DEMİR EKSİKLİĞİ BEBEĞİ NASIL ETKİLER
Demir eksikliği anemisi, bir tür kan bozukluğudur. Kandaki kırmızı kan hücreleri, vücuttaki oksijeni taşımaktan sorumlu olan hemoglobin maddesini içermektedir. Vücudun yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi inşa edebilmesi ve hemoglobinin normal seviyede tutulması için demire ihtiyacı vardır. Eğer yeteri kadar demir alımı sağlanamıyorsa demir eksikliğine bağlı kansızlık oluşabilir.
Demir eksikliği sık görülen bir sağlık problemidir. Kansızlık nedenleri arasında yeterli folik asit veya B12 vitamini almama, çok fazla kan kaybetme, talasemi, kalıtsal kan hastalıkları gibi nedenler de bulunur; ancak demir eksikliği ile daha sık karşılaşılmaktadır.
Demir eksikliği neden oluşur?
Hamilelik durumu, demir eksikliği oluşturabilen başlı başına bir etkendir. Bunun nedeni, gebelik sırasında tavsiye edilen demir miktarının günde 18 mg’dan 27 mg’a çıkmasıdır. Ek kırmızı kan hücreleri, plasentayı ve büyüyen bebeği desteklemek için gereklidir. Ayrıca ekstra demir, vücudu doğum esnasında ortaya çıkabilecek herhangi bir kan kaybına hazırlamaktadır.
Hamilelik dışında demir eksikliği riskini artıran diğer etkenler ise şunlardır:
Ağır adet dönemleri geçirmek.
Demir açısından zengin gıdaları yeterince tüketememek,
Demir emilimine yardımcı olan C vitaminini yeterince alamamak,
Demir emilimini azaltan çok fazla gıda tüketmek (süt ürünleri, soya, kahve, çay vb.)
Kısa sürede birden fazla hamilelik geçirmek,
Hamileyken 20 yaşından genç olmak,
Besin maddelerinin bağırsağı ve emilimini değiştiren bazı gastrik by pass ameliyatlarından geçirmek,
Daha önce doğum yaparken normalden daha fazla kan kaybetmek.
Demir eksikliği belirtileri nelerdir?
Demir eksikliğinin şiddeti hafifse genellikle herhangi bir belirti görülmez. Aynı zamanda hamileliğin olağan sürecinde meydana gelen birçok belirti ile demir eksikliğinin belirtileri benzer özelliklerde olduğu için fark edilmesi zaman alabilir.
Nefes darlığı,
Halsizlik,
Yorgunluk,
Baş dönmesi,
Baş ağrısı,
Ciltte solgunluk,
Çarpıntı,
Göğüs ağrısı,
Sinirlilik,
Zayıf konsantrasyon,
Huzursuz bacak sendromu,
Bacak ağrısı,
Gıda maddesi olmayan maddeleri aşermek (toprak, kül gibi),
Ağız köşelerinde çatlaklar gibi semptomlar oluşturabilir.
Demir eksikliği bebeği nasıl etkiler?
Demir eksikliği teşhisi konulan gebelerin ilk aşamada endişeli olması normaldir. Ancak erken teşhis edilen ve tedavisi yapılan demir eksikliği, hamilelik sırasında sorun yaratmamaktadır. Çoğu uzman şiddetli, tedavi edilmemiş ve uzun süreli demir eksiliğinin problem oluşturabileceğini belirtmektedir.
Hafif demir eksikliği bebeği etkilememektedir. Fakat yapılan araştırmalar, hamilelik sırasında özellikle ilk iki trimesterde tedavi edilmeyen ve daha şiddetli hale gelen hafif demir eksikliği anemisinin, bebekte düşük doğum ağırlığı ile doğma ve annede doğum sonrası depresyon riskini artırdığını göstermiştir. Ağır demir eksikliği anemisine sahip olmak, ölü doğum ve yeni doğan ölüm riskini artırmaktadır.
Demir eksikliğinin şiddetine bağlı olarak oluşabilecek etkilerde değişiklikler görülür. Şiddetli ve tedavi edilemeyen bir demir eksikliği varsa bebeğin de demir eksikliğine bağlı olarak gelişen anemiye sahip olma riski büyüktür. Bebekte demir eksikliği varsa semptomlar çok belirgin olmadığı sürece fark edilemeyebilir. Bebeklerde ve çocuklarda görülen belirtiler, yetişkinlere oranla farklıdır. Soluk cilt, zayıflık, odaklanma güçlüğü, dikkatsizlik, gelişim geriliği, dilde şişlik, vücut ısısının korunamaması gibi belirtilere dikkat etmek gerekir.
Doğum sonrası emzirme döneminde de annenin vücudundaki demir oranını korumak ve anne sütündeki demir miktarını arttırmak için takviyeler kullanılabilir. Böylece bebeğin demir alımının yeterli düzeyde olduğundan emin olunabilir.
Demir eksikliği nasıl teşhis edilir?
Tam kan sayımı ve demir değerlerinin ölçümlenmesi, rutin hamilelik tetkiklerinden biridir. Gebelikten önce demir eksikliği problemi olan kadınların bu durumu hekimlerine bildirmeleri ve tetkikin daha önceki zamanlarda yapılması gerekmektedir. Tam kan sayımı ve demir eksikliğinin teşhisi kan numunesinin alınması ve analiz edilmesiyle ölçümlenmektedir. Tetkikle birlikte kan dolaşımındaki kırmızı kan hücrelerinin yüzdesi (hematokrit veya hct) ve bu kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin (hgb veya hb) miktarı belirlenir.
Hamileliğin başlangıcında demir eksiliği oluşmasa dahi, hamilelik ilerledikçe anemi gelişme riski bulunmaktadır. Bu nedenle ilerleyen aşamalarda tekrar tetkik yapılması gerekebilir.
Hamilelikte demir eksikliği nasıl tedavi edilir?
Gebelikte demir eksikliği tespit edildiğinde genellikle demir takviyeleri alınması önerilir. Takviyeler, doktor tarafından reçete edilen dozda alınmalıdır. Daha ciddi bir demir eksikliği mevcutsa, enjeksiyon ile demir takviyesi yapılabilir. Hemoglobin 6 g/dL veya daha alt seviyelere düşerse muhtemelen kan transfüzyonu istenecektir. Tedaviden sonra düzelmeyen şiddetli demir eksikliği varsa, başka bir durumun anemiye neden olup olmadığını anlamak için gebenin hematolog uzmanına yönlendirilmesi gerekebilir.
Demir eksiliği tedavisinde beslenme programı da düzenlenmelidir. Kırmızı et, beyaz et, bakliyatlar, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler demir açısından zengindir. Demir emilimini artırmak için de portakal, çilek, brokoli, greyfurt ve biber gibi C vitamini içeren besinler alınmalıdır. Süt ürünleri, soya ürünleri, kahve ve çay gibi vücudun demir emilimini önleyecek gıdaların en aza indirgenmesi de önemlidir.
Hamilelikte demir eksikliği önlenebilir mi?
Demir eksikliği geliştirme riski yüksek olan kadınların gebelik öncesinde birtakım önlemler alması, problemin giderilmesinde etkin olabilmektedir. Beslenme düzenine dikkat edilmesi, gerektiği takdirde takviyelerin kullanılması hamileliğin seyri için olumlu olacaktır.
Op. Dr. Havva Pars Ağargün.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı - Tüp Bebek.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
