Ana - Baba Hakk İle İlgili Hadisler - Tavsiyeler
1- Hizmet ederek rzâlarn almak
ana-baba hakk ile ilgili hadisler / tavsiyeler Allahü teâlâ, ana-babaya iyilik edilmesini emrediyor (Nisâ 36, En'âm 151, Ankebut 8
Hadîs-i erîflerde de buyuruldu ki:
(Ana-babasna hizmet edenin ِmrü bereketli ve uzun olur Onlara kar gelenin, âsî olann ِmrü bereketsiz ve ksa olur ) [Ey Oًul فlm]
(Ana-babasn dîne uygun hizmetleriyle râz eden kimse, Allah râz etmi olur, onlar gazaplandran, Allah gazaplandrm olur) [فNeccâr]
(Anasna-babasna âsî olan mel’ûndur) [Hâkim]
(Ana-babas, yannda ihtiyârladً hâlde, [onlarn rzâlarn alamayp] Cenneti kazanamyann burnu sürtülsün) [Tirmizî]
(Ana-babasna iyilik edene müjdeler olsun! Allah Onun ِmrünü uzatr) [Buhârî]
(Cihâd, fîsebîlillah [Allah yolunda] sadece klç sallamak deًildir Ana-babaya veya evlâda bakmak da cihâddr Ele muhtâç olmamak için çalmak da cihâddr) [Deylemî]
Hasan- Basrî hazretleri, Kâ'beyi tavâf ederken srtnda yük olan bir zât gِrüp der ki:
- Niçin yükle tavâf ediyorsun?
- Bu yük deًil, babamdr Bunu قam'dan yedi defa getirip tavâf ettim اünkü, bana dînimi, îmânm ًِretti Beni islâm ahlâk ile yetitirdi Bendeki hakk büyüktür
- Kyâmete kadar bِyle arkanda tasan, bir defa kalbini krmakla bu yaptًn hizmet boa gider Bir defa da gِnlünü yapsan, bu kadar hizmete karlk olur
Anneye hürmet ve hizmet, babadan ِnce gelir Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki:
(Anneye yaplan iyiliًin ecri iki mislidir) [فGazâlî]
(ضnce, annene, sonra babana, kzkardeine, erkek kardeine ve sras ile diًer yaknlarna iyilik et!) [Nesâî]
(Veysel Karânî'nin kavutuًu bütün ihsân ve dereceler, anasna yaptً iyilik sebebiyledir) [RNâsihîn]
(Yâ Resûlallah, annem müriktir Ona iyilik etmem câiz midir?) diye soran kimseye, Peygamber efendimiz, (Evet, annene iyilikte bulun) buyurdu (Ebû Dâvüd)
Her peygamber, kendi annesinden de üstündür Buna raًmen, peygamberler de, annelerine hürmet ve hizmet etmilerdir.
Gِrüldüًü gibi, dünya ve âhiret rütbesi ne kadar yüksek olursa olsun, müslüman ana-babaya hürmet ve hizmet arttr.
Hattâ kâfir olan ana-babaya da hizmet etmek, nafakalarn vermek, ziyâretlerine gitmek lâzmdr Küfre sebep olan eyleri yaptracaklarndan korkulursa, ziyâretlerine gidilmez (Bezzâziyye)
Ana-babaya iyilik, ihsân ederek, onlarn yaptklarna karlk ükretmelidir Kur'ân- Kerîmde ana-babaya ükredilmesi emredilmitir Hadîs-i erîfte buyuruldu ki:
(Allahü teâlânn rzâs, ana-babann rzâsnda, gadab da, ana-babann gadabndadr) [Tirmizî]
Birgün Peygamber efendimizin huzûruna bir kimse gelerek dedi ki:
- Yâ Resûlallah! فzin verirseniz sizinle beraber gazâya gelip cihâd etmek istiyorum.
- Anan-baban var m?
- Evet var
- Onlarn yannda bulun! Senin cihâdn, onlara hizmet etmektir (Müslim)
Annesini srtna alp Kâ'be-i muazzama'y tavaf eden bir kimse, Abdullah ibni ضmer hazretlerine dedi ki:
- Efendim, annemi, bِyle srtma alp, Kâ'be-i muazzama'y tavaf ettiriyorum Acaba annemin hakkn ِdemi olur muyum?
- Annenin hakknn yüzde birini bile ِdeyemezsin Ancak iyi muâmele eder ve güzel bakarsan, yapacaًn en küçük bir hizmete, çok büyük sevâb verilir
Enes bin Mâlik hazretleri ِyle anlatr:
Peygamber efendimiz zamannda Alkame isminde bir genç vard Hep ibâdet ile megûl olur, yaz-k oruç tutard Bu genç hastaland Fakat dili tutulup birey sِyleyemiyordu Durumdan Resûlullah efendimiz haberdâr edildi Peygamber efendimiz, HzAli ile Ammâr bin Yâsir hazretlerini gِnderdi Onlar, gence Kelime-i قehâdet telkîn ettikleri hâlde, genç sِyleyemiyordu Peygamber efendimiz, Bilâl-i Habeî hazretleri vâstas ile durumdan haberdâr edildi Peygamber efendimiz, yannda bulunanlara ِyle sordu:
- Alkame'nin ana-babas var m?
- Yâ Resûlallah, ihtiyâr bir annesi var
- Annesini buraya getirin!
Annesi gelince, Peygamber efendimiz buyurdu ki:
- Alkame'ye ne oldu?
- Yâ Resûlallah, Alkame çok iyidir Hep ibâdet ile megûl olur Ama ben ondan râz deًilim اünkü o, hanmnn rzâsn, benim rzâmdan üstün tutmaktadır.
- Dilinin tutulmas bu yüzdendir Ona hakkn helâl et de dili açlsn!
- Yâ Resûlallah, O benim hakkma riâyet etmedi Hakkm helâl etmem
Bunun üzerine Peygamber efendimiz, (Ey Bilâl! Eshâb çaًr, odun getirsinler Alkame'yi yakalm اünkü annesi, ondan râz deًildir) buyurdu Kadncaًz bunlar iitince dedi ki:
- Yâ Resûlallah, oًlumu benim gِzümün ِnünde mi yakacaksnz? Kalbim buna nasl dayanabilir?
- Cehennem atei, dünya ateinden çok daha kzgn ve yakcdr Sen ondan râz olmadkça, onun hiçbir tâ'ati makbûl deًildir
Kadıncaًğız bunlar iitince aًlamaya balayp dedi ki:
- Yâ Resûlallah, ben ondan râz oldum, hakkm helâl ettim.
Bِyle sِyledikten sonra oًlunun yanna gitti ve oًlunun sesini duydu Kelime-i ehâdeti rahatlkla sِylüyordu Ayn gün vefât etti Cenâze hazrlklar yaplp defnedildi Definden sonra Resûlullah efendimiz, Eshâb- kirâma hitâben buyurdu ki:
(Hanmn annesinden üstün tutana, Allahü teâlâ ve melekler la'net eder) [RNâshîn]
2- Ana-babaya iyilik ve ihsân, evlâd üzerine farzdr Allahü teâlâ buyuruyor ki:
(Ana-babadan biri veya ikisi yalannca usanp da ِf deme! Aًr sِz sِyleme! Onlarla yumuak ve tatl konu!) [فsrâ 23]
(Allahtan bakasna kulluk etmeyin, ana-babaya, yaknlara, yetimlere, dükünlere iyilik edin, insanlarla güzel güzel konuun, namaz kln, zekât verin) [Bekara 83]
Peygamber efendimize, Lokman sûresinin (Dünyada ana-babanla iyi geçin) meâlindeki 15 âyet-i kerîmesinin açklamas sorulduًunda ِyle buyurdu: (Onlarla iyi geçinmek demek;
1- Aç iseler, yemek vermek.
2- Elbiseleri yoksa elbise yapmak.
3- Hizmete muhtâç iseler, onlara hizmeti cana minnet bilmek.
4- اaًrdklarnda, buyurun deyip yanlarna gitmek ve onlara hep iyilik etmek.
5- Bir i buyurduklarnda emirlerini yerine getirmek, günah olan emirler yerine getirilmez.
6- Onlarla konuurken tatl ve yumuak hitâb etmek.
7- Onlar isimleri ile çaًrmamak.
8- Onlarla bir yere giderken arkalarndan gitmek.
9- Kendi için sevdiًi eyi, onlar için de sevmek.
10- Kendine duâ ederken, onlara da duâ etmek) [RNâshîn]
Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babasnn ihtiyâcn karlamak veya onlar insanlara muhtaç etmemek için çalan kimse, fîsebîlillah [Allah yolunda] çalyor demektir) [Taberânî]
(Ana-babaya ihsânda bulunmak ve akrabay ziyâret etmek ekaveti saâdete çevirir, ِmrü artrr ve insan fena ِlümden korur [Ebû Nuaym]
(ضmrünün uzun, rzknn bereketli olmasn istiyen, ana-babasna iyilik etsin, sla-i rahim yapsn!) [ف Ahmed]
(Evlâd, babasnn hakkn hiçbir sûretle ِdeyemez Ancak onu kِle olarak bulur ve sonra da satn alarak âzâd ederse, ancak o zaman hakkn ِdemi olabilir) [Müslim]
(فffetli olursanz, kadnlarnz da iffetli olur Ana-babanza ihsân ederseniz, çocuklarnz da size ihsân eder!) [Taberânî]
(Annenin duâs, en çabuk kabul olan duâdr) [فGazâlî]
(Ana-babaya iyilik etmek, namaz, oruç, hac ve cihâddan daha üstündür) [فGazâlî]
(Evlâdnn iyiliًini gِrmesi için, ona yardm eden babaya, Allah merhamet etsin) [فbni Hibbân]
Bir kimse gelip dedi ki:
- Yâ Resûlallah, büyük bir günâh iledim Tevbem kabûl olur mu, ne yapmam lâzmdr?
Peygamber efendimiz buyurdu:
- Annen var m?
- Hayr yok
- Teyzen var m?
- Evet var
- ضyle ise ona iyilik et! (Tirmizî)
Allahü teâlâ, Hz Mûsâ'ya vahyetti ki:
(Ana-babasna itâ'at edip bana isyân edeni iyilerden yazarm Bana itâ'at edip ana-babasna isyân edeni ise kِtülerden yazarm) [فGazâlî]
Bu konudaki hadîs-i erîflerden birkaç ِyle:
(Ana-babasn üzen ve sla-i rahmi terk eden, Cennetin kokusunu duyamaz) [Taberânî]
(En üstün amel, vaktinde klnan namaz ve ana-babaya iyiliktir) [Müslim]
(Ana-babasnn rzâsn alan mü'mine Cennetten iki kap açlr Onlar üzene ise Cehennemden iki kap açlr) [Beyhekî]
(فlim ًِrenen talebe, kocasna itâ'at eden kadn, ana-babasna iyilik eden evlâd, Peygamberlerle beraber hesâbsz olarak Cennete girer) [فRâfi'î]
(Ana-babasna iyilik edenin ِmrü uzun, rzk bereketli olur) [فAhmed]
(En fazîletli amel, vaktinde klnan namazdan sonra ana-babaya iyiliktir) [Müslim]
(Ana-babaya ihsân, bedbahtlً saâdete çevirir, ِmrü uzatr ve insan kِtü ِlümden korur) [Ebû Nuaym]
(Ana-babanza ihsân ederseniz, çocuklarnz da size ihsân eder) [Taberânî]
(ضmrünün uzun ve rzknn ziyâde olmasn istiyen, ana-babasna ihsânda bulunsun ve akrabasn yoklasn!) [فAhmed]
(Ebrâra "ebrâr" denmesi: Ana-baba ve cocuklarna iyilik etmelerindendir Ana-babann senin üzerinde hakk varsa, çocuklarnn da senin üzerinde hakk vardr) [Taberânî]
(Allah katnda en fazîletli amel, vaktinde klnan namaz, anaya-babaya ihsân ve Allah yolunda cihâddr) [Buhârî]
(فnsanlar içinde en büyük hak sahibi, erkeًin üzerine annesi, kadnn üzerine de kocasdr) [Hâkim]
(Sadaka veren kimse, neden müslüman olan ana-babasnn ruhu için vermez? Halbuki bِyle yaparsa, verdiًi sadakann sevâb, onlarn rûhuna gideceًi gibi, onlardan bir ey eksilmemek art ile, onlarn sevâb gibi bir sevâb da kendisine yazlr) [Taberânî]
(ـç zümreye Cehennem atei dokunmaz: Bunlar, kocasna itâ'at eden kadn, ana-babasna iyilik eden evlâd ve insanlara merhamet eden kimsedir) [RNâshîn]
(Ana-babasn küstürmü olduًu hâlde, sabahlyan kimseye Cehennemden iki kap açlr Bu halde akllanmyana da ayn ekilde Cehennemden iki kap açlr Bunlardan bir tanesi hayatta olur da, onun rzâsn almaz ve onu küstürürse, kendisini Cehenneme gِtüren bir kap açlr Ana-babas kendisine zulmetseler de, zulmetmeseler de, bِyledir) [Beyhekî]
Gِrüldüًü gibi ana-baba, zâlim de olsalar, kendisine zulmetseler de evlâd, onlar küstürmemelidir.
Ana-babann veya hiç kimsenin günâh olan emirleri yaplmaz Ana-babann yemeklerinde harâm karm olduًu üpheli bile olsa, ana-baba bu yemekten yemesi için evlâdn zorlasa, evlâdn o yemekten yemesi lâzmdr اünkü üpheli eylerden kaçnmak vera', ana-babann rzâsn almak ise vâcibdir.
Yemen'den bir kii gelip dedi ki:
- Yâ Resûlallah, cihâda gitmek istiyorum
- Yemen'de anan-baban var m?
- Evet var yâ Resûlallah
- Cihâda gitmene izin verdiler mi?
- Hayr vermediler yâ Resûlallah
- Ana-babana git, izin iste! Müsâade ederlerse cihâda git! فzin vermezlerse, onlara hizmet et! اünkü îmândan sonra, Allahü teâlânn rzâsna kavuturucu amellerin en üstünü, ana-babaya iyilik ve ihsândr) (فAhmed)
Yine cihâda gitmek için gelen bir kiiye Peygamber efendimiz buyurdu ki:
- Annen var m?
- Evet var yâ Resûlallah
- Onun yanna git! Cennet onun ayaklar altndadr (Taberânî)
Bir kii, hicret etmek için Peygamber efendimize dedi ki:
- Anne ve babam aًlatarak geldim yâ Resûlallah.
- Hemen git, onlar aًlattًn gibi güldür! (Ebû Davud)
Bir zât suâl etti ki:
- Yâ Resûlallah cihâda gitmek istiyorum
- Annen var m?
- Evet var
- Ona hizmet et, Cenneti, onu râz etmekle kazanrsn! (Taberânî)
Cihâda gitmek için gelen baka birisine de, (Annenin yanndan ayrlma! Cennet onun ayaً altndadr) buyuruldu (Nesâî)
Mûsâ aleyhisselâm dedi ki:
- Yâ Rabbî, Cennetteki arkadam kimdir?
- Filân yerde bir kasap vardr Senin Cennetteki arkadan odur
Mûsâ aleyhisselâm, tarif edilen yere gitti Güne batncaya kadar orada kald Akam olunca, kasap, bir parça et alp, çantasna koydu Kasap akam evine giderken, Mûsâ aleyhisselâm sordu:
- Ey genç, misâfir kabul eder misin?
- Evet memnuniyetle
Beraber gittiler Eve gelince, genç, bu etten güzel bir yemek piirdi Sonra evin tavanna asl duran bir zenbili indirdi فçinde çok yal, zaif, güçsüz bir kadn vard Onu zenbilden çkard Bir kak alp doyuncaya kadar aًzna yemek koydu Sonra elbisesini deًitirdi Tekrar zenbile yerletirdi Bu esnâda kadnn dudaklar kmldad Sonra kasap zenbili alp tavana ast Bunlar gِren Mûsâ aleyhisselâm sordu:
- Bu kadn kim, ona ne yaptn?
- Bu benim annemdir اok yalandTakati kalmad Oturacak halde de deًildir اardan gelince, onu doyurup altn deًitirmeden kendim bir ey yemem
- O esnâda annenizin dudaklarnn kmldadًn gِrdüm Bir ey mi sِylüyordu?
- Evet hergün "Yâ Rabbî, oًlumu Cennette Mûsâ aleyhisselâma arkada eyle" diye duâ eder"
- Gِzün aydn olsun, Mûsâ Peygamber benim ve Cennetteki arkadam da sensin (قir'a)
فbni Abbâs hazretleri, "Ana-babana kar, kusurlu, güçsüz, aaً bir kِlenin, sert kaba efendisine kar bulunduًu hâl içerisinde ol" buyururdu
Hasan- Basrî hazretleri de buyurdu ki:
(آlim bir evlâdn ana-babas kâfir olsa, kuyudan su çekmeleri için ona muhtaç olsalar, o da birkaç kova çektikten sonra ِf dese, ِf demesi sebebiyle bütün amelleri yok olur)
Ana-babasn beًenmiyerek ben onlarn oًlu, kz deًilim dememelidir! اünkü Resûlullah efendimiz, (Annem-babam onlar deًildir diyene, Allahn, meleklerin ve bütün insanlarn lâ'neti olsun Allahü teâlâ bِyle diyenin farz ve nâfilelerini kabûl etmez) buyurdu (قir'a)
Mûsâ aleyhisselâm, Allahü teâlâdan dokuz def'a nasîhat istedi Hepsinde de Cenâb- Hak, ana-babaya itâ'at etmesini istiyerek, (Ana-babasna iyilik edenleri, dünyada sevdiklerim arasna alrm Kabirde onlara arkada olur, maherde merhamet ederim Srât geçirir, Cennette onlarla vâstasz konuurum Ana-babasna âsî olan, Peygamberler gibi çok amel etse, amelini kabûl etmeyip, onu Cehenneme atarm Ana-babasna itâ'at edeni de, bana kar kusurlu olsa da, affederim) buyurdu
Buhârî'deki hadîs-i erîfte ِzetle deniyor ki:
Eski ümmetlerden üç kii yolculuًa çkarlar Geceyi geçirmek üzere bir maًaraya girince daًdan bir kaya parças yuvarlanarak maًarann aًzn kapatr "Bizi bu kayadan ancak iyi amellerimizi dile getirerek Allah'a yapacaًmz duâ kurtarabilir" derler
فçlerinden biri ِyle dedi:
Anam-babam çok yal idi Onlar doyurmadan çoluk çocuًumu ve hayvanlarm doyurmazdm Birgün, odun toplamak için uzaklara gitmitim Geç vakte kadar da dِnemedim Akam içecekleri sütü, getirdiًimde anamla babam uyumular Onlara sütlerini içirmeden ِnce çoluk çocuًumun ve hayvanlarmn karnlarn doyurmazdm اocuklar da, yanmda aًlyorlard اanak elimde tanyeri aًarncaya kadar onlarn uyanmalarn bekledim Anamla babam uyanp sütlerini içtiler "Ya rabbî bunu senin rzan için yapmsam buradan bizi kurtar"
Kaya biraz açld Fakat çkmak mümkün deًildi
Diًeri her türlü imkân varken çok sevdiًi amcasnnn kz ile zinâ etmediًi ve kza verdiًi 120 dinar altn almadً olay hatrlayp, (Yâ rabbî, bunlar senin rzan için yapmsam bizi buradan kurtar) dedi Kaya biraz daha açld Ancak yer çkabilecekleri kadar deًildi
ـçüncüsü ِyle dedi:
اaltrdًm içilerden biri ücretini almadan gitmiti Ben de onun ücretini ürettim ضyle ki, bundan birçok mal meydana geldi Bir müddet sonra bana gelip ücretini istedi
(قu gِrdüًün develer, sًrlar, koyunlarn hepsi senin ücretinden üremitir, al gِtür) dedim
O da (benimle alay etmiyorsun ya) dedi Ben de (hayr, alay etmiyorum, doًrusu bu) deyince, mallarn hepsini alarak gِtürdü Banahiçbir ey brakmad (Yâ rabbî bunu senin rzan için yapmsam, içinde bulunduًumuz u belâdan bizi kurtar)
Bunun üzerine kaya tamamen açld Onlar da maًaradan çkarak yollarna devam ettiler
Ana-babaya kar alçak gِnüllü olmal, yaadklar müddetçe onlara hizmet etmeli ve bununla onlarn rzâlarn kazanmaldr HzHüseyn'in oًlu Alî, edeblerini gِzetemem endiesiyle, ana-babasyla yemek yemekten çekinirdi
Ana-babasn râz eden kimse için, Cennette iki kap açlr Bir kimsenin ana-babas zâlim olsalar dahi onlara kar gelmek onlarla sert konumak câiz deًildir اeitli vesilelerle, onlarn elleri ِpülüp, duâlar alnmal, haklarn helâl ettirmelidir.
Bu vesilelerden biri de bayramlardr Bayramlarda, ana-babaya çeitli hediyeler alp, bayramlar tebrik edilerek, haklar helâl ettirilmeli ve duâlarn almaldr! Arada krgnlklar varsa bu vesile ile giderilmelidir Allahü teâlâ buyurdu ki:
- Yâ Mûsâ, günahlar içinde bir günah vardr ki benim indimde çok aًr ve büyüktür O da, ana-baba evlâdn çaًrdً zaman emrini dinlememesidir (Ey Oًl فlm)
Ana-baba, kzp birey sِylediًi zaman onlara karlk vermemelidir Emrettikleri eyleri bir an ِnce yapp onlarn duâsn almaldr Onlarn üzülüp bedduâ etmelerinden korkmaldr Yanl bir i yapp onlar üzünce hemen ellerine sarlp ِzür dilemelidir.
فnsann saâdeti ve felâketi onlarn kalblerinden gelen ve aًzlarndan çkacak olan sِzdedir Atlan ok tekrar geri gelmez Onlar hayatta iken kymetini bilip, hayr duâlarn almak lâzmdr Vefâtlarndan sonraki pimanlk fayda vermez Onlar hayatta iken ne yapp yapp onlar memnun etmelidir.
Soًuk bir k gecesinde, Bâyezid-i Bistâmi hazretleri küçükken annesi ile yats namazn klp yatmt Gece yarsna doًru annesi uyand اok susamt Oًluna seslendi:
- Oًlum, bir bardak su verir misin?
Hemen yataًndan frlayan, küçük Bâyezid, su testisine bakt Fakat içinde su yoktu Annesine:
- Anneciًim, testide su yok ben hemen doldurup geleyim, dedi.
Koarak dar çkt Her yer buz ile kaplyd Zorlukla testiyi doldurup geri dِndü Fakat, geri dِnene kadar annesi tekrar uyumutu Annesini uyandrmaya kyamad Elinde su dolu bardak ile, annesinin ba ucunda beklemeye balad Hava çok soًuk olduًu için, bir müddet sonra soًuktan titremeye balad Buna raًmen, bardaً brakp yatmad Annesinin uyandًnda, "Hani su" diyerek üzüleceًinden korkuyordu Anesini üzmemek için, her türlü skntya katlanmaya râz idi Elinde su bardaً saatlerce ayakta annesinin uyanmasn bekledi Nihayet, annesi, "su, su" diye mrldanmaya balad Hemen, "buyur anneciًim, suyun hazr" dedi Annesi daha ilk sِzünde suyun hazr olmasn anlyamad Oًluna sordu:
- Oًlum ne çabuk getirdin?
- Anneciًim, daha ِnce uyandًnda, su istemitin O zaman su olmadً için, testiyi doldurmaya gittim Geldiًimde senin daldًn gِrdüm Uyanman bekledim.
Oًlunun bu kadar, sadakatli olduًuna çok sevinen annesi sevinçten aًlad Allahü teâlâ kendisine bِyle bir oًul ihsân ettiًi için ükretti:
- Yâ Rabbî ben oًlumdan râzym, sen de râz ol, dedi.
Annesinin duâs sebebiyle, Bâyezid-i Bistâmî hazretleri, evliyâlkta yüksek derecelere kavutu Allahü teâlânn sevgili kulu oldu.
Kendisine sordular:
- Bu derecelere nasl kavutunuz?
- Annemin rzâsn almakla.
Anne hakk ِnemlidir Anneye hürmet ve hizmet, babadan ِnce gelir Biri, suâl etti ki:
- Yâ Resûlallah, insanlar içinde iyilik etmeme en lâyk olan kimdir?
- Annendir.
- Sonra?
- Annendir.
- Daha sonra?
- Babandr (Buhârî, Müslim)
Baka bir hadîs-i erîfte de, (ضnce, annene, sonra babana, kzkardeine, erkek kardeine ve sras ile diًer yaknlarna iyilik et) buyuruldu (Nesâî)
ـstünlük baka, hakk olmak, iyiliًe lâyk olmak bakadr Anne, kâfir bile olsa ona iyilik etmelidir! Bir kimse (Yâ Resûlallah, annem müriktir Ona iyilik etmem câiz midir?) diye sorunca, (Evet annene iyilik ve ihsânda bulun) buyurdu (Ebû Dâvüd)
خmânl olup, Cehennemden en son çkacaklar Allah yolunda olan ana-babasnn islâmiyete uygun olan emirlerine âsî olanlardr Allahü teâlâ buyurdu ki:
- Yâ Mûsâ, ana-babasn râz eden beni râz etmi olur Ana babasn râz edip bana âsî olan kimseyi dahi iyilerden sayarm Ana-babasna âsî olan, bana mûtî [itâatkâr] olsa bile, onu fenâlar tarafna ilhâk ederim [Ey Oًul ilm]
HzMuâz, Resûlullah efendimize sordu:
- Minbere çkarken üç kere âmin demenizin sebebi nedir?
- Cebrâil aleyhisselâm geldi "Ramazan ayna yetitiًi halde [günahlar] maًfiret olunmadan ِlen kimse atee girsin" dedi Ben de âmin dedim Sonra "yannda senin adn anldً halde sana salevât getirmiyen kimse atee girsin" dedi Ben de âmin dedim Daha sonra "ana-babasna veya ikisinden birine yetitiًi halde onlarn hakkn gِzetmeden ِlen, atee girsin " dedi Ben de âmin dedim) [فNeccâr]
3- آsî olmamak, kar gelmemek.
(Agâh olun, büyük günâhlarn en büyüklerini haber veriyorum Bunlar Allaha irk komak, ana-babaya âsî olmaktr) [Buhârî]
(Allahü teâlâ, Kyâmette üç zümreye rahmet nazaryla bakmaz: Ana-babasna kar gelen, içki içen ve yaptً iyiliًi baa kakan kimse) [Buhârî]
(Ana-babaya kar gelmek büyük günâhtr) [Buhârî]
(Ana-babasna âsî olan Cennete giremez) [Nesâî]
(Ana-babasna kar gelenin ِmrü bereketsiz ve ksa olur) [فslâm Ahlâk]
(Ana-babaya kar gelmekten, isyân etmekten saknn! Ana-babasna âsî olan, Cennetin kokusunu alamaz) [Deylemî]
(Allahü teâlâ, ba'z günâhlarn cezâsn kyâmete kadar geciktirir Ana-babaya isyân bundan müstesnâdr) [Hâkim]
İmân olanlardan Cehennemden en sonra çkacak olanlar, Allahü teâlânn yolunda olan ana-babasnn islâmiyyete uygun olan emîrlerine âsî olanlardır.
Ana-babann ve hiç kimsenin, dine uymyan emri yaplmaz Fakat, ana-babaya, yine tatl sِylemek, onlar incitmemek lâzmdr.
Ana-baba kâfir ise, onlar kiliseden, meyhâneden, srtta tayarak bile, geri getirmek lâzmdr Fakat, oralara gِtürmek gerekmez Ana-baba zâlim de olsa, onlara kar gelmek, onlarla sert konumak câiz deًildir.
(Anam-babam çok efkatsz, onlara nasl itâ'at edeyim) diyen bir kimseye, Resûlullah efendimiz buyurdu ki:
(Anan seni dokuz ay karnnda gezdirdi فki yl emzirdi Seni büyütünceye kadar koynunda besledi ve saklad, kucaًnda gezdirdi Baban da seni büyütünceye kadar birçok zahmete katland فdâre ve mâietini temîn etti Sana dînini, îmânn ًِretti Seni islâm terbiyesi ile büyüttü قimdi nasl olur da, efkatsiz olurlar? Bundan daha büyük ve kymetli efkat olur mu?) [Ey Oًul فlm]
Yâ Resûlallah, yal anama elimle yedirip içiririm Abdestini aldrr, srtmda tarm Hakkn ِdemi olur muyum) diye soran kiiye buyurdu ki:
(Hayr yüzde birini bile ِdemi olamazsn O sana, yaaman için hizmet ediyordu, sen ise, ِlümünü bekliyerek hizmet ediyorsun Ancak Allahü teâlâ, bu az iyiliًine karlk çok sevâb ihsân eder) [RNâsihîn]
Bir zât, (Yâ Resûlallah, ana-baba, evlâdna zulmetse de rzâlarn almyan Cehenneme girer mi) diye sorunca, cevaben 3 defa (Evet zulmetseler de rzâlarn almyan Cehenneme girer) buyurdu (Beyhekî)
قu hâlde ana-baba zâlim olup, evlâda zulmetseler de, günâh ilemeyi emretseler de, yine onlar üzmemeye, küstürmemeye çalmaldr! Günâh olan emirleri yaplmaz ama, yine de onlar üzücü sِz sِylemek câiz olmaz Ana-baba kِtü bile olsa, yine onlarla iyi geçinmelidir! Ziyâretlerini terk etmek büyük günâhtr Hiç olmazsa, selâm gِndererek, tatl mektûp yazarak, telefon ederek, bu günâhtan kurtulmaldr!
Kur'ân- kerîmde 3 ey, 3 eyle beraber bildirildi Biri yaplmazsa, ikincisi kabûl olmaz Peygambere itâ'at edilmezse, Allaha itâ'at edilmi olmaz Ana-babaya ükredilmedikçe, Allahü teâlâya ükredilmi olmaz Maln zekât verilmedikçe, namazlar kabûl olmaz (Tefsîr-i Mugnî)
4- فtâ'at etmek, kar gelmemek, günâh olmyan emîrlerini yapmak.
Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babaya itâ'at, Allaha itâ'attir, onlara âsî olmak, Allaha âsî olmaktr) [Taberânî]
(Ana-babasn honud eden, Allah honud etmi, ana-basn kzdran da, Allah kzdrm olur) [فNeccâr]
Babasna âsî gelen kimse, çocuًundan mürüvvet gِremez, murâdna kavuamaz, âilesi ile geçinemez, evinin tad bozulur (قir'a)
Hz ضmer, oًlu Abdullah'n bilmediًi ِnemli bir sebepten dolay hanmmdan ayrlmasn ister Oًlu da, hanmn çok sevdiًi için, bu sِzü duymam gibi hareket eder Hz ضmer sِzünü dinlemediًini gِrünce, durumu Resûlullah efendimize bildirir O da, (Ey Abdullah, babann sِzünü dinle, hanmn brak) buyurur (Tirmizî)
Anann, babann ve hocann, harâm olan eyleri emretmeleri hâlinde, bunlara isyân edilmez Kar gelinmez Bu emirler, dinde günâh ve suç olmyacak ekilde yaplr Meselâ bir adama anas evlenme derse veya falanca kz almyacaksn veya âileni brakacaksn derse veya falanca âlime gidip dinini ًِrenmiyeceksin derse, bu sِzleri islamiyyetin îcâp ettirdiًi bir sebep ile deًil ise, itâ'at îcâb etmez Fakat, yine sert sِylemek, karlk vermek câiz deًildir.
Anann, babann, hocann, itâ'at lazm olmyan emirleri, yaplmadً zaman uygun bir ekilde ِzür dilemedir.
5- Sert bakmamak, efkatle, sevgi ile bakmak Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babann yüzüne sevgi ile bakmak ibâdettir) [Ebû Nuaym]
(Ana-babann yüzüne efkatle bakana, kabûl olmu bir hac sevâb yazlr) [فRafiî]
(Huzurunda alc ile satc arasndaki kِle gibi durmayan kimse babasnn hakkn ِdiyemez) [فGazâlî]
Evlâd, ana-babasna, merhamet ve sevgi ile baknca ona, bِyle bir bak için, kabûl edilmi bir hac sevâb verileceًi bildirilince, oradakiler, (günde bin defa bakarsa da bِyle sevâba kavuur mu?) dediklerinde, Peygamber efendimiz, (Günde yüzbin defa baksa da) buyurdu (قir'a)
6- ـzmemek, incitmemek, rzâlarn kazanmak.
Allahü teâlânn rzâs, dînine baًl olan ana-babann rzâsnda, Allahü teâlânn gazab, dînine baًl olan ana-babann gazabndadr (Cennet ana-babann ayaً altndadr) Ya'nî, sana dînini, îmânn ًِreten ana-babann rzâsndadr (قir'a)
Ana-baba çaًrdً zaman herhangi bir ile uًrarsan, hemen onu terkedip, derhal ana-babann emrine koacaksn! Anan-baban sana kzp baًrrsa, onlara sen birey sِyleme! Anann-babann duâsn almak istersen, sana emrettikleri ileri çabuk ve güzel yapmaya çal! Bu iini beًenmeyip sana gücenmelerinden ve bedduâ etmelerinden kork! Sana darlr iseler, onlara kar sert sِyleme! Hemen ellerini ِperek gazablarn teskin eyle! Anann-babann kalblerine geleni gِzet! Zîrâ senin saadetin ve felâketin, onlarn kalblerinden doًan sِzdedir Anan-baban hasta ise, ihtiyâr ise, onlara yardm et! Saadetini onlardan alacaًn hayr duâda bil! Eًer onlar incitip, bedduâlarn alrsan, dünya ve âhretin harâb olur Atlan ok tekrar geri yaya gelmez Onlar hayâtta iken, kymetini bil!
Hasan- Basrî hazretleri Kâ'beyi ziyâret ve tavâf ederken arkasnda bir zenbil ile tavâf eden bir zâta dedi ki:
- Arkada, arkandaki yükü koyup ِyle tavâf etsen daha iyi olmaz m?
O zât cevâben dedi ki
- Arkamdaki yük deًil, babamdr Bunu قam'dan yedi defa buraya getirip tavâf eyledim اünkü, bana dînimi, imânm bu ًِretti Beni islâm ahlâk ile yetitirdi.
- Kyâmete kadar bِylece arkanda getirip tavâf eylesen, bir defa kalbini krmakla bu yaptًn hizmet boa gider ve yine bir def'a gِnlünü yapsan, bu kadar hizmete mukâbil olur.
Gaflet ve aknlًa kaplarak ana-babann kalbini krarsan, derhal onlarn rzâsn almaya çal, minnet eyle ve her ne yaparsan yap, onlarn gِnlünü al! Ana-babann evlâd üzerinde haklar çok büyüktür Bunu dâimâ gِz ِnünde tut! (فslâm Ahlâk)
Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babasna âsî olan kimse, ne yaparsa yapsn Cennete giremez Ana-babasna iyilik eden de, ne yaparsa yapsn, Cehenneme girmez) [RNâshîn]
(Rabbin rzâs, ana-babann rzâsnda, gazab da, ana-babann gazabndadr) [Buhârî]
(Ana-babasnn rzâsn alan mü'mine Cennetten iki kap, üzene de Cehennemden iki kap açlr) [Beyhekî]
(Evlâda ِnce namazdan, sonra ana-baba hakkndan sorulur ) [RNâshîn]
(Ana-babasna âsi olana "فstediًin ibâdeti yap sana maًfiret etmem" denir ve sâdk olana da, "Bildiًini yap seni maًfiret ederim" denir) [Ebû Nuaym]
Ana-babay üzmek, onlara eziyet etmek büyük günâhtr Ana-babann veya hiç kimsenin günâh olan emîrleri yaplmaz Ana-babann yemeklerinde harâm karlً olduًu üpheli olsa, ana-baba bu yemekten yemesi için evlâdn zorlasa, evlâdn o yemekten yemesi lâzmdr اünkü üpheli eylerden kaçnmak vera', ana-babann rzâsn almak ise vâcibdir Fakat gayr merû emîrleri dinlenmez Meselâ onlar, (فçki iç, namaz klma, yoksa senden râz olmayz) deseler de, harâm olan eyler yaplmaz اünkü (Hâlka isyân olan ite, kula itâ'at edilmez) emri vardr (Hâkim)
Bir insan, gaflet ve aknlًa kaplarak, ana-babann kalbini krarsa, derhâl onlarn rzâsn almaya çalmal, yalvarmal, onlarn gِnlünü almaldr Ana-babann evlâd üzerinde haklar çok büyüktür Bunu dâima gِz ِnünde tutarak, ona gِre hareket etmelidir.
Evliyânn büyüklerinden birisi, nâfile hacca gitmek üzere yola çkt Bir ara Baًdat'a uًrad Orada Ebû Hâzm- Mekkî hazretlerini ziyâret etti O esnâda uyuyordu Bir müddet bekledi Uyand ve o zâta dedi ki:
- قimdi Resûlullah efendimizi rü'yâda gِrdüm Bana, senin hakknda, (Annesinin hakkn gِzetsin, bu, hac etmekten daha iyidir) haberini ulatrmam emretti Bunun üzerine o zât geri dِndü ve bütün hayat boyunca annesine hizmet edip duâsna kavutu.
7- فzinsiz sefere gitmemek Onlardan izinsiz cihâda bile gitmek câiz olmadً halde, ilim ًِrenmek ve ilim ًِretmek için gitmek câizdir Peygamber efendimiz, (Ana-babasndan biri hayatta olup da, rzâsn almyan, Cehenneme girmeye müstehak olur) buyurunca, Eshâb- kirâmdan biri, (Yâ Resûlallah, ana-baba, evlâdlarna zulmetse de bِyle mi?) diye sorunca, cevabnda, üç defa (Evet zulmetseler de) buyurdu (Beyhekî)
Hacca giderken, muhtâç olmyan ana-babadan izin almak sünnettir.
Ana-baba muhtâç ise, izinsiz gitmek harâmdr Ana-babas muhtâç olmyan, onlardan izinsiz farz olan hacca gidebilir Fakat nâfile olan hacca izinsiz gidemez (RMuhtâr)
Cihâd için izin isteyen birine Peygamber efendimiz, ana-babasnn saً olduًunu ًِrenince,
(Burada kal, onlara hizmet et, onlara hizmet cihâddr) [Buhârî]
Biri de, hicret etmek için gelip, (Yâ Resûlallah, ana-babam aًlatarak geldim onlar üzdüm) dedi Peygamberimiz, bu duruma üzülerek buyurdu ki:
(Hemen git, onlar üzdüًün gibi sevindir!) [Ebû Dâvüd]
8- Saygda, hürmette kusûr etmemek Onlar gِrünce ayaًa kalkmak, yanlarna gitmek, onlar oturuncaya kadar ayakta durmak, izinsiz oturmamak lâzmdr Otururken edebli oturmal, ayaًn uzatarak oturmamal, bacak bacak üstüne atmamaldr Onlar bana bir ey demiyor diye bunlar ihmâl etmemelidir! Babamz olmasa da büyüklere sayg gerekir Hadîs-i erîfte buyuruldu ki:
(Büyüًünü saymyan bizden deًildir) [Tirmizî]
9- Onlarla yolda giderken, arkalarndan gitmek Zarûretsiz ِnlerinde yürümemek HzAli, ak sakall bir ihtiyârn yandan dolay ِnüne geçmemi, arkasndan yürümü ve bِylece namaza geç kalmt Cebrâil aleyhisselâm, Allahü teâlânn emri ile Peygamber efendimiz, rüküya eًilince, Hz Ali'nin ilk rek'ata yetimesi için belini tutmutur Ana-babann arkasndan yürümek ise elbette daha ِnemlidir!
10- اaًrnca, hemen kalkp yanlarna gitmek, buyurun demek Ana-baba çaًrnca, farz namaz bozmak câiz olur ise de, ihtiyâç yoksa, bozmamaldr Sünnetler bozulur Hadîs-i قerîfte buyuruldu ki:
(Ana-babaya iyilik etmek, [nâfile] namaz, oruç, hac ve cihâddan daha üstündür) [قir'a]
1- Yumuak sِylemek, tevâzû etmek ضf bile dememek Hak teâlâ buyuruyor ki:
(Biz insana, ana-babasna iyilik etmesini tavsiye ettik) [Ahkâf 15]
(Rabbin, yalnz kendisine kulluk etmenizi, ana-babanza da iyi davranmanz emretti Onlardan biri veya ikisi senin yannda yalanrsa, kendilerine ِf bile deme; aًr sِz sِyleme, onlarla yumuak ve tatl konu, onlara ac, tevâzû kanadn gerip "Rabbim, küçükken beni yetitirdikleri gibi sen de onlara merhamet et" diye duâ et) [فsrâ 23, 24]
2- Konuurken sesini, onlarn sesinden yüksek çkarmamak Eshâb- kirâm Peygam efendimizin yannda olduًu gibi, ana-babalarnn yannda da yava konuurlard Kurân- kerîmde meâlen buyuruluyor ki:
(Ey inananlar, seslerinizi, Peygamberin sesini bastracak ekilde yükseltmeyin!) [Hücurât 2]
(Sesini alçalt, bil ki, seslerin en çirkini merkep sesidir) [Lokman 19]
3- Yanlarnda çok konumamak, edebi amamak Bakalarnn yannda bile çok konumak uygun deًildir Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(En zararl ey, çok konumaktr) [Deylemî]
(اok konumak kalbi karartr Kalbi kararan da Allahü teâlâdan uzaklar) [Beyhekî]
Ana-baba, bildiًimiz eyleri de anlatsa, (yine ayn eyler mi) dememek, hiç duymam gibi can kulaً ile dinlemek lâzmdır.
4- Kaba, dokunakl ve argo sِz sِylememek
(اirkin konuana Cennet harâmdr) [Ebû Nu'aym]
(اirkin sِzlü olmak hayâszlktan ve münâfklktandr) [Beyhekî]
(اirkin konuan ve hayâs az olan, mü'min-i kâmil [imân kuvvetli] deًildir) [Buhârî]
فki kardei olan biri, ِteki kardeini kastedip (Oًlun unu yapt Ben yapsam kyâmeti koparrdnz) veya (Anne torunu tepene çkartyor, çok martyorsun Sِz dinletemiyoruz) gibi sِzlerle ana-babay üzmemelidir! اocuklarn ana-babann yannda dِvmemeli, azarlamamaldr! Bِyle eyler ana-babay üzer
5- Hanmn onlardan üstün tutmamak Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Hanmn anasndan üstün tutana la'net olsun! Bunun farz ve diًer ibâdetleri kabûl olmaz) [قir'a]
6- فsimleri ile çaًrmamak, sِzlerini kesmemek, sِzlerinin arasna girmemek Bilgiçlik taslamamak Ana-baba yanl da sِylese, ِyle deًil diyerek itirâz etmemek
7- Ana-babann arasn açacak sِz ve hareketlerden uzak durmak Ana-baba ile oًul veya kzn arasn açacak ilerden uzak durmak Gelinleri, ana-baba ile oًullarnn arasn açacak sِzlerden uzak tutmaldr! Peygamber efendimiz, (Ana ile oًulun arasn açana la'net etsin) buyurmutur (Gunye)
8- Konuurken, yap, yapma gibi ifâdeler kullanmamak Yapar msn gibi ricâda bulunmaldr! Ana-babas günâh iliyen çocuk, bunlara bir defa nasîhat eder Kabûl etmezlerse, susar Onlara duâ eder!
9- Hayr duâlarn almak Ana-baba duâsn ganîmet bilmek Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(ـç kiinin duâs kabûl olur Ana-baba, mazlûm ve misâfirin duâs) [Tirmizî]
(Ana-babann duâs, ilâhî hicâba ular, duâlar kabûl olur) [فbni Mâce]
10- Bedduâlarn almamak Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babann çocuًuna ve mazlûmun zâlime olan bedduâlar, reddolmaz) [Tirmizî]
(Kendinize, evlâdnza ve malnza bedduâ etmeyin! Duâlarn kabûl olduًu bir saate rastlar da bedduânz kabûl olur) [Müslim]
Ana-baba çaًrdً zaman herhangi bir ile uًrarsan, hemen onu terkedip, derhal ana-babann emrine ko! Anan-baban sana kzp baًrrsa, onlara sen birey sِyleme! Anann-babann duâsn almak istersen, sana emrettikleri ileri çabuk ve güzel yapmaya çal! Bu iini beًenmeyip sana gücenmelerinden ve bedduâ etmelerinden kork! Sana darlr iseler, onlara kar sert sِyleme! Hemen ellerini ِperek gazablarn teskîn et! Anann-babann kalblerine geleni gِzet! اünkü senin saâdet ve felâketin, onlarn kalblerinden doًan sِzdedir Anan-baban hasta ise, ihtiyâr ise, onlara yardm et! Saâdetini onlardan alacaًn hayr duâda bil! Eًer onlar incitip, bedduâlarn alrsan, dünya ve âhiretin harâb olur Atlan ok tekrar geri yaya gelmez Onlar hayatta iken, kymetini bil!
FANİ DUNYA RADYO FORUM
