Ebu Hanife’den nasihatler
Ebu Hanife Basra’ya Kadı olan talebesi Yusuf b. Halid b. Es-Semti’ye bazı nasihatlerde bulunur. Bu nasihatler günümüz insanı için de büyük incelikler barındırdığından sizlerle paylaşıyorum. Umulur ki ders alırız.
Sanki Basra’ya girdiğini, rakiplerinle tartışmaya koyulduğunu, kendini onlardan üstün gördüğünü, ilminle onları horladığını, yahut onlarla düşüp kalkmaktan çekindiğini, içlerine katılmaktan kaçındığını; dolayısıyla onları terk ettiğini, onların da seni terk ettiklerini; onlara kaba sözler söylediğini, onların da sana söylediklerini; onların sapık olduklarını söylediğini, onların da sana sapık olduğunu söylediklerini, onların bid’atçi olduklarını söylediğini, onların da sana bid’atçı dediklerini; bu ayıbın bir ucunun bize, bir ucunun da sana ulaştığını, onlardan kaçmak durumunda kaldığını görür gibiyim.
Doğrusu bu, fikir değildir. Bir çıkış yolu buluncaya kadar idare etmek durumunda olduğu kimseleri idare etmeyen adam akıllı değildir.
Bil ki, ne zaman insanlarla kötü geçinirsen; anan baban da olsalar sana düşman kesilirler. Ne zaman da akraban olmayan insanlara iyi geçinirsen sana akraba olurlar.
Eğer insanlar, kadrini bilirlerse onları layık oldukları yere getir.
Şerefli kimselere ikram et.
İlim adamlarına tazim et.
Yaşlılara hürmet et.
Gençlere ülfet et.
Halk tabakasına yaklaş.
Kimseye sırrını verme.
Denemedikçe kimse ile arkadaşlık etme.
İnsanların kabul etmeyeceği bir söz söyleme
Hiç hediye kabul etme.
Yeni elbiseler giy.
Çokça koku sürün.
Kendine özel bir vakit ayır, ihtiyaçlarını gör.
Aileni terbiye et. Bunlar itibarını koruman ve heybetini muhafaza etmen için gereklidir.
Bol bol yemek yedir.
Namazına devam et.
Sana halkın haberini getirecek bir sırdaşın olsun.
Ne zaman içinde bir bozukluk hissedersen iyiliği artır. Ne zaman da iyilik hissedersen buna istek ve ilgini artır.
Seni ziyaret edeni de etmeyeni de ziyaret et.
Arkadaşlarından hasta olanı bizzat kendin ziyaret et.
Görünmeyen arkadaşlarını kontrol et.
Seni bırakan arkadaşlarını sen bırakma.
Senden kaçana yaklaş.
Sana gelene ikram et.
Sana iyilik edene de, kötülük edene de iyilik et.
Sen af yolunu tut. Sana kötülük edeni af et.
Boş işlerle ilgilenme
Sana eziyet veren şeyi terk et. Kafana takma
İnsanlarla iyi geçinmeye çalış.
Karşılaştığın fenalıklara karşı sabır ve tahammül göstermeye, güzel ahlaklı ve geniş kalpli olmaya çalış.
Sürekli aynı elbiseyi giyme.
Ailenin durumunu gözet. Onları eğitmek ve yetiştirmek için teşebbüse geç.
Eğitim konusunda yumuşak kalpli ol. İnsanları hatalarından dolayı uyarırken fazla kınama. Zira bu durum onların pişmanlık duygularını yıpratıp hatalarından dönme ihtimalini azaltır.
İnsanları bizzat kendin terbiye etmeye kalkışma ki onlar nezdindeki saygınlığına zarar gelmesin.
Ebu Hanife’den nasihatlere devam
1. Kim senin hakkında çirkin (kötü) konuşursa, sen onun hakkında güzel (iyi) konuş.
2. Kimin bir ölüsü varsa onun hakkını yerine getir.
3. Birinin iyi bir durumu olursa onu tebrik et. Kimin başına bir musibet gelirse onu ziyaret et.
4. Başına bir sıkıntı gelenle sen de aynı acıyı paylaş.
5. Biri senden bir işini yapman konusunda ricada bulunsa onun işini gör.
6. İmdada çağırana imdat, senden yardım isteyene yardım et.
7. Elinden geldiği kadar insanlara sevgi göster.
8. Şerefsiz kimseler de olsa herkese selam ver.
9. İnsanlara ilmin açık meselelerinden bahset. İnce meselelere girme.
10. İnsanlara şakalaş ve konuş. Bu kaynaşmaya neden olur.
11. Talebelerinin kapasitesini bil. Onların hata ve kusurlarına göz yum.
12. Onlara yumuşak ve nazik davran. Müsamaha et.
13. Hiç kimseye karşı sıkıntı ve sinirlilik gösterme
14. Onlardan biri gibi ol.
15. Kendine nasıl muamele ediyorsan, insanlara da öyle muamele et. Nefsin için istediğini insanlar için de iste.
16. Nefsini ve ahvalini murakabe ederek ona yardımcı ol.
17. Senden sıkılmayandan sen de sıkılma.
18. Fitne çıkarma.
19. Seni dinlemeyeni dinle.
20. İLİMDEN ÖNCE HÜSNÜ NİYET GÖSTER.
21. Doğru, sadık ol.
22. Kibri bir tarafa bırak.
23. Sana hainlik etseler bile sen kimseye hainlik etme.
24. Vefalı ol.
25. Takvaya sarıl.
Kaynak: Ebu Hanife’nin Yusuf b. Halid es-Semti’ye vasiyeti
FANİ DUNYA RADYO FORUM
