Ana-Babaya Davran Ekimiz Nasl Olmal?
Yumuak sِylemek, tevâzû etmek ضf bile dememek Hak teâlâ buyuruyor ki:
(Biz insana, ana-babasna iyilik etmesini tavsiye ettik) [Ahkâf 15]
(Rabbin, yalnz kendisine kulluk etmenizi, ana-babanza da iyi davranmanz emretti Onlardan biri veya ikisi senin yannda yalanrsa, kendilerine ِf bile deme; aًr sِz sِyleme, onlarla yumuak ve tatl konu, onlara ac, tevâzû kanadn gerip "Rabbim, küçükken beni yetitirdikleri gibi sen de onlara merhamet et" diye duâ et) [فsrâ 23, 24]
2- Konuurken sesini, onlarn sesinden yüksek çkarmamak Eshâb- kirâm Peygam efendimizin yannda olduًu gibi, ana-babalarnn yannda da yava konuurlard Kurân- kerîmde meâlen buyuruluyor ki:
(Ey inananlar, seslerinizi, Peygamberin sesini bastracak ekilde yükseltmeyin!) [Hücurât 2]
(Sesini alçalt, bil ki, seslerin en çirkini merkep sesidir) [Lokman 19]
3- Yanlarnda çok konumamak, edebi amamak Bakalarnn yannda bile çok konumak uygun deًildir Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(En zararl ey, çok konumaktr) [Deylemî]
(اok konumak kalbi karartr Kalbi kararan da Allahü teâlâdan uzaklar) [Beyhekî]
Ana-baba, bildiًimiz eyleri de anlatsa, (yine ayn eyler mi) dememek, hiç duymam gibi can kulaً ile dinlemek lâzmdır.
4- Kaba, dokunakl ve argo sِz sِylememek
(اirkin konuana Cennet harâmdr) [Ebû Nu'aym]
(اirkin sِzlü olmak hayâszlktan ve münâfklktandr) [Beyhekî]
(اirkin konuan ve hayâs az olan, mü'min-i kâmil [imân kuvvetli] deًildir) [Buhârî]
فki kardei olan biri, ِteki kardeini kastedip (Oًlun unu yapt Ben yapsam kyâmeti koparrdnz) veya (Anne torunu tepene çkartyor, çok martyorsun Sِz dinletemiyoruz) gibi sِzlerle ana-babay üzmemelidir! اocuklarn ana-babann yannda dِvmemeli, azarlamamaldr! Bِyle eyler ana-babay üzer
5- Hanmn onlardan üstün tutmamak Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Hanmn anasndan üstün tutana la'net olsun! Bunun farz ve diًer ibâdetleri kabûl olmaz) [قir'a]
6- فsimleri ile çaًrmamak, sِzlerini kesmemek, sِzlerinin arasna girmemek Bilgiçlik taslamamak Ana-baba yanl da sِylese, ِyle deًil diyerek itirâz etmemek
7- Ana-babann arasn açacak sِz ve hareketlerden uzak durmak Ana-baba ile oًul veya kzn arasn açacak ilerden uzak durmak Gelinleri, ana-baba ile oًullarnn arasn açacak sِzlerden uzak tutmaldr! Peygamber efendimiz, (Ana ile oًulun arasn açana la'net etsin) buyurmutur (Gunye)
8- Konuurken, yap, yapma gibi ifâdeler kullanmamak Yapar msn gibi ricâda bulunmaldr! Ana-babas günâh iliyen çocuk, bunlara bir defa nasîhat eder Kabûl etmezlerse, susar Onlara duâ eder!
9- Hayr duâlarn almak Ana-baba duâsn ganîmet bilmek Hadîs-i قerîflerde buyuruldu ki:
(ـç kiinin duâs kabûl olur Ana-baba, mazlûm ve misâfirin duâs) [Tirmizî]
(Ana-babann duâs, ilâhî hicâba ular, duâlar kabûl olur) [فbni Mâce]
10- Bedduâlarn almamak Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki:
(Ana-babann çocuًuna ve mazlûmun zâlime olan bedduâlar, reddolmaz) [Tirmizî]
(Kendinize, evlâdnza ve malnza bedduâ etmeyin! Duâlarn kabûl olduًu bir saate rastlar da bedduânz kabûl olur) [Müslim]
Ana-baba çaًrdً zaman herhangi bir ile uًrarsan, hemen onu terkedip, derhal ana-babann emrine ko! Anan-baban sana kzp baًrrsa, onlara sen birey sِyleme! Anann-babann duâsn almak istersen, sana emrettikleri ileri çabuk ve güzel yapmaya çal! Bu iini beًenmeyip sana gücenmelerinden ve bedduâ etmelerinden kork! Sana darlr iseler, onlara kar sert sِyleme! Hemen ellerini ِperek gazablarn teskîn et! Anann-babann kalblerine geleni gِzet! اünkü senin saâdet ve felâketin, onlarn kalblerinden doًan sِzdedir Anan-baban hasta ise, ihtiyâr ise, onlara yardm et! Saâdetini onlardan alacaًn hayr duâda bil! Eًer onlar incitip, bedduâlarn alrsan, dünya ve âhiretin harâb olur Atlan ok tekrar geri yaya gelmez Onlar hayatta iken, kymetini bil!
Kendi malndan, parasndan onlara harcamaldr اünkü ana-babasna harcadًndan, verdiًinden kendisine suâl olunmaz
1- Kendinden ِnce, onlara elbise almak Kendi yiyeceًinden iyisini onlara vermek
2- Uzakta iseler ziyâretlerine gitmek Ana-baba ve mahrem akrabâlar ziyâret etmek vâcibdir Hiç olmazsa, selâm gِndererek, tatl mektûp yazarak bu günâhlardan kurtulmaldr Ziyârette sra, ana, baba, evlâd, dede, nine, karde, amca, hala, day ve teyze eklindedir Hadîs-i erîfte buyuruldu ki:
(Allaha ve Kyâmet gününe inanan sla-i rahm etsin!) [Buhârî]
3- Beraber yemek Ayr yemek onlar üzer Beraber yemek faydaldr! Hadîs-i erîfte buyuruldu ki:
(Yemeًi, toplu olarak yiyiniz; bereket topluluktadr) [فbni Mâce]
4- Arzûlarn sormak, ًِrenip yerine getirmek
5- Evlerini temizlemek, boyamak, tamir etmek
6- Para, mal vermek فhtiyâçlar olup da sِyliyemiyebilirler Bir kimse, (Yâ Resullah, babam elimdeki malmn bir ksmn almak istiyor) der Peygamber efendimiz de, (Sen de, maln da babanndr) buyurdu (فMâce)
(Bir müslümana elbise giydiren, o elbiseden bir parça kaldً müddetçe, Allahn hfz emânnda olur) [Hâkim]
Ana-babaya elbise vermek ise, daha sevabdr Hem sla-i rahm de yaplm olur
7- Mal, paray onlara serbest etmek Ne zaman isterseniz, malm, param size fedâ olsun demeli, bir kzgnlklar varsa, bu yolla onlar teskîn etmelidir Ana-babaya harcanan paradan suâl olunmaz Muhtâç olan ana-babaya yardm farzdr Kur'ân- kerîmde buyuruluyor ki:
(Ana-babaya, akrabâya, yetimlere, yoksullara, yolculara infâk edin!) [Bekâra 215]
Kime infâk edeceًini soran zâta Resûlullah efendimiz, (Kendine, ana-babana, sonra hanmna ve çocuklarna, hizmetçine bundan sonrasn da artk sen bilirsin) buyurdu (Nesâî)
Babas hasta olup, bakacak kimse bulunamazsa, kadn, kocasndan izinsiz gidip hizmet eder Zimmî baba da bِyledir اocuk, zengin olan babasna bakmaya mecbûr deًildir (Bezzâziyye)
Zengin çocuًun, fakir olan ana-babasna nafaka vermesi farzdr Fakir kimsenin, fakir babasna nafaka vermesi farz deًildir Fakir olan ana-babasn kendi evine alp, birlikte otururlar (Fetâvâ-i Hayriyye)
Ana-babadan birine iyilik edince ِteki incinirse, babaya hürmet ve itâ'at etmeli, anaya hizmet, yardm ve ihsân etmelidir
8- Ara sra güzel yemek yapp, da'vet etmek Gِnülleri ister de, belki sِyliyemezler
9- Dostlarn, dost bilip da'vet ederek gِnüllerini almak Dümanlarndan da uzak durmaya çalmak
10- Hastalandklar zaman, tedâvileri ile megûl olmak, ilâç almak Bir bakc, bir hizmetçi tutmak yerine, bizzat kendisi hizmet etmeye çalmaldr