Çocuğunuz Hiperaktif mi

[fanidunya]

Çocuğunuz Hiperaktif mi?

Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nedir?

Erken çocukluk yıllarında başlayan bir hastalıktır. Kendisinde DEHB bulunan çocukların dikkat süreleri akranlarından çok daha kısadır.

Evde ve okulda dikkatlerini yoğunlaştırmakta zorluk çekerler, çünkü onlar önemli-önemsiz duyumları ayırt etmekte zorlanırlar. Sınıfta hem öğretmeni duyarlar, hem caddedeki arabayı, hem de yandaki sandalyenin gıcırtısını. Aynı şekilde, hem ders anlatan öğretmeni görür, hem tahtadaki resimleri, hem de yanındaki arkadaşının kazağındaki çizgileri. Odaklanmakta o denli zorlanırlar ki, büsbütün vazgeçerler. Sadece ilgilerini çokça çeken heyecanlı bir film ya da bilgisayar oyununa konsantre olabilirler ve aileler bu nedenle ‘isterse yapar’ düşüncesine kapılır.

Yaşıtlarına oranla fazlaca hareketlidirler. Elleri dursa, ayakları durmaz. Uzun süre aynı yerde oturamazlar ve çok konuşmalarıyla dikkat çekerler.

Davranışlarını organize edemezler ve planlı çalışamazlar. Genellikle, sonunu düşünmeden eyleme geçerler. Tehlikeyi kestiremezler ve bu yüzden kazalara maruz kalırlar.

Çocuklar dikkatlerini hangi yaşlarda ne kadar süre ile toplayabilirler?

  Bir yaşındaki bir çocuğun lastik bir halka ile 1 dakika yoğun bir şekilde oynayabildiği;

      6 yaşındaki çocuklarının işaretleme ödevlerinde 10 dakika süreyle çalışabildikleri,

     5-7 yaşlarında dikkatin devamlılığının 15 dakika olduğu,   

    7-10 yaşları arasında 20 dakika olduğu, 

n        10-14 yaşları arasında ise 25-30 dakika dikkatin yoğunlaştığı bir çalışmanın yapabildikleri,

Çocukların değişik durumlarda ve farklı koşullarda değişik uzunluktaki sürelerde çalışabilecekleri belirlenmiştir.

DEHB üç temel belirti kümesinden oluşur:

Dikkat Eksikliği:

•        belirli bir işe ya da oyuna dikkat vermekte zorlanma

•        dikkatin kolayca dağılması

•        dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapma

•        başlanan işin yarım bırakılması

•        kendisiyle konuşulurken, dinlemiyormuş gibi görünme

•        görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanma

•        ev ödevi, ders içi etkinlikleri gibi yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınma

•        etkinlikler için gereken eşyaları kaybetme

•        günlük etkinliklerde unutkanlık

Aşırı Hareketlilik:

•        oturduğu yerde kıpırdanma, ellerin ayakların oynatılması

•        belirli bir süre bir yerde oturamama, sürekli hareket etme

•        gereksiz yere sağa - sola koşturma, eşyalara tırmanma

•        sakin bir biçimde oyun oynayamama ya da başka bir işle uğraşma

•        çok konuşma

İmpulsivite/Dürtüsellik:

•        sorulan soru tamamlanmadan yanıt verme

•        sırasını beklemekte güçlük çekme

•        başkalarının sözünü kesme ya da oyunlarında araya girme

•        sonucunu düşünmeden koşma, itme, çekme

Diğer yandan, DEHB bulunan çocuklar çok zaman sempatik, şeffaf, yaratıcı, coşkulu ve empati sahibi olurlar.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun üç ayrı biçimi vardır:

Dikkat eksikliğinin önde geldiği tip: Dikkat eksikliği belirtileri ön plandadır. Aşırı hareketlilik ve dürtüsellik ya yoktur ya da kayda değer şiddette değildir.

Aşırı hareketliliğin ve dürtüselliğin önde geldiği tip: Aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirgin olarak vardır. Dikkat eksikliği belirtileri vardır, ancak önemsenecek şiddette değildir.

Birleşik tip: Hem dikkat eksikliği, hem de aşırı hareketlilik – dürtüsellik belirtileri tanı alacak kadar şiddetlidir. En sık görülen tip birleşik tiptir.

Tanı nasıl konur?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun varlığından söz edebilmek için belirtilerin yedi yaştan önce başlaması, okul ve ev gibi en az iki ortamda görülmesi, süreklilik göstermesi ve günlük yaşamı etkileyecek boyutta olması gerekir.

Okul öncesi çocuklarda tanı koymak zordur, çünkü küçük çocukların çoğu hareketlidir ve davranışları değişkenlik gösterir. Bu durumda en önemlisi zaman içinde değerlendirme yaparak gelişimin izlenmesidir.

Değerlendirme yapan uzman, klinik gözlemleri, muayene bulgularını, psikometrik test sonuçlarını aile ve öğretmenden aldığı bilgilerle birleştirerek tanıya ulaşır.

Tanı koymak kolay değildir, çünkü aile içi problemler, sağlık problemleri, öğrenme güçlüğü gibi sorunlar da çocuklarda hareketlilik ve kaoslu davranışlara sebep olabilir. Her ne kadar DEHB belirtileri mevcut olsa da, böyle bir durumda çocuk DEHB tanısı almaz.

Nedenleri nelerdir?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun asıl sebebi henüz bilinmese de, bozukluğun oluşumunda biyolojik (nörolojik) ve genetik faktörlerin rolü olduğuna işaret edilmektedir. DEHB’li çocukların beyinlerinin ön kısmında ve limbik sistemde bulunan kimyasal ileticilerin (neurotransmitterler) çalışmasında bozulma olduğu bilinmektedir. Beynin bu bölgeleri konsantre olma, planlama, davranışları kontrol etme, hafıza, motivasyon konularında önemli rol oynamaktadır.

Gebelikte ilaç ya da alkol gibi toksinlere maruz kalma, enfeksiyonlar, zor doğum, düşük doğum ağırlığı ve beyin travması bu çocukların özgeçmişlerinde daha sık bildirilmiştir.

Çevresel faktörler ya da aile tutumları DEHB oluşmasına neden olmaz. Ama bulguların artmasında ya da azalmasında ve ek sorunların çıkmasında etkisi vardır.

DEHB kalıtsal bir hastalık mıdır?

DEHB kalıtsal yönü olan bir hastalıktır. Anne ya da babada DEHB olması çocukta bu hastalığın görülme riskini %50-60 oranında artırmaktadır. Yakın akrabalarda görülmesi ise riski %10-30 artırır.

Tedavisi nasıl yapılır?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda ilaç tedavisi etkilidir. Ailenin hastalık hakkında bilgi ve destek alması çocuklarına doğru yaklaşımda bulunmaları için önemlidir. Bu çocukların daha fazla düzene ve kurallara ihtiyacı vardır. Enerjilerini boşaltıcı etkinliklerde bulunmaları gerekir.

Uzmanın öğretmene hastalık hakkında bilgi vermesi ve iletişim içinde olması önemlidir. Öğretmen, kendisine saygısı ve güveni azalan çocuğun başarılı olduğu alanları bularak, onu desteklemelidir ve planlı çalışmasında yardımcı olmalıdır.

DEHB’de başarı ile kullanılan Oyun Terapisi’nde çocuğun güçlüklerle başa çıkma becerisinin geliştirilmesi hedeflenir. Çocuk organize olmayı ve zamanı iyi kullanmayı öğrenir.

DEHB tedavisi itinalı yapılmalıdır. İlk görüşmede, anne, baba ve çocuğun seansa gelmesi istenilir. Aileden detaylı bilgi alınır ve DEHB belirtileri olan çocuğa yaşına uygun psikometrik testler yapılır, aynı zamanda çocuğun öğretmeni ile iletişime geçilir. DEHB tanısı konulduktan sonra tedavi süreci başlar. Terapi sürecinde anne ve babaya hastalık hakkında bilgi ve DEHB li çocuğa yaklaşım ve eğitim hakkında bilgi verilir. Aynı zamanda aile başa çıkamadığı sorunları paylaşır ve uzmandan destek alırlar.

Ezgi Ökse.