulunursa tevbesi kabul edilmiş olarak Allah’a döner.

Tevbe, kulun vicdan muhasebesi sonucu duyduğu pişmanlığın ardından inkâr, isyan ve her türlü kötülükten gönüllü bir vazgeçiş ve ona bir daha dönmeme kararlılığıdır.

İnkârdan dönüş iman etmekle, kötü amellerden dönüş ise onların yerine salih işler yapmakla olur.

Tevbe edenin günahlarının(seyyiât) iyiliğe(hasenât) çevirilmesi; bir yoruma göre tevbe sayesinde günahların sadece affedilmekle kalmayıp, aynı zamanda sevaba dönüşmesi demektir. Bu yorumu aşırı bulan diğer görüşe göre ise, buradaki ‘değiştirme’(tebdil), sadece affetme anlamınadır; yani onların günahları iyiliklere dönüştürülmeyecektir ama affedilecektir (Kur’ân Yolu).

72.Onlar yalan şahitlik etmezler; boş/manasız şeylerle karşılaşınca onurluca çekip giderler.

İslâm, yalancı şahitliği büyük günahlardan saymıştır. Nitekim Rasûlüllah (s.a) ‘büyük günahların da en büyüğü olan günahları’; “Allah’a ortak koşmak, ana-babaya asi olmak ve yalancı şahitlik yapmak” diye sıralayıp sonuncusunu birkaç kez tekrarlamıştır (Buhârî, Şehâdât 10; Müslim, İman 143). 

Mevdudi’ye göre: “yalan şahitlik”te iki anlam vardır: 1)Bir mahkeme vs.’de gerçek dışı ve şüpheli olanı doğru çıkarmak için yalancı şahitlik etmek; 2)Yalan, sahtekârlık ve kötülüğe seyirci kalmak(Tefhim).

Ayet, “O iyi kullar, asılsız şeylerin konuşulduğu bir yerde, yalancıların ve günahkârların meclislerinde durmazlar, bu tür kötülüklerin, tertiplerin içinde yer almazlar” diye de açıklanır.

Ayetteki “boş/manasız davranış(lağv)” kelimesi; her türlü boş, yararsız, anlamsız veya zararlı olduğundan terk edilip ortadan kaldırılması bir görev olan lüzumsuz şeyleri ve yalanı içine alır.

73.Kendilerine Rablerinin âyetleri hatırlatıldığında onlara karşı kör ve sağır davranmazlar.

Zemahşerî’ye göre burada iki grup vardır: 1)Allah’ın âyetleri kendilerine hatırlatılınca onu dinliyor görünseler de dinlemekten uzak olanlar. 2)Canla başla ona yönelip, kulaklarını, gözlerini ve gönüllerini ayetlere açıp, emredileni yapan, yasaklardan kaçınanlar (Keşşâf).

74.Onlar, ‘Ey Rabbimiz, bize göz aydınlığı eşler ve nesiller bahşet; bizi muttakilere imam/önder yap!’ derler. 75.İşte onlar, sabretmelerine karşılık cennet konağıyla ödüllendirilecek, orada esenlik dilekleriyle karşılanacaklar. 76.Orada sonsuzca yaşayacaklar. Ne güzel bir yerleşme ve kalma yeri!

“Bize göz aydınlığı (mutluluk getirecek) eşler ve çocuklar bahşet» duasındaki mutluluğun fiziksel güzelliklerle ilgisi olmayıp, burada inancı ve yaşayışıyla iyi ve erdemli eş ve çocuklar kastedilmiştir.

Kur’an’ın insana ve insanlığa kazandırmak istediği güzellikler, elbette bunlardan ibaret değildir.

“Bizi muttakilere (takva sahiplerine) öncü yap” cümlesi ise, takva kavramı kapsamında, burada zikredilen ve zikredilmeyen bütün güzellikler için geçerli bir dileği içerir. Bu ayet, her müminin önüne takvada en ileride, önde(r) ve örnek olma hedefini koyar (Kur’ân Yolu).

77.De ki: “Duanız/ibadetiniz olmasa Rabbim size niçin değer versin! (Ey inkârcılar) Siz (O’nun dinini) asılsız saydınız; onun için azap yakanızı bırakmayacaktır!”

Peygamberimizin ifadesiyle “Dua ibadetin özüdür” (Tirmizî, Daavât 1); “Dua ibadettir” (Riyazü’s-Salihîn, Hd.No: 1438). Demek; Allah katında kıymetimizin ölçüsü, ibadetimizdir. Peygamberimiz (s.a) buyuruyor: “Allah katındaki değerinizi öğrenmek ister misiniz? O halde Allah’ın (emir ve yasaklarının) kendi hayatınızdaki değerine bakın. Kişi Allah’ı ne kadar yüceltirse (emirler ve yasakları konusunda ne kadar titiz davranırsa) O’nun katındaki değeri de o kadardır.” (Kandehlevî).

Rabbim, şu zor günlerde “Rahman’ın kulları”nın niteliklerini kuşanmayı cümlemize nasip etsin.

Amin.