Komşu hakkı

[fanidunya]

Komşu hakkı

Sual: İyi komşu nasıl olur?

CEVAP

İyi komşu, sadece komşularına zarar vermiyen değil, onlardan gelecek zararlara ve sıkıntılara da katlanandır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Malına veya çoluk çocuğuna zarar verir korkusu ile komşusuna kapısını kapatan, onunla görüşmeyi kesen [hakiki] mümin değildir.) [Haraiti]

Komşu hakkı mühimdir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Evinizde pişen yemekten komşunuzun hakkını verin.) [Şira]

(Allah indinde komşuların iyisi komşularına faydalı olandır.) [Hakim]

(Cebrail aleyhisselam, komşu hakkının öneminden o kadar bahsetti ki, komşuyu komşuya mirascı kılacak zannettim.) [Buharî]

Komşu, varis olacak kadar hak sahibidir. Komşular çeşitlidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Zımmi [gayrı müslim] komşunun bir hakkı, müslüman komşunun iki hakkı, akraba olan komşunun üç hakkı vardır.) [Bezzar]

Bir kimse, komşusundan ne bekliyorsa, komşusuna da aynı şeyleri yapmalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Allaha yemin ederim ki, bir kimse, kendisi için sevdiği şeyi, komşusu veya arkadaşı için sevmedikçe iman etmiş olmaz.) [Müslim]

Salih kimselerle komşuluk çok iyidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Bir salih müslümanın hürmetine, komşulara gelecek yüzlerce belâ önlenir.) [Taberânî]

Kul hakkının en mühimi ve azabı en şiddetli olanı, akrabasına, aile efradına, maiyetinde olanlara emr-i maruf yapmamaktır.

Komşuya da emr-i maruf  yapmamak en mühim bir kul hakkıdır. Mesela, alkollü içkilerin, tesettürsüz gezmenin haram olduğunu, güler yüz ve tatlı dil ile komşularına anlatmalıdır!

Komşularının günah işlediklerini görüp de, "bana ne" diyerek evine çekilen, uygun bir şekilde onlara nasihat etmiyen ve kendileri ile görüşmiyen, onların Cehennemden kurtulması için yardım etmiyen mesul olacaktır.

Komşuları böyle bir kimseyi, kıyamet günü Allahü teâlâya şikayet edeceklerdir.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Nice kimse, kıyamette komşusunun yakasına yapışıp diyecek ki: "Ya Rabbi, buna sor ki niçin kapısını bana kapattı? Niçin elindeki nimetlerden bana da vermedi?") [İsfehani]

Her çeşit mal bir nimet ise de, en önemli nimet müslümanlık nimetidir.

Onun için, komşularımızın, yakınlarımızın bu nimetten istifade etmeleri için çalışmak gerekir!

Kur'an-ı kerimde mealen buyuruldu ki:

(Kendinizi, aile efradınızı, maiyetinizde olanları ateşten koruyun!) [Tahrim 6]

Komşuyu incitme günahı
Komşuyu incitmek, başkalarını incitmekten daha kötüdür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Namaz kılan, oruç tutan, sadaka veren, fakat dili ile komşularını inciten nice kimseler vardır ki, gidecekleri yer Cehennemdir.) [Hakim]

(Komşusuna eziyet eden, bana eziyet etmiş olur. Bana eziyet eden de Allaha eziyet etmiş olur.) [Ebuşşeyh]

Komşunun hakkı çoktur. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Komşu senden yardım isterse yardım edersin. Borç isterse verirsin. Fakir düşerse gözetirsin. Hastalanınca ziyaret edersin. İyi şeylerini tebrik eder, felaketlerinde sabır dilersin. Ölünce cenazesine gidersin.) [Haraiti]

(Kendisinin iyi mi, kötü mü olduğunu anlamak istiyen kimse, salih komşularının kendisi hakkında ne dediklerini öğrensin! "iyi" diyorlarsa, Allah indinde iyi olduğunu anlasın!) [İbni Mace]

Evet, salih komşularımız, bize iyi birisi diyorlar mı?
Her müslümanın, bilhassa yeni evlilerin, haramlardan sakınan, ibâdet yapan salih müslümanlar arasında ev araması gerekir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Ev satın almadan önce, komşuların nasıl olduklarını araştırın! Yola çıkmadan önce, yol arkadaşınızı seçin!) [Şira]

[fanidunya]

Komşu hakkı çok önemlidir

Dinimiz komşuluğa çok önem vermiştir. Her müslümanın, güzel ahlaklı, salih komşular arasında ev araması lazımdır. Peygamber efendimiz bir hadis-i şeriflerinde, (Ev satın almadan evvel, komşuların nasıl olduklarını araştırınız!) buyurdu. Başka bir hadis-i şerifte de, (Komşuya hürmet etmek, anaya hürmet etmek gibi lazımdır) buyuruldu.

Komşuya hürmet, onunla iyi geçinmektir. Onun aç olduğunu bilerek, kendisi tok yatmamaktır. Allahü tealanın kendisine ihsan ettiği rızklardan ona da vermektir. Onu incitecek söz ve harekette bulunmamaktır. Hadis-i şerifte, (Komşusu, şerrinden, kötülüğünden emin olmıyan kimse, Allahü tealaya iman etmemiştir) buyuruldu. Gayri müslim komşuya da, iyi davranmalıdır. Mümkün olduğu kadar hediye vermelidir. Görüştüğünde, halini, hatırını sormalıdır. Hadis-i şerifte, (Zimmi ya'ni gayri müslim komşunun bir hakkı, müslüman komşunun iki hakkı, akraba olan komşunun üç hakkı vardır) buyuruldu.

Komşunun yaptığı sıkıntılara, eziyetlere ve cahilce hareketlerine sabretmeli, karşılık vermemelidir. Haram işliyen kötü komşuya da, haram olduğunu güler yüz ve tatlı dil ile anlatmalıdır. Komşuyla iyi geçinmek demek, sadece ona kötülük yapmamak değil, ondan gelen sıkıntılara da sabretmektir. Zamanımızda, islamiyeti anlatmada en tesirli yol, güler yüzlü, tatlı dilli olmaktır. Komşular, günah işlediklerini görüp de nasihat vermiyen ve kendileri ile görüşmiyen, Cehennemden kurtulmaları için yardım etmiyen komşularını, kıyamet günü, Allahü tealaya şikayet edecekler, maddi ve ma'nevi haklarını istiyeceklerdir. Bununla yıllarca komşuluk yaptım, bana senin dinini anlatmadı, yaptığım işi senin yasak ettiğini bildirmedi, diyeceklerdir.

Komşunun çocuklarını eli ile okşamalı, sevmeli, gelip giderken ona hediye, şeker almalı, önce kendini sevdirmeli, sonra da namaz kılmaları ve günah işlememeleri için, tatlı dil ile nasihat etmelidir. Hadis-i şerifte, (Evinizde pişen yemekten, komşunuzun hakkını veriniz) buyuruldu.

Ödünç olarak bir şey istediğinde, mümkünse hemen vermelidir. Komşusu hasta olunca, ziyaretine gitmelidir. Sıkıntıya düşünce, imdadına yetişmelidir. Hadis-i şerifte, (Sıkıntıya düşen komşusuna yardım eden, sıkıntısını gideren kimseye, Allahü teala kıyamet günü kıymetli elbise giydirecektir) buyuruldu. Cenazesi olunca, (Ta'ziye) etmeli, ya'ni sabretmesini söylemeli, teselli etmeli ve cenazesinin hizmetine koşmalıdır.

Komşusu sefere, yolculuğa, uzak yere görevli gidince, geride kalan ailesini, çocuklarını, hırsızların, ahlaksızların şerlerinden, zararlarından korumalıdır.

O yok iken, onun çoluk çocuklarına karşı davranışlarında, ona hıyanet, kötülük etmekten çok sakınmalıdır. Ona veremiyeceği meyve, tatlı gibi şeyleri evine ondan gizli getirmelidir. Evini satacağı veya kiraya vereceği zaman, ona danışmalı, onun tavsiye ettiği salih kimseye vermelidir.

Çeşitli sebeplerle görüşmesi, nasihat etmesi mümkün olmazsa, mahzurlu olursa, en azından ona islamiyeti doğru olarak anlatan dini kitap hediye etmelidir. Bu şekilde vebalden kurtulmalıdır. Ahırette, ya Rabbi, bana nasihat etmedi, dinini öğretmedi dediğinde, ya Rabbi, senin dinini doğru olarak anlatan kitap verdim, diyebilmelidir.