KUR'AN ŞİFADIR

[fanidunya]

KUR'AN ŞİFADIR

Kur’an ‏ifad‎r, ilaçt‎r, dermand‎r... Ama nas‎l? Kime ve hangi dertlere kar‏‎? Ba‏a aًr‎s‎na, di‏ aًr‎s‎na yaraya bereye, k‎r‎ًa ç‎k‎ka m‎, cismani hastal‎klara m‎, yoksa kalbin -Kur’an’ın dediği gibi- marazlarına mı? Kur’an ölülere mi şifadır, yoksa saًlar‎n dirilmesi için mi? Kur’an hayatın inşası için mi, yoksa tıbbın alan‎na giren bedensel hastal‎klar için mi ‏ifad‎r?
Kur’an’da قifa Kelimesi

Kur’an’da,  ‏efa fiil kِkü, iki âyette fiil halinde, dِrt âyette de ‏ifa ‏eklinde olmak üzere alt‎ ayette geçiyor.

قefa, sِzlükte hastal‎ً‎ iyile‏tirmek, ‏ifa vermek, ‏ifa için afiyet istemek demektir. Ayn‎ kِkten gelen e‏fa,  hasta için ‏ifa istemek, hastaya ‏ifa verecek bir ‏ey vermek, bir ‏eye yak‎n olmak,  isti‏fa, ‏ifa istemek, bir ‏eyle tedavi olmak demektir. [1] 

Bir ‏eye yak‎n olmak kِkünden ‏efâ, bir ‏eyin k‎y‎s‎, kenar‎ manas‎na gelir. Bu haliyle آl-i فmran 103. âyette geçmektedir.

قifa’ (e‏fiya), hastal‎ً‎n gitmesi, ‏ifa bulma, ilaç demektir. Müste‏fa, ‏ifa bulunan yer, hastahane, sanatoryum manalar‎na gelir. Kur’an bal‎ ‘‏ifa’ olarak niteliyor. [2]

Bir hadiste de bal‎n ‏ifa verici olduًu geçiyor.[3]

قifa kelimesi iki âyette fiil formunda geçiyor:

فbrahim (a.s.) kulluk gerekçelerini sayarken ‏ِyle dedi: “Beni yaratan ve bana doًru yolu gِsteren O'dur. Beni yediren, içiren O'dur. Hastaland‎ً‎m zaman bana ‏ifa veren O’dur. Benim can‎m‎ alacak, sonra beni diriltecek O'dur." [4]

Allah’‎n vereceًi bir zaferin mü’minlerin gًِüslerine ‏ifa vereceًi ‏ِyle anlat‎l‎yor:
“Onlarla sava‏‎n ki, Allah onlar‎ sizi elinizle cezaland‎rs‎n, onlar‎ rezil etsin, sizi onlara kar‏‎ ba‏ar‎l‎ k‎ls‎n, mü’min bir toplumun gًِüslerine (yüreklerine) ‏ifa versin.” [5]

Buradaki ‘‏ifa versin’ k‎sm‎n‎; Elmal‎l‎ “mü’min kavmin yüreklerine su serpsin”, H. Basri اantay “mü'minler zümresinin gًِüslerini ferahland‎rs‎n.”, M. Esed, “ve inananlar‎n içlerini ferahlat‎p”, D. Vakfi meali “ve mümin toplumun kalplerini ferahlats‎n”, M. فslamoًlu, “inananlar‎n gِnlüne ferahl‎k verir” ‏eklinde çevirdiler.

Kur’an قifa m‎d‎r?

Kur’an’‎n seksen kadar isim ve s‎fatlar‎ndan biri de ‘e‏-قifâ’d‎r. [6]ـç âyette Kur’an’‎n ‏ifa olduًu ifade ediliyor. قِyleki:

“Ey insanl‎k ailesi! Rabbinizden size bir ًِüt ve kalplerde olu‏abilecek her tür (manevi hastal‎klar) için bir ‏ifa, mü’minler için de bir yol haritas‎ ve bir rahmet gelmi‏tir. De ki: Ancak Allah'‎n ihsan‎ ve rahmetiyle, evet i‏te bunlarla sevinsinler art‎k;  (ki) bu, onlar‎n tüm birikimlerinden daha hay‎rl‎d‎r.” [7]

“Yani Kur’an hakka, hakikate ve ahlâkî güzelliklere ters dü‏en ne varsa hepsi için bir ‏ifa, bir ar‎nma vas‎tas‎d‎r.” [8]

“Z‎mnen: فnsan‎n Allah’tan bir tek ‏ey istemesi hakk‎ olsa, insan o hakk‎ hidâyet istemek için kullanmal‎d‎r. Ayet dِrt unsur içerir: فlk ikisi olan “ًِüt ve “‏ifa” herkesi kapsar. ضًüt dü‏üncenin, ‏ifa dyugunun in‏as‎ için içindir. Son ikisi olan olan “rehberlik” ve “rahmet”, insanoًlu içinden inananlar‎ kapsar. Zira vahiy ancak kendisine inanana rehberlik yapar, rehberlik yapt‎ً‎na rahmet olur.” [9]

“Biz, bu Kur'an'‎, ona inanalara için (iç dünyalar‎n‎ onaran) bir ‏ifa ve rahmet (eczanesi) olarak indirdik; ama o, zalimlerin yaln‎zca y‎k‎mlar‎n‎ art‎r‎yor.” [10]

Burada dünya türlü türlü kayg‎ ve hastal‎klar, bela ve s‎k‎nt‎ ile dolu bir hastahaneye, Peygamber (s.a.s.) bir doktora, Kur’an da ‏ifa verici bir ilaca ve gerekli bir g‎daya benzetiliyor. [11]

“Kur’an kendisine iman ِnbilgisiyle yakla‏an mü’minin iman‎, küfür ِnyarg‎s‎yla yakla‏an kâfirin küfrünü ve münaf‎k‎n nifak‎n‎ art‎r‎r.” [12]

“Eًer Biz bu (vahyi) yabanc‎ bir dille okunan bir kitap k‎lsayd‎k, kesinlikle “Neden onun ayetleri aç‎k ve anla‏‎l‎r deًil; ne yani, bir Arab’a dili yabanc‎ bir (hitap) m‎?” derlerdi.

De ki: “Bu (vahiy), iman edenler için bir yol gِsterici ve bir ‏ifa kaynaً‎d‎r. فman etmeyenlere gelince: Onlar‎n kulaklar‎nda bir çe‏it kur‏un vard‎r; dahas‎ o (vahyin ‎‏‎ً‎ndan dolay‎) onlara bir tür kِrlük ar‎z olmu‏tur. قimdi onlar, çok uzak bir yerden seslenen ki‏i (gibi)dirler.” [13] 

قifan‎n kar‏‎t‎ maraz (hastal‎k) Kur’an’da genellikle inkâr, ‏irk, nifak, vehim, ‏üphe gibi dini, itikadî hastal‎klar‎ ve ‏ehevî zaaf anlam‎nda ahlâkî hastal‎ً‎ anlat‎r.

فlk dِnem müfessirleri Kur’an’‎n ‏ifa niteliًini daha çok cehalet, inkâr, ‏irk, nifak,
tereddüt ve fas‎kl‎k gibi hastal‎klara yorumlad‎lar. Daha sonradan Kur’an’‎n cismanî hastal‎klara da ‏ifa olabileceًi kanaati yayg‎nla‏t‎. Bu kanaate Peygamberin ve sahabelerin bedeni hastal‎klar‎n ‏ifas‎ için Kur’an’la rukye yapt‎klar‎na dair baz‎ rivâyetlerin etkili olduًu sِylenebilir. Son dِnem Kur’an yorumculara gِre Kur’an, fert ve toplumun ‎slah‎ için ortaya koyduًu ِlçülere engel olan ‏eylere, bütün zihinsel, psikolojik, ahlâkî ve toplumsal hastal‎klara kar‏‎ ‏ifad‎r. [14]
 
Kur’an Nas‎l قifa Veren Bir Kitapt‎r?
 
فlim adamlar‎ Kur’an’‎n ‏ifa olu‏u ile ilgili iki gِrü‏ ortaya koydular. Birinci gِrü‏e gِre Kur’an kalplerden bilgisizliًi (cehaleti) ve ‏üpheleri izale etmek suretiyle bir ‏ifad‎r.  فkinci gِrü‏e gِre Kur’an, rukye (okuyarak tedavi), istiaze (Allah’a s‎ً‎nmak) ve buna benzer yollarla gِrünen hastal‎klara ‏ifad‎r. [15]
 
Kur’an, müslümanlar için bir huzur (sükûnet) kaynaً‎d‎r. Müslümanlar‎n kalpleri onunla doyar, gِzleri onunla ayd‎nlan‎r, onunla güçlenirler, onunla teselli olurlar. Kur’an, manevi hastal‎klar, kalp paslar‎n‎n, sap‎kl‎k marazlar‎n‎n, günah tak‎nt‎lar‎n‎n, vesvese sapmalar‎n‎n, bunal‎mlar‎n ‏ifas‎d‎r.
 
Kim Kur’an’a yakla‏‎rsa, kim onun davetine uyarsa, kim onun ِlçüleriyle hareket ederse, kim onu hayat‎na uygularsa; onun için ilaç olur, ona ‏ifa verir, onun manevi hastal‎klar‎n‎ tedavi eder. Kim de ondan yüz çevirirse, kim onun ِlçülerini reddederse o da sap‎t‎r, zarara uًrar, akl‎ ve yüreًi manen hasta olur. Kur’an, insanlar için basiret nuru, hidayet ve rahmettir. O insanlar‎ küfürden, ‏irkten, nifaktan, cehalet ve kibirden, müstehcenlikten, hayâs‎zl‎ktan ve ahlâks‎zl‎ktan kurtaran ve iyile‏tiren ‏ifa kitab‎d‎r.
 
O zulüm ve zorbal‎ktan, f‎sku fücurdan, bid’at ve günahlardan, vesvese ve endi‏elerden iyile‏tiren bir ‏ifad‎r. O, her türlü kin, nefret ve hasetten, hata ve günahlardan, cahillik ve barbarl‎ktan iyile‏tiren bir ‏ifad‎r. O, insan‎ bu zaman‎n cahiliyye anlay‎‏‎ndan iyile‏tiren en faydal‎ ilaçt‎r. Gerçek ‏u ki bu asr‎n cahiliyyesi Ebu Cahil ve emsallerin içinde bulunduklar‎ cahaletten daha inkârc‎, daha sap‎k, daha ars‎z ve daha alayc‎ bir cahiliyyettir.
 
Kur’an, insan‎ her türlü s‎k‎nt‎ ve fitneden kurtaran ve iyile‏tiren bir kitapt‎r. O kalpler ve bedenler için, insan‎ her türlü yanl‎‏ fikirlerden, çürük ve bat‎l ak‎mlardan koruyan bir ‏ifa kaynaً‎d‎‎r. Ancak onun âyetlerine inanan ve onlarla hükmeden kimseler onunla ‏ifa bulabilirler. O halde Kur’an’a inanan, onun akide, ahlak, ibadet hükümleriyle amel edenler, onunla hidayet bulmu‏, onunla ‏ifaya kavu‏mu‏ olurlar. [16] 
 
Abdullah b. Mes’ud Rasulüllah’‎n ‏ِyle dediًini anlat‎yor: “ Muhakkak ki bu Kur’an Allah’‎n bir ziyafetidir. O’nun bu ziyafetini mümkün olduًu kadar kabul ediniz. O, Allah’‎n saًlam ipi, yüce nuru ve faydal‎ ‏ifas‎d‎r. O, kendisine tutunan için için bir kalkan, tabi olanlar için kurtulu‏ttur...” [17]
 
 Kur’an’‎n Hidayeti ile قifa Olmas‎
 
Gerçekten Kur’an rahmet, hidâyet ve ‏ifad‎r. Farkl‎ insan topluluklar‎n‎n dünya ve ahirette uًrayabilecekleri zararlara kar‏‎ koruyan bir ‏ifa. Allah’‎n indirdikleri ile hükmetmek Kur’an’a gِre inkârd‎r, fas‎kl‎kt‎r ve zulümdür. Allah’‎n ِçüleri hem insanlar haklar‎ teminat alt‎na al‎n‎r, hem insanlar aras‎nda bar‎‏ ve huzur ortam‎ saًlan‎r. Bunun d‎‏‎ndaki ِlçüler hastal‎k ve fesat kaynaً‎d‎r. Bu hastal‎klardan iyile‏menin ‏ifas‎ Kur’an’d‎r.
 
Bu ‏ifa kaynaً‎ ile Sahabeler ‏ifa bulmu‏ ve hidayete ermi‏lerdir. Onlar‎ izleyen ikinci ku‏ak da (tabiiler de) Allah’‎n kitab‎ ve Rasûlü’nün sünnetiyle amel ettiler. Hem ‏ifa buldular,  hem izzete yükseldiler, ahiretin kurtulu‏ ve mutluluًuna eri‏tiler. [18] 
 
Kur’an kalpleri diriltmek için indirildi. O gِnülleri saçma ‏eylerden, kِksüz
ku‏kulardan, hastal‎k sebebi manevî kirlerden, insan‎ ‏a‏‎rtan saplant‎lardan ar‎nd‎r‎r. Kalplere iman ile birlikte ‏ifa, afiyet, güven ve huzur verir, doًru yola k‎lavuzluk yapar. Sap‎kl‎k, azg‎nl‎k ve azaptan kurtaran bir rahmettir.
               
قeytanî telkinler, yersiz korkular, ne yapacaً‎n‎ bilemeyecek ‏a‏k‎nl‎klar, kontrolüne girilen a‏‎r‎ istekler ( heva), a‏‎r‎ cimrilik, insan‎ haste edecek derecede hasetlikler (k‎skançl‎k) ve benzeri ‏eyler birer manevi hastal‎kt‎r. Bütün bunlar‎n ‏ifas‎ da Kur’an‎n getirdiًi ِlçülerdir. O, toluluklar‎ birbrine dü‏üren fitne ve fesad‎n, toplum huzurunu bozan yanl‎‏ davran‎‏lar‎n, insan haklar‎n‎ zedeleyen haks‎zl‎klar‎n, toplum bünyesini tahrip eden sosyal hastal‎klar‎n da ‏ifas‎d‎r. 
 
Kur’an’‎n Emirleriyle قifa Olmas‎
 
Kur’an’‎n mü’minlere yapmalar‎ için emrettiًi her ‏ey onlar‎n faydas‎nad‎r. Bu emirler insan‎ ve toplumu temizlemek, hayra ula‏t‎rmak, insan‎ olgunla‏t‎rmak ve onu her türlü -ِzellikle manevî- hastal‎klardan korumakt‎r.
 
Kur’an, mü’minleri kalp, ruh ve vicdan saًl‎ً‎n‎ korumas‎n‎ istediًi gibi, beden saًl‎ً‎n‎ da korumas‎n‎ istemi‏tir. فslâmdaki abdest ve gusül mecburiyeti, banyo yapman‎n sünnet olu‏u, temizliًin ِnemini gِsterir. Her türlü temizliًe uyanlar da ‏ifa bulurlar.
 
Kur’an’‎n Yasaklar‎yla قifa Olmas‎
 
فslâm’‎n yasak ettiًi bütün fiiller insan ve toplum için zararl‎d‎r. فslâm bu zararl‎ ‏eylerden ibadet ‏uuru ile uzak kal‎nmas‎n‎ istemektedir. Bunlardan uzak kalanlar‎n da bunlar‎n zararlar‎na, kirlerine ve getirebilecekleri hastal‎klar‎na kar‏‎ korunmu‏ olurlar. Bunun en aç‎k ِrnekleri içki, adam ِldürme, ً‎ybet, zina, yalan sِyleme, zulüm ve adaletsizlik, h‎rs‎zl‎k yasaً‎d‎r.
 
Kur’an’‎n Müjdeleriyle قifa Olmas‎
 
Kur’an, iman edip salih amel i‏leyenleri hem bu dünya hayat‎n‎n güzellikleriyle, hem de ahiret hayat‎n‎n mükâfatlar‎yla müjdeliyor. [19] 

Kur’an’‎n müjdeleriyle mü’min huzur bulur, gِnlü rahatlar, nihilizm hastal‎ً‎na dü‏mez, absürdizmin saçmal‎klar‎na aldanmaz, modernizmin icat ettiًi bunal‎mlara dü‏mez, madde perestliًin ve tek dünyal‎k ya‏aman‎n sonucu streslere bula‏maz. Buna kar‏‎n iç dünyas‎n‎ Kur’an’‎n müjdeleriyle doyurur. Hayat‎n‎ o müjdelere uygun hale getirmeye çal‎‏‎r. O müjdeler onun için bir deva, bir g‎da, bir derman gibi gelir.
 
Kur’an’‎n Lâf‎zlar‎yla قifa Olmas‎
 
Kur’an pek çok ahlaki, sosyal ve psikolojik hastal‎klara ‏ifa olduًu gibi, maddî hekimliًin tedavisinde aciz kald‎ً‎ pek çok bedensel hastal‎klara kar‏‎ da ‏ifa olduًu ehli taraf‎ndan bilinir. [20]
 
Rukye, dua ile tedavi demektir. Muska, t‎ls‎m, üfürükçülük, fal bakma ile ilgisi
yoktur. Duan‎n pek çok manevî hastal‎klar‎, hatta maddî hastal‎klar‎ tedavi ettiًi bilinmektedir. Peygamber (s.a.s.) çe‏itli hastalar için dua etmi‏tir. Mesela: “... Allah’‎m! Ey insanlar‎n Rabbi! قifa ver! قifa veren ancak Sen’sin! Sen’den ba‏ka ‏ifâ verecek kimse yoktur! Allah’‎m! قu kuluna ‏ifa ver ki, Senin bir dü‏man‎na ac‎ versin veya Senin r‎zân‎ kazanmak için namaz k‎lmak üzere yürüsün.” [21]
 
“Sana ‎zt‎rap veren her ‏eyden, her k‎skanç nefisten, her hasetçi gِzden Allah’‎n ad‎yla sana ‏ifa dilerim. Allah sana ‏ifa versin. Allah’‎n ad‎yla sana ‏ifa dilerim.” [22]
 
Hz. Ali’den gelen bir rivâyete gِre Peygamber hastalara ‏u duay‎ okurdu: “Ey insanlar‎n Rabbi, ac‎y‎ gider, ‏ifa ver, Sen قafi’sin (‏ifa verensin). Senin ‏ifandan ba‏ka ‏ifa yoktur. Senden hiç bir hastal‎ً‎ d‎‏arda koymayan ‏ifa istiyoruz.” [23]
 
Osman İbnu Ebi'l-As (r.a.) anlatıyor: “Resûlullah'a müslüman olduğum günden beri bedenimde çekmekte olduğum bir ağrımı söyledim. Bana: “Elini, vücudunda ağrıyan yerin üzerine koy ve şu duayı oku!” buyurdu. Dua şu idi: Üç kere: “Bismillah’tan sonra yedi kere; Bedenimde çekmekte olduğum şu hastalığın şerrinden Allah'ın izzet ve kudretine sığınıyorum” diyecektim. Bunu birçok kereler yaptım. Allah (c.c.) benden hastalığı giderdi. Bunu ehlime ve başkalarına söylemekten hiç geri kalmadım.” [24]
 
Bunlar ve ba‏ka ِrnekler hastalara dua emenin me‏ru olduًunu, hatta zaruri olduًunu gِsterir. 
 
Hz. Ali’den gelen bir rivâyete gِre Peygamber (s.a.s.): “فlaçlarin en hay‎rl‎s‎ Kur’an’d‎r” buyurdu. [25]
 
Hz. Ai‏e (r.anha) anlat‎yor: “Peygamber (s.a.s.) yataً‎na girdiًi zaman, ellerine üfleyip Muavvizateyn (Felak ve Nâs) ve فhlas Surelerini okur ellerini yüzüne ve vücuduna sürer ve bunu üç kere tekrar ederdi. Hastaland‎ً‎ zaman ayn‎ ‏eyi kendisine yapmam‎ emrederdi.” [26]
 
Hz. Ebu Sa'id’in anlatt‎ً‎na gِre bir askeri seferde iken zehirli y‎lan‎n soktuًu kabile reisini Fatiha okuyarak tedavi etti. Buna kar‏‎l‎k da ona otuz koyun hediye edildi. Durumu Medine’ye dِnü‏te Peygamber’e sِyleyince Peygamber (sav) "Fatiha'n‎n rukye olduًunu (tedavi maksad‎yla okunacaً‎n‎) sana kim sِyledi?”dedi. [27]
 
Sonuç
 
Kur’an’daki ve hadislerdeki ifadelerden bedeni hastal‎klar‎n ilac‎n‎n esasen maddî,
ruhî hastal‎klar‎n‎n ilac‎n‎n ise manevî olduًu anla‏‎lmaktad‎r. Bu sebeple t‎bbi müdahelenin gerektiًi yerlerde sadece dua (veya rukye) ile yetinilmesi, فslâm’‎n hastal‎ًa ve tedaviye yakla‏‎m‎na pek uymamaktad‎r. [28]
 
Kur’an’‎ tedavi için okumak t‎bb‎n gerekli gِrdüًü tedavileri terketmek demek
deًildir. Doktora gitmek, muayene olmak, ilaç almak, perhiz uygulamak, hasta olmamak için çaba gِstermek fiili duad‎r. Sonuçta ‏ifa Allah’tan istenir. Zira O’nun içinde ‏ifa yaratmad‎ً‎ ilaç da insana bir fayda saًlamaz.
 
Kur’an’‎n ini‏ sebebi t‎bbi i‏lemlere yard‎mc‎ olmak deًil, insan‎n hidâyet bulmas‎ ve
hayat‎n‎ onunla in‏a etmesi içindir. Kur’an’‎ sadece hasta, cenaze üzerine ve geçmi‏lerin ruhuna okunan, ruhu dinlendiren, evlere uًur getiren bir kitap olarak alg‎lamak Vahy’in hedeflerine uymaz.
 
Kur’an, hayat‎n‎ kendisiyle in‏a edenlere her aç‎dan ‏ifad‎r. 

----------------------------------------------------------------------------------------
 
Dipnot

[1]- فbni Manzur, Lisanu’l-Arab, 8/106

[2]-Kur'an, Nahl 16/69

[3]- Buhari, T‎b/24 nr. 5716

[4]- Kur'an, قuara 26/75-81

[5]- Kur'an, Tevbe 9/14

[6]- M. اelik, Kur’an Kur’an-‎ Tan‎ml‎yor, s: 232
[7]- Kur'an, Yunus 10/57-58

[8]- M. Esed, Meal, 1/406

[9]- M. فslamoًlu, Meal s: 384

[10]- Kur'an, فsra 17/82

[11]- Elmal‎l‎, Tefsir 5/317

[12]- M. فslamoًlu, Meal, s: 546

[13]- Kur'an, Fussilet 41/44

[14]- A. Yerinde, DفA 39/130

[15]- Kurtubi, el-Camiu li-Ahkam, s: 1863

[16]- S.فbrahim el-Büleyhi, Kur’an فsimleri Antolojisi, s: 245-246

[17]- Darimi, Sünen, Fedailu’l-Kur’an/1 nr. 3318

[18]- S.فbrahim el-Büleyhi, Kur’an فsimleri Antolojisi, s: 246

[19]- Mesela: Nahl 16/97. Nur 24/55. Fussilet 41/32

[20]- Elmal‎l‎, Tefsir, 5/317

[21]- Ebû Dâvud, T‎b/17 nr. 3883, Cenâiz/8 nr. 3107

[22]- Tirmizî, Cenâiz/4 nr. 972

[23]- Tirmizi, Daavat/122 nr. 3560. Buhari, Marda/20 nr. 5675, T‎b/40 nr. 5750

[24]- Müslim, Selam/67 nr: 2202. Muvatta, Ayn/9. Ebu Davud, T‎bb/19 nr: 3891. Tirmizi, T‎bb/29 nr. 2081

[25]- فbni Mace, T‎b/27 nr. 3501

[26]- Buharî, Fedâilu'l-Kur'ân/14 nr. 5017, T‎bb/39 nr.5748, Da'avât/12 nr. 6319. Müslim, Selâm/50 nr. 2192. Tirmizî, Da'avât/21 nr. 3399. Ebu Dâvud, T‎bb/19 nr. فbni Mace T‎b/38 nr. 3529. Muvatta, Ayn/10

[27]- Buhari, T‎bb/33 nr. 5736, 39 nr. 5749, Fedailu'l-Kur'an/9 nr. 5007. Müslim, Selam/66 nr. 2201. Ebu Davud, T‎bb/19 nr. 3900. Tirmizi, T‎bb/20 nr. 2064, 2065

[28]- A. Yerinde, DفA 39/130