Cimrilik ve İsraf

[fanidunya NET]

Cimrilik   ve  İsraf
 
«Elini bağlı olarak boynuna asma.. Onu büsbütün de açıp saçma. Sonra kınanmış, peşiman bir halde oturup kalırsın!.»[1]

Hayatımızın her cephesinde ölçülü olmamız, itidal dahi­linde hareket etmemiz bizi başarılı kılar.. Buna karşılık, ifrat ve tefrit başarısızlığın ilk adımı sayılır. Bu ikisi arasında bir yoî tutmamız lâzımdır.

İşte Cenâb-ı Hak yukarıdaki âyetle bu yolu seçmemizi em­rediyor; cimriliği yeriyor, israfı yasaklıyor.

«Elini bağlı olarak boynuna asma!.» cümlesi, cimriliği ifâ­de eden; «Onu büsbütün de açıp saçma!.» cümlesi israfı ifâde eden mecazî birer tâbirdir. Nitekim Hazret-i Âişe Vâlidemiz'-den rivayet edilen bir hadîste, Hz. Âişe diyor ki; Resûlüllah (S. A.V.)a sorduk:

—  Hangimiz sana daha erken kavuşacağız?

—  Eli daha uzun olanınız!, buyurdular.

Hazret-i Peygamber (S.A.V.) bu tâbirle, daha cömert ola­nını ve bol sadaka verenini kasdetmiştir.. [2]

Ayet i kerîmeyi îzah eden hadîs-i şeriflere gelince:

«Cimri ile malını (Allah için faydalı yerlere) harcayanın misâli, üzerlerinde menilerinden köprücük kemiklerine kadar demir (zırh) bulunan iki kişinin misâline benzer: Malını har­cayan kimse (onu Allah için) harcadıkça, zırhı genişler ve ço­ğalıp cildi üzerinde (yayılıp her tarafını) hattâ ellerinin parmak uçlarına varıncaya kadar örter ve (uzar, o kadar ki) ayak izle­rini siler,. Cimriye gelince: O bir şey'i harcamak istemez, illâ üzerindeki zırhın her halkası bulunduğu yere yapışır da zırhı genişletmek ister, fakat o bir türlü genişlemez.» [3]

Diğer bir hadîs-i şerifle, Resûlüllah (S.A.V.)ın Hazret-i Es-mâ'ya şöyle hitap ettiği bildiriliyor:

—  «Yâ Esma! (Sadaka kapısını) bağlama ki, (senin üze­rine de Allah üısân kapılarını) bağlamasın..»

Diğer bir rivayette ise:

—  «(Allah için harcadığını) saymaya kalkışma ki, senin üzerine (olan ihsanı) sayılmasın!.» [4]

Ayet ve hadîslerin mecmuundan cimrilik ve israftan kas-dedilen mâna şöyledir:

Ne kendini, ne de çoluk çocuğunu sıkıntıda bırakacak ka­dar cimrilik et; ne de ihtiyaç dışı malını harca,. Bu ikisi ara­sında meşru' bir yol tut ki, bu, Allah'ın övdüğü itidal yoludur.

Furkan sûresinde bu hususa temasla buyuruluyor ki: «Rahman'in (has) kulları yeryüzünde mütevazı mütevazı yü­rürler. Bilgisizler kendilerine takıldıkları zaman onlara güzel sözler söylerler.. Onlar gecelerini Rableri için kıyama durarak ve secdeye vararak geçirirler. Onlar, «Rabbimiz! Bizden Ce­hennem azabını uzaklaştır; doğrusu onun azabı sürekli ve acı­dır, orası şüphesiz kötü bir yer ve fena bîr duraktır» derler, Onlar, (mallarını) sarf ettikleri zaman ne israf ederler, ne de cimrilik, ikisi arasında orta bir yol tutarlar.» [5]

İslâm bu iki âyetin açık delaletiyle memleket ekonomisin­de fert ve ailenin iktisadî prensiplere riâyetinin büyük katkısı olacağına dikkati çekiyor..

Çünkü fert ve ailenin iktisadî bün­yesi ne kadar sağlam olursa, millet o nîsbette kalkmn. Bu ba­kımdan İslâm, bir taraftan lüks hayat ve fakirlikle mücâdele­yi emrederken, diğer taraftan da cimrilik ve israftan kaçınma­yı telkin ediyor. Bilerek çalışmayı, kazancında tutumlu olma­yı, cem'iyyet içinde her hak sâyibinin hakkını ödemeyi farz kı­lıyor. Bugün milletler iktisaden sarsıntı geçiriyorsa, cem'iyyet müthiş bir bunalım içindeyse, aile huzursuzluk içinde çırpmı­yorsa, bütün bunların vebali, modayla demode arasında boca­layan, lüks yasamaktan başka bir şey düşünmiyen, buna ilâve­ten nefsi için elini açıp savuran, fakir ve düşkünlere karşı eli boynuna bağlı oîan şuursuzların üzerinedir..

İsrâ sûresi 26. âyeîte bu hususa işaretle buyuruluyor ki:

«Akrabaya, yoksula, yolda kalmışa hakkını ver; (elindeki-ni, kazanıp topladığını) saçıp savurma. Çünkü (mahra) saçıp savuranlar, şüphesiz şeytanlara kardeş olmuş olurlar. Şeytan ise Rabbînc karşı pek nankördür.»

Tarih boyunca lüks ve israftan kendini kurtaramıyan, bu iki âfetin tahribatım göremiyen veya görmemezlikten gelen millotlcr yıkılmaya mahkûm olmuştur. İş şeytana kardeş ol­manın sonucu budur.. İsrâ sûresi 16. âyet bu gerçeği en beliğ bir ifâdeyle gözlerimizin önüne sermektedir:Bir şehri yok et­mek istediğimiz zaman, varlıklılarına (şımarık zenginlerine) emrederiz de (bu emre rağmen) onlar yoldan çıkarlar.. Artık o şehir yok olmayı hak eder.. Bîz de (kanunumuz îcabı) onu yede bir ederiz..» [6]

--------------------------------------------------------------------------------
 
[1] İsrâ sûresi, âyet:   29.

[2] Sahih-î Buhârî.

[3] Sahih-i Buhârİ: Ebû Hüreyre  (R.A.)den.

[4] Sahîh-i Butaâri:  Esma  binli Ebiiftekîr  Sıddık  (R.A.)dau

[5] Furkan sûresi, âyet:   67

[6] Celal Yıldırım, Kur’an Ahkamı Ve Mezhep İmamlarının Görüş Farkları, Bahar Yayınları: 2/35-37.

RADYO  FANİDUNYA FM.
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap