DİNDARLIĞIMIZ NE KADAR SAMİMİ

[fanidunya]

DİNDARLIĞIMIZ NE KADAR SAMİMİ

Dinin en dikkat çeken tanımı hiç şüphesiz Hz. Peygamber’in: “Din nasihattir…” ifadesiyle içtenliği, samimiyeti işaret eden özlü sözüdür. Rahmet elçisi sözünün devamında ise: “Müslümanın Allah’a, Resulüne, kitabına, kendisini yöneten meşru idarecilere ve bütün Müslümanlara karşı samimi olmasıdır” diye buyurmuştur.

Yüce Allah’ın emir ve yasaklarına riayet hususunda titizlik gösteren, duyarlılık anlamında Kur’an’da çokça kullanılan takva ve müttaki kavramları da göz önüne alındığında dinde “samimiyet” vurgusu daha bir anlam kazanmaktadır.  Samimiyetin hemen yanı sıra ahde vefa göstermek, hayırlı ve yararlı işler yapmak, anlaşmalara sadık kalmak, dürüst davranmak gibi temel ahlaki ilkelere işaret edilmesi de yine oldukça dikkat çeken hususlardır.

Zira samimiyetin bir gereği olarak ahlaki değerlere özen gösterilmesi arka plana atılmaması gereken bir diğer önemli husustur. Öfkeli, hesaplı ve sarsılıp savrulan bir kişilik yerine merhametli, şefkatli olmak, yalan söylememek, sözünde durmak, adil olmak, çalışkan olmak gibi erdemler hayatın her alanına hakim kılınması gereken değerlerdir. Öte yandan dindarlığın dar bir alana hapsedilmemesi, bunun yerine bilginin/düşüncenin geliştirilmesi; haklının-mağdurun yanında olma anlayışı ve iyiliği destekleyip kötülüğü önlemenin de ibadet olduğu unutulmamalıdır:

“Yetimin malına ancak (o malı koruyup çoğaltmak için) niyetlerin en güzeliyle yaklaşın. Ahde vefa gösterin (sözünüzü tutun ve yapılan sözleşmelere uyun). Çünkü (verdiğiniz sözlerden, yaptığınız sözleşmelerden ahirette) muhakkak sorguya çekileceksiniz.”  (İsra,17/34)

Resul-i Ekrem’in; “Ameller sonuçlarına göre değerlendirilir…” prensibine rağmen dindarlığın çokça görünür olduğu, ahlakın ise sosyal ve ticari hayatta bir hayli irtifa kaybettiği gerçeği günümüzde ne yazık ki gözle görülür durumdadır. Bilinmelidir ki dinle ahlakın, hatta ahlakla hukukun birbirinden ayrılamayacağı gerçeği göz ardı edildiğinde ganimet gibi dünyevileşmenin artacağı söz konusu olacaktır. Eğer din sosyal hayatta, ticarette ve hayatımızın her alanında bizim ahlaklı, adaletli, merhametli, hakkaniyetli olmamızı sağlamıyorsa ahlaki erdemler de buharlaşmak suretiyle hayatımızdan çıkıp gidecektir. Adaletten kastımız elbette hakimler-savcılar, adliye binaları vesaire değil. Her şeyin yerli yerinde olmasıdır adalet…

“Ölçtüğünüz zaman ölçüyü tam yapın ve doğru teraziyle tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir.”

“Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme! Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan (o peşine düştüğün şeyden) sorumludur.”  (İsra,17/35-36)

Dinin özünün samimiyet olduğunu bildiğimizde, kiminle ve kime karşı hangi safta durduğumuzu da kontrol etme durumunda kalırız. Ayrıca sadelik, içtenlik ve olduğu gibi görünmek olan samimiyetin;  kişinin kendisine, çevresine, inanç ve düşünce dünyasına karşı tutarlı olmasının en güzel göstergesi olduğu da unutulmamalıdır.

Bu yüzden samimiyet, gündelik hayatın her aşamasında ihtiyaç duyduğumuz temel değerlerin başında yer alır. İnsanlığın sahip olduğu ulvi değerlerin her gün biraz daha irtifa kaybettiği günümüzde, yokluğunu en çok hissettiğimiz değerlerin başında samimiyetin geldiğini ifade edebiliriz. Netice itibariyle insanın değeri onun samimiyet ve içtenliği ile doğru orantılıdır. Samimiyetin zıddı ise ibadet ve bütün güzel davranışları değersiz kılan riya ve ikiyüzlülüktür.

Yüce Rabbimiz şöyle buyurmuştur:

“Oysa onlar, doğruya yönelerek dini yalnız Allah’a has kılmak, O’na kulluk etmek, namazı dosdoğru kılmak ve zekatı vermekle emrolunmuşlardı. İşte en doğru olan din de budur.” (Beyyine,98/5)

Cuma hutbelerinde hep okunan ayet ise şöyledir: “Şüphesiz Allah adaleti, iyilik yapmayı, yakınlarına bakmayı emreder; ahlaksızlığı/hayasızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. İyi anlayıp tutasınız diye size öğüt verir.” (Nahl,16/90)

Hayatımızın her alanında ve her anında bize düşen samimi bir kul olabilmek ve bunu başarmaya çalışmak başlıca hedefimiz olmalıdır:

“De ki benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir…” (Enam, 6/162)

[fanidunya]

DİNDARLIK ÖLÇÜMÜZ NEDİR

Sevgili Peygamberimiz, ”Din güzel ahlaktır” sözüyle dinin amacını veciz bir şekilde ifade etmiş ve güzel ahlaklı olmayı çokça öğütlemiştir. Ahlakı en geniş ifadesiyle davranış biçimleri ve belli kurallar olarak kabul edersek bu durumda iman da ibadetler de sonuç itibariyle ahlaka etki eden unsurlar olarak görülebilir. Buna göre “Birbirinizi sevmedikçe iman etmiş olamazsınız” hadisi başkası hakkında güzel düşünmenin de imanın bir göstergesi olduğunu açıkça ifade eder.

Bilindiği gibi ahlaki değerlerin kaynağının din olduğu; dinin özünün de ahlak olduğu gerçeği kadim tartışmaların başında yer alır. Zira ibadetler ahlak ile değer kazanır. Nitekim konuyla ilgili ayet ve hadislerde ibadetlerin davranışlarımıza kazandırdıklarına özellikle işaret edilir. Buna göre namazın değeri kötülük ve aşırılıktan uzak durmaya; orucun kalitesi insanlara karşı sergilenen davranış ve ruh hallerine, zekat ibadetinin kıymeti ise insanı mal düşkünü olmaktan korumasına, mal ile şükrünü eda etmesine bağlanır.

Dindarlık ve Ahlak

Gerek ayetlerden gerekse Peygamberimizin yaşantısından açıkça anlaşıldığı üzere din, sadece belirli ibadetleri yerine getirmemizi istemiyor. Bunun yanında dinimiz bizim insani ilişkilerimizi de düzenlemekte. Bir başka ifadeyle dindar insanda haklı olarak ahlaki değerler de aranır.

Ahlaki bir zemin üzerine kurulmayan dindarlık da sorunlu görülür ve şiddetle eleştirilir. Buna göre iyi bir Müslüman olmanın yolu, öncelikle iyi insan olmaktan geçer.  Namazın insanı kötülüklerden, çirkinlik ve fenalıklardan alıkoyduğunu beyan eden ayetten de anlaşılmaktadır ki; bihakkın yerine getirdiğimiz ve ruhumuza tesir eden ibadetlerimiz ahlakımızı güzelleştirdiği gibi, bizi daha iyi insan olma yolunda terbiye ve teşvik etmektedir: “Kitaptan sana vahyedileni oku, namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz gereğine uygun olarak kılındığı takdirde insanı hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyar” (Ankebut,2945).

Görünen o ki ibadet ve ahlak birbirinden kesin çizgilerle ayrılan şeyler değil, bilakis birbirleriyle iç içe; biri diğerinin şartı ya da sonucu olarak ortaya çıkan ve birbirinden bağımsız olarak düşünülmeyen unsurlardır.

 Bu durumda dindarlık ölçüsünün sadece namaz, oruç, hac gibi ibadetlerle sınırlandırılması elbette yetersizdir. Zira ahlak, adalet, kamu malına karşı özenli olmak, işi ehline verme ve istişare gibi ilkeler de en az ibadetler kadar Yüce Allah’ın kesin emirleridir.

 Kur’an’ın Gösterdiği Örnek Ahlak

“Ant olsun ki, Allah’ın rızasını ve ahiret saadetini uman ve Allah’ı sürekli hatırda tutan kimseler için Allah’ın Resulünde sizin için pek güzel bir örnek vardır.” (Ahzab,33/21)

Tüm ahlaki güzelliklere sahip Resul-i Ekrem, güzel ahlaklı olmayı ısrarla öğütlemiş ve yaşayışıyla da bizlere örneklik teşkil etmiştir. “Sizin en hayırlınız ahlakı en güzel olanınızdır” gibi sözleri güzel ahlaka ne kadar önem verdiğini gösterir. Güzel davranışların kalıcı ve yaygın hale gelmesini tembihleyen Rahmet Elçisi şöyle buyurmuştur:

 “Her kim İslam içinde güzel bir çığır açar ve o güzel çığır kendisinden sonra da tatbik edilip sürdürülürse, kendi sevaplarından hiçbir şey eksilmeksizin onu sürdürenlerin sevaplarının benzeri kendi lehine yazılır. Ve her kim de İslam İçinde kötü bir adet çıkarır ve bu kötü adet kendisinden sonra da sürdürülürse, kendi günahlarından hiçbir şey eksilmeksizin onu sürdürenlerin günahlarının benzeri de o kimse üzerine yazılır.”(Sahih-i Müslim)

 Buna göre İslam içinde güzel bir çığır açmak bütün insanların lehine bir numune ortaya koymak anlamına gelir. İnsanlık camiasında her kim kötü bir adet ortaya çıkarır da başlatırsa onun bu yaptığı İslam’a karşı işlenmiş bir cürümdür. Her şeyin hesabı din gününde görülecektir. O gün gelinceye kadar hesap pusulasında hangi kalemlerin yer aldığını kendimize iş edinmeliyiz.

Güzel Ahlak Sahibi İnsanın Temel Özellikleri

Güzel ahlaklı insan her şeyden önce görev ve sorumluluğunun bilincindedir. Güvenilir olmak, kamu malına karşı özenli olmak, savurganlıktan kaçınmak, verilen sözde durmak, doğruluktan ayrılmamak, görgü kurallarına uymak ve gerektiğinde öfkeyi yenebilmek en temel erdemli davranışlardandır. Başkasını hor görmemek, kıskançlık, yalan ve iftiradan kaçınmak da yine güzel ahlak sahibi insanın özelliklerinden bazılarıdır.

Hz. Peygamber’in dilinden düşürmediği dua:

Allah’ım yaratılışımı güzelleştirdiğin gibi ahlakımı da güzelleştir. Rabbim, ömrümün kalan kısmını geçen kısmından daha hayırlı eyle…