İslamın Akıla Verdiği Değer
Allah-u Teâlâ Kur'an-ı kerim'inin bir çok Âyet-i kerime'sinde insanların aklını kullanmaya ve düşünmeye davet etmiştir:
"Onlar Kur'an'ı gereği gibi düşünmüyorlar mı? Eğer o, Allah'tan başkası tarafından indirilseydi, içinde birbirini tutmayan birçok şeyler bulurlardı." (Nisâ: 82)
İnsanı insan yapan, onun her türlü faaliyetlerine mânâ kazandıran ve ilâhî emirler karşısında insanın yükümlülük ve sorumluluk altına girmesini sağlayan akıldır.
Akıl, Allah-u Teâlâ'nın kullarına lütfettiği en büyük nimetlerden birisidir. Buna rağmen vahiy nuru, peygamber nuru olmadan hakikati bilemez, doğru yolu bulamaz.
Aklı göze benzetirsek, din güneş mesabesindedir. Göz ne kadar keskin olsa da, gece karanlığında hiçbir yeri göremez, hiçbir işe yaramaz.
Aklın en büyük desteği dindir. Akl-ı selim, din ile birleştiği zaman, Hakk ve hakikati tasdik eder ve Allah-u Teâlâ'nın methine mazhar olur.
"O kullarım ki, sözü işitip de onun en güzeline uyarlar. İşte bunlar Allah'ın kendilerine hidayet ettiği kimselerdir. İşte bunlar öz akıl sahiplerinin tâ kendileridir." (Zümer: 18 )
Onlar nefislerinin arzularına kapılmayıp, dünya saâdetinin, ahiret selâmetinin yolunu takip etmeye devam edip dururlar.
Akıl ancak; İslâm dinine uymakla, Allah-u Teâlâ'nın emirlerini yapıp nehiylerinden kaçınmakla, Resulullah Aleyhisselâm'ın emir ve izinden yürümekle Hakk'ın sevgisini kazanır.
Allah-u Teâlâ Âyet-i kerime'sinde buyurur ki:
"Resul'üm! Onlara söyle: Eğer Allah'ı seviyorsanız bana tâbi olun ki, Allah da sizi sevsin." (Âl-i imrân: 31)
Resulullah Aleyhisselâm'a tâbi olun ki kalplerinizden perdeleri kaldırsın, aşırılıklarınızı gidersin, sizi cennetlerine yaklaştırsın ve katında sizlere yer hazırlasın.
Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz ise Hadis-i şerif'lerinde şöyle buyuruyorlar:
"Sünnet-i seniyeme sarılan mümin cennete girer." (Münâvî)
Yani ancak Resulullah Aleyhisselâm'a uymakla Allah sevgisi kazanılır, aksi halde mümkün değildir.
Dinin kılavuzluğundan uzak kalan akıl ise, güneş olmadığı için göremeyen göz gibidir. Hakikati idrâk edemez. Allah-u Teâlâ onlardan akıl ismini almış ve Âyet-i kerime'lerde onlar hakkında şöyle buyurmuştur:
"Aklınızı kullanmıyor musunuz?" (Bakara: 44)
Kur'an-ı kerim'de insanları aklını kullanmaya davet eden birçok Âyet-i kerime vardır.
"İşte bunlarda da aklını kullanan bir topluluk için (ibretler) vardır." (Ra'd: 4)
"Elbette bunların her birinde aklını kullananlar için âyetler (ibretler) vardır." (Nahl: 12)
"Dirilten de O'dur, öldüren de O'dur. Gecenin ve gündüzün değişmesi O'nun eseridir. Hâlâ aklınızı kullanmaz mısınız?" (Mü'minûn: 80)
"İşte biz aklını kullanacak bir topluluk için âyetleri böyle açıklarız." (Rûm: 28 )
"Rabb'inden sana indirilenin hak olduğunu bilen (mümin) bir kimse, kör gibi olur mu? Ancak selim akıl sahipleridir ki, iyice düşünürler." (Ra'd: 19)[
