İnsanlara Güzel Ahlakın Gereğine Göre Davran - Hadis-i Şerif
Son peygamber Hz. Muhammed Mustafa (s.a.s), O’na binlerce salat ve selam olsun “İnsanlara güzel ahlakın gereğine göre davran!” (Tirmizî, Birr, 55)buyurmuştur. Seçtiği her kelimede bile ne kadar hikmetler bulunduğunu bu yazımızda kısaca beyan etmeye çalışacağız.
Peygamber Efendimiz, ilk başta muhatabımızdan bahsediyor. Biriyle konuşurken, birinden bahsederken öncelikle o kişinin geçmişini ve halini bilip öyle konuşmalıyız.
“İnsanlara akılları nispetinde konuşun!”(Ebû Davud, Edeb, 20; Münâvî, Feyzü'l-Kadir, 3/75)diyorsa eğer Peygamberimiz, biz de muhatabımız kim ise, onun anladığı dilden konuşmalıyız.
Efendimiz de dikkati buna çekmek için kelime olarak “nâs” demiştir.
Peki o “nâs” kimdir? Kime karşı nasıl muamelede bulunmalıyız?
Nâsinsanlardır. İnsan dediğimizde iki eli iki gözü kulağı, ruhu olan varlıktır. Bu çok geniştir: İster Müslüman, kâfir, putperest, mecûsi, musevi, hristiyan, yaşlı-genç, kaba-kibar, kadın-erkek, olsun fark etmezdir. Dikkat edelim Efendimiz burada sadece Müslümanlar, sadece namaz kılanlar, veya sadece takva sahipleri demiyor. Bütün insanlara, ayırt etmeksizin her insana, her şahsa karşı alınacak tavır. Allah’ın “Rahman” isminin anlamı “bütün insanlara merhamet etmesi” demektir. Bu hadis-i şerifte bir manada buna işaret edilmektedir. Allahü Teâlâ, Rahman ismiyle bütün insanlara merhamet ediyor, bizler de beşer olarak, kul ve insan olarak hem Allah’ın isminin tecellisi ile hem de Efendimizin Sünneti gereğince buna uymalıyız.
Muhatabımızı öğrendikten sonra gelelim davranış tarzımıza. Efendimiz “bi hulukin hasen” buyuruyor.
Yani güzel ahlak anlamına geliyor. Sözün sahibi Efendimiz, gizliden kendine ișareten güzel ahlakın kendinde bulunduğu için bu mana yüklü sözü söylüyor. Ki O (s.a.s)yeryüzüne güzel ahlakı tamamlamak için gönderilmiştir. Güzel ahlak, Efendimizin eşsiz ahlakı olan Kur’an ahlakıdır.
Nitekim Hz. Ayşe validemize O’nun (s.a.s)ahlakı sorulduğunda, Validemiz:
“Siz Kur’an okumuyor musunuz? O’nun (s.a.s)ahlakı, Kur’ân idi”buyuruyor.
Peygamberimiz kendinden bahsederken:
“Beni Rabbim terbiye etti, ve ne güzel terbiye etti”buyurmuștur. Allahü Teâlâ ise O’nun (s.a.s)ahlakını Kalem suresinin 4. ayetinde “Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin” buyurarak Nebiler Nebisinin o güzel ahlakını övmüştür.
Nedir güzel ahlak? Güzel ahlak, insanlara Allah rızası için iyi davranmaktır, geçimli olmak, güler yüzlü olmak, iyilikte bulunmak ve daha nice müspet, ahsen olan huyları içermektedir. Yani, Sünnet-i Seniyye…
Güzel ahlakı kısaca tanımladık. Asıl güzel ahlakın gereğine göre davranmak nedir, inceleyelim. Fıtraten, İslâmen en uygun ve gerekli olan davranış biçimidir. Güzel ahlaka göre insanlara davranmak, gereğine göre uygun davranmaktır. Taş atana gül uzatmaktır, lakin taş atana taş atılsa, güzel ahlakın gereğine göre ters düşer…
Bunda en güzel örnek elbette sözün sahibi olan Rasûl-i Kibriya’dir. Ki O (s.a.s), Kâbe’de namaz kılarken, mübarek başına leş atılmasına rağmen, ne aynı muamelede bulundu, ne de kötü bir davranış sergiledi. O’nun gibi susmalı, sabretmeli ve Allah rızası için “güzel ahlakın gereğine göre” hareket etmeliyiz… Yüce Allah bize içimizden bir Rasûl gönderdi.
Bize örnek, bize önder… Oturuşu, kalkışı, konuşması, susuşu, davranışların en ince detayına kadar bize öğretti.
Rabbim, bizleri kendisine layık bir kul, Rasûl’üne layık ümmet eylesin.
Ahlakımızı Kur’ân ahlakıyla ahlaklandırsın ve o güzel ahlaka göre ömrümüzün son anına kadar yaşamayı bizlere nasip etsin.
Âmin.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
