KUR'AN'IN ÜZERİMİZDEKİ HAKLARI
Kur’ân-ı Kerîm topyekün insanlığa seslenir; “rahmet” oluşu bütün akıl sahiplerini şâmildir. Nitekim bir âyet-i kerîmede “Bu (Kur’an), bütün insanlığa bir beyândır; takvâ sahipleri için de bir hidayet ve bir öğüttür.”1 buyrulmuş, başka bir âyette ise “Şüphesiz ki bu Kur’an en doğru yola iletir; iyi davranışlarda bulunan mü’minlere, kendileri için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler...”2 ifadesi gelmiştir. Bu mübârek âyetlere binâen şunları diyebiliriz: Kur’ân-ı Kerîm, mü’minlerini dünyada huzûr ve barışa, âhirette ebedî kurtuluşa erdirecek derinlikte ve zenginliktedir. Onun Hakk’a çağıran âyetlerindeki ifadeler gayet açıktır; îmân edenler için benzersiz mükâfâtlar hazırlandığını müjdelediği gibi, ahirete inanmayanlar için de elem verici bir azap olduğunu duyurur. Bunun yanında muttaki mü’minler hakkında hususî bir rahmet olduğunu bildirir.
Biz buradaki söyleyeceklerimizi, onun özellikle mü’minler için rahmet, feyiz ve bereket kaynağı oluşu üzerine binâ etmek istiyoruz. Bilindiği üzere bir nimete, onu elde etmek için çalışarak külfetine katlananlar nâil olur. Öyleyse ilâhî feyizden tam mânâsıyla istifade edebilenler de Kur’ân’ın hukukuna riayet edenler olacaktır. Büyüklerimiz, Kur’ân’ın mü’minler üzerindeki haklarını huruf, hudût ve huluk olmak üzere üç başlıkta toplamışlar ve bunlara riâyetin, -mesleği, meşguliyeti ne olursa olsun- bütün mü’minlerin vazifesi olduğunu söylemişlerdir. Bunları şöyle açıklayabiliriz:
1) Huruf, harfler demektir. Ve bununla, bir Müslüman’ın bütün harflerini doğruca mahreçlerinden çıkarıp kelimelerini dosdoğru telaffuz ederek Kur’ân-ı Kerîm’i okuyabilmesi kastedilir. Bu itibarla Müslümanların her şeyden önce Kur’ân-ı Kerîm okumayı öğrenmesi ve ömrü boyunca okumaya devam ederek bu yöndeki bilgisini, becerisini geliştirmesi lâzımdır. Her mesleğin olmazsa olmazları olduğu gibi, Müslümanlığın olmazsa olmazı da Kur’ân-ı Kerîm’i güzelce okuyabilmektir.
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.); “Rabbi ile münâcât ve mükâlemeyi arzu eden, huzûr-ı kalb ile Kur’ân okusun.”3 diyerek bizi Kur’ân tilâvetine teşvik ediyor ve Kur’ân-ı Kerîm’in okuyanlarına kıyamet gününde şefaatçi olacağı4 müjdesini veriyor. Şu hâlde bizim yapmamız gereken şey bellidir; bilmiyorsak öğrenmek, varsa hatalarımızı düzeltmek ve düzenli okumaya vakit ayırmak.
Görme engelliler için hususî Kur’ân-ı Kerîm nüshalarının basılma imkânı bulunan bir zamanda yaşıyoruz; böyle bir engeli olmayanların Kur’ân’ı güzelce okuyamıyor olmasının, geçerli bir mazereti olabilir mi?
2) Hudûd; hadler, sınırlar demektir. Kur’ân-ı Kerîm’i güzelce okumayı öğrendikten sonra onun emir ve yasaklarıyla çizilen çerçeveyi bilmek demektir. Bir Müslüman için, Kur’ân’ı sadece okuyabilir olmak herhalde yeterli değildir. Çünkü âyetlerde bizden bazı şeyleri yapmamız, bazı şeylerden de uzak durmamız isteniyor ve Müslümanlığın sınırları ana hatlarıyla Kur’ân’da çiziliyor. Bunun uygulamasını ve teferruâtını da Peygamberimiz (s.a.v.) öğretiyor. Bu itibarla Allah Kelâmı’nda beyân olunan hudûdullâhı, hayatın köşe taşları kılmak üzere öğrenmek vazîfemizdir. Bu aynı zamanda Kitâbullah’ın bizim üzerimizdeki güzelce okumadan sonraki hakkıdır.
Bir Müslüman, âyetlerdeki açık emir ve yasakları bilmeyecek kadar Allah Kelâmı’na bîgâne kalabilir mi?
3) Huluk; ahlâk demektir. Kişinin inanarak ve severek okuduğu Kur’ân’da methedilen güzel ahlâk ile ahlâklanması ve orada zemmedilen kötü örneklere benzemekten sakınması demektir. Allah’ın âyetleri sadece emir ve yasaklardan ibaret değildir. Kur’ân-ı Kerîm öncelikle sağlam bir tevhid inancını tesis eder. Mü’minlerin zihin dünyasını küfür ve şirk gibi teşvişlerden arındırır. Kalpleri durultur. Bunun üzerine de insanı dünya ve ahiret saadetine ulaştıracak emir ve yasakları tesis eder. Bu sağlam temel üzerine de İslâmî erdemleri kemâle erdirecek olan ahlâk umdelerini inci dâneleri gibi dizer. Sâlih kulların ahlâkına bürünmeyi teşvik eder ve bunu muhafaza etmek için sâdıklarla beraber olmayı emreder.5
Kanaatimizce insanların aldandığı nokta burasıdır; Allah Kelâmı’ndaki güzel ahlâka dair öğütlerin sadece birer tavsiye olduğunun zannedilmesidir. Hâlbuki güzelce okumakla girdiğimiz ve hudûllâha riayetle inşa ettiğimiz mesuliyet dairesini kemâle erdirecek olan Kur’ân ahlâkıyla ahlâklanmaktır. Allah Kelâmı’ndaki incelikleri titizlikle takip etme adına, verilen misallerde başka başka hikmetler olabileceğini düşünerek, satır aralarında iz sürmektir. Nitekim Rabbimiz de bizden, Kur’ân’ı tedebbür ve tezekkürle6, tertîl üzere7 okumamızı istemektedir.
Velhâsıl eşsiz bir hazîneye sahibiz; hayat yolculuğunda ayakların kaymasına sebep olan engellere bütün ayrıntılarıyla işaret eden ve istikbaldeki tehlikelere karşı insanoğlunu açıkça uyaran nurlu bir rehberimiz var. Şu kadar var ki, o kaynaktan ancak hürmetle okuduğumuz, mûcibince amel ettiğimiz ve ahlâkıyla ahlâklandığımız kadar beslenebiliriz. Bu da sorumluluklarımızı bir bütün olarak idrâk etmeye bağlıdır. Evet okumak bizim için önemlidir. Ancak bizi diğer mesuliyetlerle buluşturmayan okumalar, yeterince istifadeye medar olmaz.
---------------------------------------------------------------------------------------
Dipnotlar:
1) Âl-i İmrân sûresi, 3/138.
2) İsrâ sûresi, 17/9-10.
3) Suyûtî, I, 13/360.
4) Müslim, Misâfirîn, 252.
5) Bkz; Tevbe sûresi, 9/119.
6) Nisâ sûresi, 4/82.
7) Müzzemmil sûresi, 73/4.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
