Münafıklık ve Nifak Tehlikesi
Münafıklık, çoğu defa aynı delikten ısırılmamıza sebep olan ciddi bir ferdi ve toplumsal hastalıktır. Çoğu defa inanan ve inanmayan genellemesinin ötesinde, şahıslandırmak zor olsa da toplumda münafıklar ve münafık karakterli tipler vardır. Münafıkların özellikleri aslında bellidir. Sadece Müslüman bunları bilmeli ve uyanık olmalıdır.
Dil ile inandığını söylediği halde, kalbi söylediğini tasdik etmeyen ve inanmayan kimse münafıktır. Münafıkların sözü ile özü birbirine uymaz, sözleri ile davranışları arasında tutarlılık yoktur. “Münafıklar, müminlerle kâfirler arasında bocalayıp dururlar: Ne onlara bağlanırlar ne de bunlara. Bir çıkar söz konusu olduğunda mümin olurlar, imana meyil gösterirler, bir güçlük, meşakkat vuku bulduğunda küfre doğru kayarlar. Allah’ın saptırdıkları için asla bir çıkış yolu bulamazsın.”(1)
İkiyüzlü münafıklar, akılları sıra Allah’ı ve inananları kandırıp bazı menfaatler elde ettiklerini sanırlar. Aslında onlar kendilerini kandırmaktadırlar. “Şüphesiz münafıklar Allah'a oyun etmeye kalkışıyorlar; hâlbuki Allah onların oyunlarını başlarına çevirmektedir.”(2)
Münafıkların Özellikleri Nelerdir?
“Münafığı tanıtan üç özellik vardır: Konuştuğu zaman yalan söyler; verdiği sözde durmaz; kendisine güvenildiğinde ihanet eder.”(3)
Münafıkların fikir ve inançlarındaki tereddüt hali, davranışlarına da yansımaktadır. Münafıkta kişilik bölünmesi söz konusudur. Bu kişilik bölünmesi de yere ve ortama göre yer değiştiren ikili inancın yaşantıya yansıması ile ilgilidir.
Yaramaz ve fâhiş sözler, nifakın dallarından birer daldır. Mümin gıpta eder, münafık ise haset eder. “Münafık, aynen, iki sürüden hangisine katılacağına bir türlü karar veremeyen koyuna benzer”(4)
Münafıklar, menfaatlerine aşırı derecede düşkündürler. Can ve mala zarar geleceği endişesiyle, cihattan geri kalmak, münafıkların tutum ve davranışı olarak ayetlerde yer almaktadır.
Emanete hıyanet, münafıklığın ayırt edici vasıflarındandır. Onlar, hayata da sıkı sıkıya bağlıdırlar. Her türlü şeyi aleyhlerine sanıp korktukları gibi, ölümden de aşırı şekilde endişe duyarlar. Münafıklar, kötülüğü teşvik edip iyiliği men ederler.
Münafıklar samimi bir konumda olmadıkları için hatalarını da kabul etmek istemezler. Aynı zamanda alaycıdırlar.
Münafıkların Kur’ân hakkındaki mücadelelerine Hz. Ömer (ra) de dikkat çekmiştir. “İslâm’ı neyin yıkacağını bilir misin? O’nu alimin hatası ve münafığın Kur’ân ile istidlâlde bulunarak münazara etmesi ve sapıkların hükümleri yıkacaktır.”(5)
Zekat vermemek ve infaktan geri durmak da menfaatçilik ve egoistliğin yansımalarındandır. Münafık, aşırı çıkarcı olup; çıkarından asla taviz vermeyen bir tiptir. Onların inandıklarını söylemelerinin altında da, bu çıkarcılık yatmaktadır.
İkiyüzlülük, Yalancılık ve Menfaatçilik
Münafıklar ikiyüzlü hareket ederler. “Sizi gözleyenler, Allah'tan size bir zafer gelirse, ‘Sizinle beraber değil miydik?’ derler; eğer kafirlere bir pay çıkarsa, onlara: ‘Size üstünlük sağlayarak sizi müminlerden korumadık mı?’ derler. Allah kıyamet günü aranızda hüküm verir. Allah inkarcılara, inananlar aleyhinde asla fırsat vermeyecektir.”(6)
Tasdik ettiklerini dilleriyle söyledikleri halde, kalpleriyle inkâr eden; böylece söyledikleri, inançlarının aksi olan münafıklar, gösterişli bir şekilde mescide gelir, duvara yaslanır, fasih ve tesirli konuşmalar yaparlardı. Onlar bu tutum ve davranışlarıyla, elbise giydirilmiş kütüklere ve duvara dayatılmış kerestelere benzetilmiştir. Kalıpları var, fakat kalp ve idrâkleri yoktur. İkiyüzlülüklerinden dolayı çok korkaktırlar. Buna rağmen en tehlikeli düşman onlardır.(7) Münafıklar, müminlerin safi niyetlerini bozmak için her türlü söz ve yalanı söylemede mahzur görmezler.
Galip gelebilmek için hakkı gizlerler. “Münafıklar, Allah'ı aldatmaya çalışırlar. Halbuki Allah, onların oyunlarını başlarına geçirecektir. Onlar, namaza kalktıkları zaman tembel tembel (üşene üşene) kalkarlar. İnsanlara gösteriş yaparlar. Allah'ı pek az anarlar.” 8
“İkiyüzlü erkek ve kadınlar da birbirlerindendir: Kötülüğü emreder, iyiliğe engel olurlar; elleri de sıkıdır; Allah'ı unuttular, bu yüzden Allah da onları unuttu. Doğrusu ikiyüzlüler fasıktırlar.”(9)
Münafıklar, Allah’a karşı haksızlık, hıyanet ve küfranı nimette bulunmak gibi kötü fiilleri işlemekten çekinmezler. İnsanları kandırabilmek için her türlü yalanı söyleyebilecekleri gibi, yalan yere yemin etmekten de sakınmazlar. Gizliden gizliye müslümanları zayıflatıp çökertmek, onların arasına çeşitli ihtilaf tohumları ekerek birbirlerine düşürmeye çalışırlar.(10) Mallarını Allah yolunda değerlendirmezler. Hayır ve iyilik yapmada cimri davranırlar.(11)
Emanete Hıyanet ve Sözünde Durmamak
Emanete hıyanet, münafıklığın ayırt edici vasıflarındandır. Verilen söz de bir nevi emanet mesabesindedir. Mümin verdiği sözü ne pahasına olursa olsun yerine getirmeli veya yapamayacağı bir şeyi üzerine alarak başkalarını güvendirmemelidir. Bilhassa ticarî muameleler göz önünde bulundurulacak olursa; bunun ehemmiyeti daha iyi anlaşılabilecektir. Emanete riayet etmeyenin imanı, ahde vefa göstermeyenin de dini yoktur.
Münafıkların kalplerinin bozukluğu ve hastalığı,(12) onların insanî ilişkilerini de derinden etkilemektedir. Dolayısıyla, bu tip insanlarla sağlıklı ve dengeli bir iletişim kurmak mümkün olmaz. Menfaatleri olduğunda çok dost ve sevecen davranırlarken, menfaatlerine uymayan durumlarda hiç tanımıyormuşçasına hareket edebilirler.
Tereddüt ve Korkaklık
Tereddüt ve korkaklık, onların günlük davranışlarına da aksettiğinden; onlar ile arkadaşlık ve güvene dayalı işbirliği yapmak da çoğu defa mümkün olmaz. Buna rağmen onları dost edinmeye kalkan müminleri de Rabbimiz; “Ey iman edenler! Müminleri bırakıp da kâfirleri dost edinmeyin; (bunu yaparak) Allah'a, aleyhinizde apaçık bir delil mi vermek istiyorsunuz?”(13) âyetiyle uyarmaktadır.
Münafığın, özgüveni, belirli ve net bir kimliği olmadığı için, daima maskelerle gizlenmiş bir hayat tarzını, kendine lâyık görebilmektedir.
Münâfıklar, insanlar arasında şerrin ve kötülüğün yayılmasını arzu ederler. Bunun için müslümanların aksine kötülükleri süslü göstererek yaygınlaştırmaya, iyilikleri de kötü gösterip insanları uzaklaştırmaya çalışırlar.
Münafıklar (ikiyüzlüler), Allah ve Rasülünün hükümlerine uymakta zorlanırlar. “Onlara: Allah'ın indirdiğine (Kitab'a) ve Resûl'e gelin (onlara başvuralım), denildiği zaman, münafıkların senden iyice uzaklaştıklarını görürsün.”(14)
Beşerî ilişkilerinde doğru davranmayan insanlar; yalancı, sahtekar veya ikiyüzlü gibi sıfatlarla nitelenirler. Allah’a iman noktasında kişinin doğru olmaması halinin adı ise münafıklıktır.(15)
Münâfık kâfirden daha tehlikeli ve daha zararlıdır. Çünkü inkârda kâfirle eşit olup hile ve saptırma bakımından ondan daha ileridir. Müslümanların saflarına sızma ve onlarla birlikte yaşama imkanı vardır.(16)
Günlük hayatta müslümanlarla iç içe olabileceğinden onların tutum ve davranışlarına dikkat etmeli muhtemel şerlerinden korunmak için gayret sarf etmelidir.
---------------------------------------------------------------------------
Kaynaklar:
1 - Kur’ân, Nisâ (4): 143.
2 - Kur’ân, Nisâ (4): 142.
3 - Buharî, Sahih, 2/ İman, 24, c. 1, s. 14; Müslim, Sahih, 1/İman, 25, c. 1, s. 78, hn. 59.
4 - Müslim, Sahih, 50/Sıfatü’l-Münafıkîn ve Ahkamuhüm, 17, c. 4, s. 2146, hn. 2784.
5 - Ebû Nuaym, Hilyetü’l-Evliyâ, Daru’-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, 1405, c. 4, s. 196.
6 - Kur’ân, Nisa (4): 141.
7 - Kur’ân, Münafikûn (63): 1.
8 - Kur’ân, Nisâ (4): 142
9 - Kur’ân, Tevbe (9): 67.
10 - İmadüddin İbn Kesir, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim, Darul Marife, Beyrut, 1984, c. 2, s. 361.
11 - Abdülkerim Zeydan, Usulü’d-Da’ve, Mektebetü’l-Menâri’l-İslâmiyye, Bağdat, 1981, s. 388, 389.
12 - Kur’ân, Bakara (2): 10.
13 - Kur’ân, Nisâ (4): 144.
14 - Kur’ân, Nisâ (4): 61.
15 - Kılıç, İnsan ve Ahlâk, s. 53.
16 - H. Mehmet Soysaldı, Kur’ân Semantiği Açısından İnançla İlgili Temel Kavramlar, Çağlayan Yayınları, İzmir, 1997, s. 88.
DR. HÜSEYİN EMİN SERT
FANİ DUNYA RADYO FORUM
