Doğum Kontrol Hapları
Hiçbir doğum kontrol yöntemi kusursuz değildir; ancak, çiftler genellikle kendileri için uygun olanı seçebilmektedir. Dikkatli uygulanmaları gerekir. Kimi istenmeyen gebelikler, doğum kontrol yönteminin işe yaramamasından, diğerleri de yöntemin doğru kullanılmamasından (örneğin, hapı almayı unutmanız ya da spirali yanlış yerleştirmeniz) kaynaklanır. Doğum kontrol yöntemi sizin ya da eşinizin gereksinimlerini karşılamıyorsa, kendinizi tedirgin ya da hasta hissedebilirsiniz veya hamile kalma tehlikesi yaşarsınız.
Doğum kontrol gereksiniminiz yaşam boyu değişir; 20 yaşında uygun olan yöntem 40 yaşında olmayabilir. Seçiminiz, bebek isteyip istemediğinizden de etkilenebilir. Size uyan yöntemi bulmak için, eşinizle ve doktorunuzla konuşmalısınız. Seçilen yöntemin etkinliğini, kullanım biçimini ve olası yan etkilerini tartışın. İlişkinizin monogam olup olmadığı, yaşınız ve doğurganlık geçmişinizle kişisel tercihleriniz seçilecek yöntemi etkiler.
1960’larda üretilmesinden bu yana doğum kontrol hapı kadın yaşamında devrim yaratan bir güç olarak karşılandı çünkü, üreme döneminde daha etkili aile planlamasını ve hamile kalma tehlikesini en aza indirerek istendiğinde seks yapabilmeyi olanaklı kılmaktadır. Yeni formüller gebeliğe karşı yüzde 95 ile yüzde 99 arasında koruma sağlamaktadır. Kimi kadınlarda durum farklı olsa da, hapın yan etkisi çok seyrek görülür.
Örneğin, az sayıda kadında kan pıhtılaşmasında artış görülebilir. Hormon doğum kontrol yöntemlerinin sizin için uygun olup olmadığını anlamak için, doktorunuz risk etmenlerini tüm değerlendirecektir.
Ağızdan hormonal doğum kontrol hapı alıyorsanız, kilonuzu düşük tutmak, sigara içmeyerek, kan basıncınızı düzenli ölçtürerek ve pelvik muayeneler ile servikal yaymalar yaptırarak olası riskleri azaltmalısınız. Herhangi bir nedenle ilaç reçete edilirse, doğum kontrol hapı aldığınızı doktora söylemeyi unutmayın.
BİLEŞİK HAP
Tanımı : En yaygın kullanılan haplarda dişilik hormonları olan östrojen ve progesteronun (progestojen) yapay biçimlerini kullanır. Bu hormonları değişik düzeylerde içeren farklı türleri vardır. Etkili olan en düşük doz verilir.
“Kademeli hap” ayın farklı günleri için farklı düzeylerde hormon içeren bir bileşik haptır. Haplar 21 gün boyunca doğru sırayla alınma¬lıdır. Bazı markaların, yedisi hormon içermeyen 28 günlük hapları vardır (her gün bir hap almak, unutma olasılığınızı azaltır).
Etkisi Östrojen ile alınan progesteron yumurtlamayı (yumurtaların olgunlaşmasını ve salıverilmesini) engellediğinden, spermin dölleyeceği yumurta bulunmaz. Progesteron, ra¬him zarını değiştirir ve rahim boynundaki sal¬gıyı kalmlaştırarak sperm geçişini zorlaştırır.
Üstünlükleri Kullanımı kolay olup güven¬lidir ve doğal sekse izin verir. Daha hafif ve daha az ağrılı adetlerle, azalan PMS belirtileri görülür. Yıllarca alınabilir ve pelvis iltihap¬lanmasına (PID), iyi huylu meme tümörüne, endometriyoz, yumurtalık ve rahim kanserine karşı koruma sağlar.
Sakıncaları : Kilo alabilirsiniz, aıh halini¬zin değişmesine, memelerde şişmeye, seks isteğinin azalmasına, migrene, mide bulantısı¬na ve vajinal kanamaya neden olabilir. Du-ran yumurtlama sürecinin yeniden başlaması için aylar geçmesi gerekebilir.
Uygun olmayabileceği durumlar Bebek emziriyorsanız, 35 yaşının üzerindeyseniz ve sigara kullanıyorsanız, flebit ya da derin damar pıhtılaşması geçirmişseniz, şeker hasta-lığı, yüksek tansiyon ya da hepatit gibi kara¬ciğer rahatsızlığınız varsa.
Yararlı olmayabileceği durumlar Bir hapı atlarsanız, hapı aldıktan sonra 3 saat içinde kusarsanız ya da belirli antibiyotiklerle başka ilaçlar (örneğin, sara için) alıyorsanız. Bu durumlardan herhangi birinde, hapın yanı sıra yedi gün süreyle prezervatif gibi başka doğum kontrol yöntemleri kullanın.
YALNIZCA PROGESTOJEN HAPI
Tanımı: Bu hapın bir tür progesteron olan progestojen adlı tek bir hormonu kullanması, östrojenin yan etkilerinden şikayet eden, bebek emziren ya da başka nedenlerden dolayı bileşik hapları kullanamayan kadınlar için uygun olmasını sağlar.
Etkisi: Servikal mukozayı kalınlaştırır ve rahim zarını değiştirerek spermin Fallop tüplerine ulaşmasını engeller. Kadınların yaklaşık yarısında yumurtlamayı önler.
Üstünlükleri: Bileşik hapınkiyle aynıdır. Bıraktıktan kısa süre sonra doğurganlık normale döner.
Sakıncaları Her gün aynı saatte alınmalıdır ve bileşik hapa oranla başarısızlık oranı biraz daha yüksektir. Düzensiz vajinal kanama ve memede duyarlık görülebilir.
Uygun olmayabileceği durumlar Aşırı kiloluysanız, açıklaması olmayan bir kanama ya da dış gebelik geçirdiyseniz veya ailenizde kalp hastalığı varsa.
Yararh olmayabileceği durumlar Kusma ya da ishaliniz varsa. Üç saatten fazla gecikmeyle alırsanız, bunu hemen yapın ve sonra¬kini normal zamanında alın (döngünün geri kalanı için başka bir gebelikten korunma yöntemi kullanın).
DİĞER HORMON YÖNTEMLERİ
Tanımı: Depo-Provera iğneyle uygulanabilen progestojendir. Implanon deri altına yerleştirilir ve etkisini üç yıl sürdürür.
Etkileri: Depo-Provera doktor tarafından adetin ilk üç günü içinde uygulanır ve etkisi 12 hafta sürer. Implanon adetin ilk günü yerleştirilir.
Üstünlükleri: Uzun süre dayanırlar: Unutmanız olanaksızdır. Başarısızlık olasılığı düşüktür (Depo-Provera yüzde 1, Implanon yüzde 0). Adetler hafiftir. Implanon çıkarıldık¬tan kısa süre sonra doğurganlık normale döner.
Sakıncaları: Depo-Provera bırakıldığında, doğurganlık bir yıl süreyle normale dönmeyebilir. Implanon gözle görülebilir. İkisi de düzensiz kanama ve kilo almaya neden olabilir. Yakın gelecekte gebe kalmak istiyorsanız uygunsuz olabilir.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
