ÇOCUK VE DİN EĞİTİMİ
Çocuklar yaratılıştan dini duygulara yatkındır. Bu duyguların gelişmesi ise çok erken, daha bebeklikte başlar. İsteyerek ya da istenmeyerek çocuğun ailesi onu biçimlendirir, oluşturur; inanç kaynaklı değerleri, gelenek ve alışkanlıkları, üzerinde uzlaşılmış kuralları, ayrıca aidiyet ve ait olmama duygularını ona aşılar. Hz. Peygamber (s.a.v)’ :“Çocuk İslam fıtratı üzere doğar. Sonra ailesi onu Hristiyan, Yahudi veya Mecusi yapar…” diyerek buna işaret etmiştir.
“Çocuklar doğuştan din duygusuna sahiptir. İnsan sadece etten, kemikten ve kandan ibaret maddi bir varlık değildir. Onu diğer canlılardan ayıran doğuştan sahip olduğu ruh ve duygu zenginliğidir. İnsan sosyal bir varlıktır. Sevmek, sevilmek, bir inanca sahip olmak, kendisini değerli ve güçlü hissetmek ister. Bu da ancak bir aileye, bir topluma, bir vatana ve bir dine bağlı olmakla mümkündür…” der, Psikolog Antoine Vergote.
Bir başka eğitimci Prof. Dr. Yurdagül Mehmedoğlu ise şöyle açıklar, dinin birey için gerekliliğini: “Din insanın bedensel zevklerini ve ihtiyaçlarını gidermesinin yanı sıra ona ruhunun isteklerini de dikkate almasını öğretir. Ayrıca sosyal gruba iyi ve doğru hedefler gösterir…”
PEKİ DİN EĞİTİMİ NE ZAMAN VERİLMELİ?
Çocukların gelişim özelikleri incelendiğinde, din eğitimi açısından küçük yaşların ne kadar önemli olduğu ortadadır. Özellikle 0-7 yaş ihmal edilmemesi gereken kritik dönemdir. Çocuk bu dönemlerde dini konuları sorgular ve kavramaya çalışır. En çok merak ettiği ve anlamaya çalıştığı konuların başında ise Allah, ölüm, cennet-cehennem, sevap-günah gibi kavramlar gelir. Anne-babalar çocuklarının; özellikle bu dönemlerinde bitmek bilmeyen sorularına bıkmadan olumlu ve doyurucu cevaplar vermelidir. Bilmedikleri soruların cevaplarını da öğrendikten sonra vereceklerini söylemekten çekinmemelidir. Zira çocukta dini uyanışın inşa süreci olan bu dönemde “ doğru bilgilendirilme” kadar, aile içerisinde teneffüs edilen duygu ve örnek davranışlara şahit olunması da son derece önemli olacaktır.
İLK TANIŞMA: CAMİLER
Çocukta dini düşüncenin gelişip şekillenmesinde aileden sonra camiler ve Kur’an Kursları en önemli yere sahiptir. Bu yüzden cami ve kurs görevlisinin tutum ve davranışları, çocuk üzerinde derin etkiler bırakacağından son derece önemlidir. Gerek cami cemaati ve gerekse görevliler; her şeyden önce “çocukların da en az büyükler kadar camiye gelmeyi hak ettikleri” anlayışını benimsemelidir. Çocuğun camide yaramazlık yapması, koşuşturması, gülüp eğlenmesi herkes tarafından tabii karşılanmalıdır. Çocuk için, dinle ilgili ilk bilgi ve tecrübenin kazanıldığı sosyal mekan olan cami ve Kur’an kurslarında, öğretimden ziyade uygulamalı bir eğitimle dini ve ahlaki duyguların yanı sıra; karşılıklı sevgi-saygı, bir arada yaşama ve paylaşma gibi güzel davranışların kazandırılması önem arz etmektedir.
NASIL BİR DİN EĞİTİMİ?
Okul öncesi dönemde çocuğun rol modeli ailesidir. Eğitim-öğretim açısından oldukça önemli olan bu dönemde çocuk, konuşmaya başladığı ve etrafını tanıma gayreti içerisine girdiği zamandan itibaren kendisine Yüce Allah’a dua etmesi ve “Allah korusun, Allah yardımcın olsun, Allah’a emanet ol” gibi özlü sözler ve kısa metinli ayetler öğretilmelidir. Ayrıca:
Yüce Allah, bütün varlıkları yaratmış ve insanları diğer varlıklardan daha üstün tutmuştur. Özellikle çocukları daha çok sever. Bütün canlıları Koruyan, besleyip büyüten O’dur. Güzel meyveleri, yemekleri ve içecekleri bize bahşeden; rengarenk çiçeklerle, sevimli hayvanlarla dünyamızı O’dur süsleyip neşelendiren… Özellikle doğayla başbaşa kaldığımızda çocuğumuza Allah’ın; akıl, ruh ve beden sağlığımızın yanı sıra, sayısız güzellikleri hep bizim için yarattığını söylemek, bütün bu nimetlerin bize olan yararlarından bahsetmek yerinde olacaktır. Böylece küçük yaşta çocuğumuza, sadece baktığını görmeyi değil, olup biten her şeyin farklı boyutlarını da görebilme inceliğini kazandırmış oluruz.
Olup bitenleri anlamakta zorlansa da şuur altı beslenmiş olacağından ilerideki hayatında, zihnine nakşedilen bu cümleleri anlamaya çalışacaktır. Bu birikim çocuğun hayatına ve düşüncelerine yön verecektir. Bireyin ilk sosyalleşme alanı olan aile, aynı zamanda ilk dini tecrübeleri yaşadığı ortamdır. Çocuğun soruları, gelişim aşamaları göz önünde tutularak basit, doğru ve sade bir şekilde cevaplandırılmalıdır. Çocuk öncelikle Allah’ı seven, koruyan, hoş gören, affeden, cezadan çok, ödüllendiren Yüce Yaratıcı olduğunu öğrenmelidir. Lokman(a.s)’ ın oğluna, “yavrucuğum” diyerek sevecen bir ifadeyle Yüce Allah’ı ve O’na karşı görev ve sorumluluklarımızı hatırlatması, yolumuzu aydınlatması açısından önemlidir. (Lokman/31,13-14).
Korku kültürüyle, zorla benimsetilen davranışlar çocuğun; ikiyüzlü olmasına sebep olacağı gibi, dini değerlerden soğumasını, hatta dinden uzaklaşmasının önünü açacaktır. Zorla dua ezberletmek, ezberlemediğinde cezalandırmak, yaramazlık yaptığında Allah’ın kendisini cehennemde yakacağını söylemek ve benzeri korkutucu söylemler bunun için yeterli olacaktır.
ALLAH SEVGİSİ Mİ ALLAH KORKUSU MU?
Anne-babalar çocuklarına söz geçirebilmek için; “bunu yapma, Allah çarpar; tabağını bitirmezsen günah olur” gibi uyarılarla iyi davranış kazandırmaktan çok, çocuğun korkarak dinden soğumasına hatta uzaklaşmasına neden olmaktadır. Ya da çokça “ sözlü nasihat” ederek yararlı olacakları anlayışına kapılırlar. Oysa Hz. Peygamber (s.a.v): “Din, nasihattir…”buyurarak, içtenliği, samimiyeti işaret etmiştir. Bu yüzdenkorku yerine sevgi öne çıkarılmalıdır. Çocuğun, içtenlikle Allah için hissettiği derin sevgi – saygı, onun diğer varlıklara karşı olan korku ve endişesini de giderecektir.
Yüce Allah’ın her şeyden haberdar olduğunu; yaptığımız her şeyi gördüğünü; aklımızdan, kalbimizden geçen en gizli duyguları bildiğini; yapıp ettiklerimizden sorumlu olduğumuzu ve kendisine karşı sorumluluklarımızın bulunduğunu; hiçbir şeyi O’ndan gizleyemeyeceğimizi; iyi şeyler yaptığımızda da çok hoşuna gideceğini ve bizi seveceğini anlatmalıyız çocuklarımıza.
Gözardı edilmemesi gereken bir önemli husus da çocuğun; gerek sosyal becerilerini gerekse ahlaki değerlerini ailesiyle birlikte ve kültür ortamı içerisine elde edeceğidir. Öfkeli, hesaplı ve sarsılıp savrulan bir şahsiyet yerine merhametli-şefkatli olmak; yalan söylememek; sözünde durmak; adil olmak; çalışkan olmak gibi erdemli davranışları, hep rol model durumundaki aile fertlerinden alır. Bu yüzden “sözlü uyarılardan” çok, kendilerine gösterilecek “ örnek davranışların” daha etkili ve kalıcı olacağı unutulmamalıdır.
Özetlersek; din eğitim-öğretimi ciddi bir iştir. İhmal edildiğinde; sorunlu bir din eğitiminin, söylemeye dilim varmıyor ama sonucunun nereye varacağını görebilmek için etrafımıza bakmamız yeterli olacaktır. Hasarsız çocuklar yetiştirmemiz dileğiyle…
FANİ DUNYA RADYO FORUM
