Özür Dilemek Fazilettir
.
İnsan olan herkes kusurludur, noksandır; tam ve mükemmel değildir. Bu, tam ve mükemmel olmak için bir çabanın içinde olmaya engel değildir. Zira çırpınışı insanın tekâmüle ulaşmaktır, mükemmeli yakalamaktır...
Tekâmüle doğru yol almanın en temeli de kul olduğunu bilmekten geçer. Ki, bunun da iptidai noktası özür beyanıdır. Ve bu iki yönlüdür.
Birincisi: İnsanın Allah’a karşı özür beyanıdır ki yaradan Allah buna, “tevbe” adını vermiştir.
Âdem ve eşi, yasaklı meyveden tadınca cennetten çıkartıldılar. Sonra Rabbimizin (A’raf 23’te geçtiği üzere) talim ettiği, “Ey rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eğer bizi bağışlamaz, bize acımazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz!” kelimelerle Âdem ve Havva, pişmanlıklarını gösterip (özür mahiyetinde) tevbe ettiler. Bu, onları düştükleri zilletten kurtardı ve yüceltti.
Yasağı çiğnemelerine sebep olan iblis ise “Âdem’e secde edin” emrini çiğnemekle kalmayıp hatasında ısrar etti, özür de dilemedi ve bu sebeple hem yüce Allah katındaki değerinden hem de melekler arasındaki saygın konumundan lanetlenerek uzaklaştırıldı, alaşağı edildi.
Bu bakımdan hatadan tevbe yani özür dileme Âdem’cedir; diretme, hatayı kabul etmeme ve âlâsını yapmaya azmetme ise Şeytan’cadır. Dolayısıyla biri düştüğü yerden yücelmeyi hak eder, diğeriyse battıkça batar, alçalır ve laneti iktiza eder.
İkincisi: İnsanlar arası ilişkilerin mihenk taşı olan özür dileyebilme hasletidir.
Belirtiğimiz gibi kusuru olmayan kul yoktur. Kusur, insanın insana karşı sergilediği tavır olduğundan ondan özür dilemek, ilişkileri tamir etmek, iyileştirmek bakımından olmazsa olmazıdır.
İşte toplum olarak zaaf gösterdiğimiz ve belki de hiç dikkat etmediğimiz ahlaki hasletlerden biri de özür dileyememedir.
Gerekçemiz de belki, özür dilemenin korkakça ve küçültücü olduğunu düşündüğümüzdür.
Doğrusu ise tam tersi, yapılan yanlışı fark eder etmez, biz ve muhatabımız kim olursa olsun ayırt etmeden özür dilediğimizde hem iç huzuru yakalamış oluruz hem de başımız daha dik gezebiliriz.
Bu örneği Allah’ın seçkin kulları peygamberlerin hayatlarında, Âdem (a.s.)’da olduğu gibi sıkça görebiliriz. Mesela Yunus peygamberin (a.s.) sergilediği tavır bizim için eşsiz örneklik teşkil eder. “…Derken karanlıklar içinde, “Senden başka hiçbir ilâh yoktur. Seni eksikliklerden uzak tutarım. Ben gerçekten (nefsine) zulmedenlerden oldum” diye dua etti.” (21-Enbiya 87)
Musa (a.s.) hakeza: “…“Rabbim! Şüphesiz ben nefsime zulmettim. Beni affet” dedi. Allah da onu affetti. Şüphesiz O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (28-Kasas 16)
Vefatına yakın Resulullah da (s.a.s.), ashabını mescidde toplamış ve şöyle demişti:
“Ey insanlar! Sizden ayrılma vaktim oldukça yaklaşmıştır. Sizden birine vurmuşsam, işte sırtım gelsin vursun. Birinizin malını almışsam, gelsin hakkını alsın.”
Hz. Ömer, mehir konusunu hutbede dile getirmiş ve bunun abartılmaması uyarısını yaptıktan sonra bir kadın yolunu kesmiş ve “Ey Müminlerin emiri!
Erkekleri, evlenecekleri kadınlara dört yüz dirhem (gümüş) den fazla mehir vermekten sakındırdığın doğru mu? Allah Teala’nın Kur’an’da “… yüklerle mehir vermiş olsanız dahi, ondan hiçbir şeyi geri almayın.” (4-Nisa 20) buyurduğunu duymadın mı? dediğinde, “Allah’ım bağışla!.. Herkes Ömer’den daha fakih!” demişti ve sonra da o kararından vazgeçmişti.
Sahabeden Ebu Zer (r.a.), Bilal (r.a.) için “Siyah kadının oğlu” demişti. Allah Resulü “Ey Ebu Zer, sende hâlâ cahiliye kalıntısı var” diye uyardığında o da hatasını anlayıp hemen Bilal’in kapısının eşiğine gidip başını koymuş ve “Ya Bilal, başıma basıp geçmeden ben buradan kalkmam” diyerek özür dilemişti.
Ve görüldüğü gibi yüce ahlakı prensip edinenler böyle duruş sergileyerek faziletlerine fazilet katmışlar.
Aynı tutumu bizler de sergilersek, bizden bir şey alıp götürmeyeceği gibi değerimizi artıracaktır, bizi daha da yüceltecektir.
Evde, iş yerinde, okulda, trafikte, ekranlarda veya kürsüde yaptığımız bir yanlıştan (boyutu her ne ise) aynı şekilde pişmanlık göstersek ve “Şu kabahati, yanlışı bilerek/bilmeyerek yapıverdim veya benden sadır oldu; özür dilerim. Lütfen beni bağışlar mısınız?” desek ne kaybederiz. Tam tersine kavgayı, düşmanlığı, kin ve husumeti bertaraf etmiş ve dost kalmayı da sürdürmüş olmaz mıyız?
Hele bir de yapılan bir haksızlıksa haklıya hakkını tevdi ederek özür ve af beyan etsek daha erdemlice olmaz mı?
Nedense bunu esirgiyoruz, göz ardı ediyoruz.
Hata ve haksızlıkta kabarıyoruz, katılaşıyoruz, ayak diretiyoruz.
Muhatabı değil de kendi kolayımıza geleni ve başkalarını hoşnut etme yollarına tevessül ediyoruz; bin dereden bin takla atıyoruz. Bu sebeple de toplumda huzursuzluk hüküm sürmeye devam ediyor.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
