Hırs ve Tamah
Hırs; sözlük anlamı itibarı ile arzu etme, ona aşırı derecede tutkun olma, sonu gelmeyen istek açgözlülük demektir. Ahlaki bir terim olarak; belli bir amaca erişme hususunda kişinin bütün benliğini saran arzu ve istek. Hz. Peygamber Efendimiz (SAS) yöneticilik ihtirası taşıyanları yermiş, yani ihtiras sahibi olan yöneticileri ihtirasları yer, tüketir. “İnsanoğlu yaşlanırsa onda iki şey genç kalır hırs ve haset.” (Ahmed ııı/115). Hz. Peygamber Efendimiz (SAS) “İnsanoğlunun iki vadi dolusu altını olsa mutlaka bir üçüncüsünü ister. Onun gözünü ancak toprak doldurur. Tevbe edenlerin tevbesini Allah kabul eder.” (Buhari Rıkak 10). Tamah ise: “Açgözlü davranmak, haddinden fazla istemek, gözü doymamak, şiddetle istemek, ifrat derecede arzulu olmak.”
Peygamber Efendimiz (SAS) bir hadisi şerifinde ise şöyle buyurmaktadır: “Bir koyun sürüsüne salıverilmiş iki kurdun koyunlara verdiği zarar, servet ve mevki düşkünlerinin dinine verdiği zarardan daha büyük değildir.” (Tirmizi 30). Aşırı hırs ve tamah insanı felakete götürür. Ölçülü hırs ve tamah ise insanı meşru yoldan çalışıp kazanmaya sevk eder. Peygamberimiz (SAS) bir hadisi şerifinde ise şöyle buyuruyor: “Men tema’a zelle, men kanea azze”. Şayet bir kimse tamahkâr olursa zelil (rezil) olur. Bir kimse kanaat ederse o insan şerefli ve güçlü olur. Kur’an-ı Kerim’de şöyle bildirilmektedir:
İbrahim (AS) Cenab-ı Hakk’a şöyle dua etmektedir: “Yarabbi beni ve çocuklarımı puta tapmaktan koru!”. Puttan maksat gerçek putlar olduğu gibi, aşırı derecede para sevgisi olarak da ifade edilmektedir. Çok çok ileri derecede parayı sevmek bir nevi parayı put yapmak gibidir. Kur’an-ı Kerim’de Cenab-ı Hakk şöyle buyuruyor: “De ki; Eğer Rabbimizin rahmet hazineleri sizin olsaydı, tükenir korkusuyla yine de vermeyip cimrilik ederdiniz. Gerçekten insan çok cimridir.” (İsra 100). Mübarek Peygamberimiz (SAS) bir hadisi şerifinde şöyle buyurmaktadır: “Her sabah iki melekten biri “Yarabbi infak edene karşılığını ver!” diye, diğeri de: “Cimrilik edenin malını helak et!” diye dua eder” (Buhari). Bu hususla alakalı olarak Hz. Ali (RA) şöyle buyurmaktadır: “Hırsın kökü açgözlülük meyvesi ise kınamaktır.”, “En helak edici şey açgözlülüktür.”, “Dindarlığın başı tamahı terk etmektir.”. Yabancı düşünürlere göre: “Dünya herkese yetecek kadar büyüktür. Onun için, başkasının yerini kapmaktansa, çalışarak gerçek yerinizi bulun.” (Charlie Chaplin), “Hırs ve tamahın başladığı noktada saf duygular sona erer.” (Balzac), “İnsanların hırsı ve tamahı, mesut olmamalarının tek sebebidir” (Ferebn), “Hırs ve para düşkünlüğü, belki de bütün diğer ihtiraslardan daha fazla suç sebebidir.” (Aristotes).
Hırs ve tamahla alakalı İslam büyükleri ve diğer düşünürler tarafından geçmişte söylenmiş çok güzel sözler var. Bazılarına ehemmiyetine binaen burada yer verelim:
“Tamahta zillet (aşağılık durumuna düşmek) vardır.” Hz. ALİ (RA), “Tamah yüzünden Hak, sana batıl gözükür… Tamah yüzünden sende yüzlerce körlükler artar.” Hz. Mevlâna, “Tamah akıllı adamın basiret gözünü bağlar. Kuş ile balık, tamahla tuzağa düşerler.” Sadi, “Kıskanç insan huzur ve rahat yüzü göremez.”
Hz. ALİ (RA), “Nereye makam ve para girerse, orada kıskançlık ve düşmanlık olur.” Hz. Ömer (RA), “En hakiki düşmanlarımız kalbimizde yaşayan şu üç şeydir: Hırs, haset ve kıskançlık.” Abdulkadir Geylani, “Hırs başta karar eyleyince, akıl baştan firar eder.” (Atasözü), “Hırsın başladığı yerde, saf duygular biter.” (Balzac), “Hırsı kaldırın, adalete karşı koyacak hiçbir güç kalmaz.” (Goethe).
Hırs, tamah ve kıskançlık gerçekten insanlar için çok kötü manevi bir hastalıktır. Hemen hemen birçok insanda bulunur veya bulunabilir. Sözlerim hiçbir zaman yanlış anlaşılmasın. Maksadım asla tenkit etmek veya kimseleri karalamak içi değildir. Meseleyi bir kere daha hepimize iyi niyetle hatırlatmaktır. Her meslek erbabında bu saydığımız üç kötü haslet olabileceği gibi, özellikle hikmetin günümüzde sayın siyasetçilerimizde daha çok kıskançlık, haset ve tamah hastalıkları göze çarpmaktadır. Oysa ister iktidar kanadı olsun ister muhalefet kanalı olsun bütün siyasetçilerimiz her halleri ile özellikle gençlerimize ve bizlere güzel örnek olmaları gerekir. Hiçbir zaman birbirlerine haset etmemeli, kıskanmamalı ve tamahkâr sahibi olmamalıdırlar. Dürüst olarak çalışıp arzu edilen makamlara doğru yürümeye çalışılmalıdır. Şunu hiçbir zaman unutmayalım ki, şayet Cenab-ı Hakk takdir etmemiş ise, sadece kulun çalışması da yetmez. Onun için kıskançlığa hased etmeye ve tamahkârlığa hiç gerek yoktur. Âlemlerin efendisi Peygamberimizden (SAS), Enes b. Malik şöyle bir hadisi şerif rivayet etmektedir:
“Yavrucuğum! Kalbinde herhangi birine karşı (zerre kadar) bir aldatma, bir samimiyetsizlik hissi bulunmadan sabahlayabilirsen ya da akşamlayabilirsen, bunu yap! İşte bu benim sünnetimdir. Kim benim sünnetimi yaparsa, beni sevmiş demektir. Kim beni severse cennette benimle birlikte olur.” (Tirmizi İlim 16). Bütün dünya senin olsa sonunda ölüm var. Herkes için mahkeme-i kübrada hesap vermek var. Mümkün olduğu kadar bütün kötü hastalıklardan kurtulmaya çalışalım ve tövbe edelim. Peygamber Efendimiz (SAS) şöyle buyuruyor: “Âdemoğlu malım, malım der. Ey Âdemoğlu! Acaba yiyip tükettiğinden, giyip eskittiğinden ve sadaka verip (ahirette karşılığını almak üzere) önden gönderdiğinden başkası senin malın mıdır?” (Müslim Züht 3). Konu oldukça geniştir. Daha fazla uzatmadan Rabbimizden kanaat sahibi olup, hırstan, tamahtan ve kıskançlıktan uzakta kalmamızı niyaz edelim. Allah (CC) bizleri açgözlülükten ve her türlü kötü ahlak, hırs, kıskançlık ve tamahtan muhafaza eylesin. Âmin. Cümleniz Mevla’ya emanet olunuz.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
