Tenkit Etmeyin Takdir Edin
Bir insanın doksan tane olumlu özelliği vardır ancak iğneyle kuyu kazarcasına çaba gösterir ve olumsuz bir hasletini bulur ve tenkit ederiz.
Birbirimize karşı böylesine acımasız bir yanımız vardır ne yazık ki… İnsanız ve olumlu yanlarımızın beğenilmesini, takdir edilmesini isteriz ki, itidal sınırlarını aşmadığı sürece bu son derece insani bir durumdur. Bir erişkinin ya da bir çocuğun çabasını takdir etmek onu motive eder ve olumlu davranışın pekiştirmesine katkı sağlar. Peki, bu iyiliği neden esirgeriz birbirimizden?
Özellikle çocuklar doğru davrandıklarında onları sözlü olarak övmek, gülümsemek, sarılmak maddi ödülden çok daha önemli ve etkilidir. Doğru ve yerinde yapılmış bir onay sözcüğü çocuğun performansını güçlendirir ve ona cesaret verir. Fakat ebeveynlerimiz erişkinlerde olduğu gibi çocuklarla ilişkilerinde de negatif odaklı gözlem yapar ve eleştirinin takdir etmekten daha etkili olduğuna inanırlar.
Anne-babalar genellikle çocukları kendi uzantıları olarak görür ve yapmak isteyip de yapamadıklarını onlara yükleyerek büyük beklenti içine girerler. Çocuklar beklentilerine cevap veremediklerinde ise onları akranları ile mukayese eder, eleştirir ve dirençlerini kırarlar. Ne yazık ki nesilden nesle sürdürülen bu katı kuralların kabuğunu kırıp özgürleşemeyen insanlarımız eleştiriyi bir eğitim aracı olarak görüp çocukları hataları üzerinden vurmaktalar.
Oysa ruh hekimleri, eğitimciler insan eğitiminde ödülün cezadan çok daha etkili olduğunu vurguluyor ve iyi şeylerin takdir edilmesi ve desteklenmesi gerektiğini belirtiyorlar. Zira takdir edilen çocuk kendine güvenir, sevildiğini, değer verildiğini hisseder ve içselleştirdiği bu değerleri insanlarla ilişkilerine de taşır. Yaşı ya da konumu ne olursa olsun takdir edilmek her insanın hakkıdır ve hak sahibine iade edilmelidir.
Hepimiz bu hayatın hem öğrencileri hem de eğitmenleriyiz, takdir ve onay sözcüğü ise bu süreçte hayatımıza katkı sağlayacak bir güç, bir anahtar görevi üstleniyor. Doğru bir adım attığımızda bu davranışımızın takdir edilmesini bekler, beklediğimiz ödülü aldığımızda ise hoşnut oluruz. Bu son derece insani bir durum. Öğrenmenin daha hızlı olduğu çocukluk döneminde ise onay sözcüklerine daha fazla ihtiyaç duyar ve büyüklerimizin yüreklerinden dökülen ifadelerle güçlenir ve cesaret buluruz.
Uzun sözün kısası şu; eleştiri ve tenkit yıkıcı etkiye sahiptir, tutarlı ve dengeli bir üslupla yapılan takdir ise yapıcıdır ve olumlu davranışın pekişmesine yardımcı olur. Takdir etmek, onaylamak güçlendirir eleştiri ise güvensizliğe sebebiyet verir ve güçsüz bırakır.
O nedenle yakınlarımızı, dostlarımızı ve çocuklarımızı takdir etmekten kaçınmayalım ve onlara hak ettikleri değeri verelim.
Fatma Tuncer.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
