HAYATI OLUMSUZ ETKİLEYEN ‘’MEVSİMSEL DEPRESYON
Isınan havalara ve yüzünü gösteren güneşe rağmen sürekli yorgun, uykusuz ve mutsuz hissediyorsanız mevsim geçişlerinde yaşanan depresyona yakalanmış olabilirsiniz.
Mevsimsel depresyonun belirtilerini şöyle sayabiliriz: Günün büyük kısmında ve hemen hemen her gün üzgün, çökkün duygu durumu; her günkü faaliyetlerde ilgi ve hoşnutluk kaybı; uyumada güçlükler; başlangıçta uykuya dalamama, gece uyanıp bir daha uyuyamama ve sabah çok erken uyanma ya da bazı kişilerde zamanın çoğunu uyuyarak geçirme isteği; genel bir isteksizlik hali, iştah azalması ve kilo kaybı ya da iştah ve kilo artışı, enerji kaybı ve aşırı yorgunluk, olumsuz benlik kavramı, değersizlik ve suçluluk duyguları…
İnsan hiçbir şey yapmak istemez; evden çıkmak, işe gitmek, son derece isteksiz yapılan işler haline gelir. Mevsimsel depresyon iş hayatındaki verimi de düşürür.
Peki neden bazılarımız için mevsim değişikliği depresyon nedeni olabiliyor?
Biyolojik, kalıtsal faktörler mevsimsel depresyonun en önemli nedenlerindendir. Eğer kalıtsal, genetik yatkınlık varsa görülme olasılığı yüksektir. Vücudumuzun biyopsikososyal dengesinin her mevsim değişimindeki ritme ayak uydurması gerekiyor. Bazılarımızda bu biyolojik denge yeni mevsim ritmine ayak uyduramaz. Dolayısıyla beyin kimyamız olumsuz etkilenir.
Bahar, hormonlarımızı değiştirir
Beynimizdeki bazı hormonlar baharın gelişiyle değişime uğrar. Beynimizdeki serotonin, melatonin hormonlarının değişime uğraması depresyona yol açar. İçinde bulunduğumuz yaşam koşullarıyla beraber kışın yapamadıklarımızı baharın gelmesiyle yapma kaygısı, bahardan beklentilerimizin artması bizi depresyona sürükleyebilir.
Bazı insanlarda ise yeni bir mevsime yeni bir havaya uyum sağlama konusunda kaygı oluşabilir. Ayrıca diğer kansızlık, vitamin eksikleri, tiroid bozuklukları gibi organik nedenlerde bahar yorgunluğu ve depresyona yol açabilir.
MEVSİMSEL DEPRESYONDAN KORUNMA YOLLARI
Düzenli uyku şifadır
Uyku saatleri ve uyku düzenini sağlamak, vücudun mevsim geçişine karşı biyoritmini dengede tutmasında önemli bir husustur. Erken yatıp erken kalkmak, her gün aynı saatte uyumak yorgunluk ve stresi azaltır.
Kafeini azaltın
Kafein oranı bol içecekler yerine daha çok bitki çayları tercih edilebilir. Özellikle su tüketimi artırılmalıdır.
Düzenli egzersiz mutlu eder
Her gün yarım saatlik normal tempoda bir yürüyüş ya da koşma, yüzme gibi düzenli yapılan egzersizler beyne mutluluk hormonu salgılatır, enerji verir, kas iskelet ve sinir sistemini güçlendirir. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar vasıtalara bağımlı yaşamakta hemen hemen hiç yürümemektedir. Bunun yerine kısa mesafelere yürüyerek gitmek, arabayı özellikle uzağa park etmek, toplu taşıma kullanıyorsak iki üç durak önce inmek yararlı olacaktır. Yine asansör yerine merdivenleri yürüyerek çıkmak, oturarak çalışıyorsak 1 saatte bir kalkıp dolaşmak gibi pratik çözümler üretilebilir.
Güneş ruhunuzu da ısıtır
Depresif durumlardan uzak durmak için olabildiğince gün ışığından faydalanmakta yarar var. Fırsat buldukça güneşli günlerde açık havada yürüyüş yapmak mevsimsel depresyondan çıkmak için önemlidir. Güneş ışığı vücudun ihtiyacı olan bir takım hormonların salgılanmasına yardımcı olacaktır.
Mevsime uygun beslenmek önemli
Dengeli ve düzenli beslenme burada da önemle üzerinde durulması gereken bir ayrıntı. Vücudun alması gereken günlük kalori ihtiyacının mevsimine uygun sebze ve meyvelerden karşılanması hem biyolojik hem de ruhsal sağlığınıza iyi gelecektir. Kilo problemi olan kişiler bir diyetisyen takibinde daha sağlıklı ve dengeli beslenebilirler.
İyi düşünün, iyi olsun
Pozitif düşünmek, hayattan zevk almak, baharın getirdiği güzelliklerden yararlanmak, doğayla bütünleşmek, geleceğe olumlu bakmak; baharın kendimizi yenilemek, canlandırmak için fırsat olduğunu düşünmek bize kendimizi mutlu hissettirir. En azından balkonumuzda, bahçemizde, evimizde ya da işyerimizde birkaç bitki, çiçek besleyerek doğadaki uyanışa eşlik edebiliriz.
Pozitif arkadaşlarınızla vakit geçirin
Yanında olmaktan keyif alabileceğiniz, pozitif enerji aldığınız kıymetli aile yakınlarınızla, dost ve arkadaşlarınızla daha verimli ve fazla vakit geçirmeye önem verin. Özellikle bu tür dönemlerde bu kıymetli insanlar sizin daha çok gülümsemenizi ve daha enerjik olmanızı sağlayacaktır.
Yine de olmazsa…
Eğer kişinin, bahar aylarında tekrarlanan mevsimsel özellikli depresyon öyküsü varsa, tüm bu önlemlere rağmen depresyon belirtileri ortaya çıkar ve şiddetlenirse profesyonel yardım alması gerekir.
Diğer depresyonlarda olduğu gibi mevsimsel depresyonda da ilaç tedavisi, kısa süreli psikoterapiler, bilişsel-davranışçı terapi, akupunktur, ışık tedavisi, uyku ve iştah bozukluklarında melatonin kullanımı gibi tedavi seçenekleri mevcuttur.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Selin Birgül Baran.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
