Gönderen Konu: Çocukta Yalan Mayası 1 (Okunma sayısı 63 defa)

melek · « : Ağustos 22, 2022, 05:33:16 ÖS »

Çocukta Yalan Mayası 1

Kalemi yaratıp insana bilmediğini öğreten Mabud'un esmasıyla,

"Bu aralar daha fazla yalana başvuruyor bu çocuk, kaç kere bağırıp kızmama rağmen sanki bana inat yalan söylemeye ısrarla devam ediyor. Bu çocukla nasıl başa çıkacağımı bilemiyorum" diye hayıflanan ebeveynler olmuştur muhakkak veya buna şahit olanlar.

Öncelikle çocuktan bir yalan duyulur duyulmaz hemen çocuğa "yalancı etiketi" vurulmamalıdır. Her eğitimci/ebeveyn bilmelidir ki çocuğun farklı dönemlerde/yaşlarda farklı farklı davranışları vardır ve her davranış o döneme has bir nitelik taşımaktadır. Bu bağlamda her eğitimci/ebeveyn çocukların gelişim dönemleri ile ilgili kendini bilgilerle donatmalıdır ki yarın bir gün çocuk, gelişim dönemi gereği istemediğiniz bir davranış gösterdiğinde " bu çocuk neden bizi dinlemiyor, neden saçma sapan sorular soruyor, neden yalan söylüyor" gibi isyan cümleleri dökülüvermesin dudaklardan... Bu yüzden bilgi bir eğitici/ebeveyn için en büyük kalkandır. Çocuğun gelişim dönemleriyle ilgili bilgilerle kendimizi donattığımızda'hmm bu davranış çocuğun gelişim döneminin bir evresidir' diyerek istemediğiniz davranışları normal karşılayıp bunu başarılı bir şekilde atlatacaksınız inşallah.

Hem Rabb'imizin "Bilenle bilmeyen(ilim sahibi kimselerle cahiller) hiç bir olur mu?" kelamı da bunu desteklemiyor muydu? [Bknz.Zümer/9]

Şimdi gelelim asıl sorunumuza;

Piaget'e göre 2-6 yaş aralığındaki çocuk, hayal gücünü son haddine kadar harcamaya çalışır. Bu dönemdeki çocuk hayal ve gerçeğin farkına varamaz, hatta hayallerini/rüyalarını dahi gerçek üründen sayıp bunu gerçekten yaşamış gibi aktarmaya çalışır. Bu haseble 7 yaş öncesi söylenen yalan, gerçek yalan hükmünde değildir. 7 yaş öncesinde söylenen gerçek dışı söylemler, gerçek ile hayal/rüya çizgisini ayırt edemediği bir gelişim döneminden kaynaklıdır. Şöyle örnek vererek daha da somutlaştırırsak; hayal kurmayı becerebilen bir çocuk hayalinde kurup canlandırdığı bir senoryoyu gerçekten yaşamış gibi ustaca aktarmaya çalışır: "Bugün ben parkta kaydıraktan kaydım hatta sen de beni salladın" diyebilir sizi de işin içine katarak (fakat bunun gerçek olmadığını siz anlarsınız) veya ona rüyasında bir harçlık vermişsinizdir ve sabah kalkar kalkmaz harçlığını aramaya başlar. Siz 'ne arıyorsun oğlum/kızım? diye sorduğunuzda o 'yaaa hani sen bana harçlık vermiştin ya onu arıyorum ama bulamıyorum' deyip oturup ağlamaya başlayabilir. Bunun gibi gerçeğe aykırı birçok söylemler ile karşılaşabilirsiniz hasılı.

Bu gibi davranışlara cevap olarak 'niye yalan söylüyorsun' demek çocuğun kendisini aşağılanmış, suçlanmış olarak görmesine yetmekle kalmayıp çocuk kendinden şüphe etmeye başlayacaktır... Çünkü bir yandan bizzat kendi gözüyle gördüğü, bizzat kendi kulağıyla işittiği bir gerçek vardır (hayal/rüya bile olsa) öte yandan ona 'yalan söylüyorsun' diyerek hayatına can katan, anlam katan bir ebevyni/eğiticisi vardır... Ebevyninin/eğiticisinin tüm davranışlarını doğru olarak kabullendiği için çocuk kendini bu yalancı etiketine yakıştırmaya çalışacaktır. Zamanla da kendi gördüklerine kör, söylemelerine sağır kalacaktır (Allah muhafaza).

Bu durum karşısında siz çocuğa her ne kadar bu gerçek değil bir rüya/hayal deseniz de çocuk 7 yaş sonrasını kapsayan soyut kavramları anlayacak dönemde olmadığı için sizi onaylamayacaktır. Bunun yerine yalan söylediği fark edildiğinde “o olay acaba şöyle olmuş olabilir mi?” şeklinde olasılıklar anlatılmalıdır. Veya söylediği cümleleri onaylayacak ama aynı zamanda bunun bir hayal/rüya ürünü olduğunu fark ettirebilecek destekleyici cümleler kurmamız çocuğun sağlıklı bir gelişim göstermesi bakımından yerinde olacaktır... Misal, hayalinde sizinle beraber parka gittiği senoryosu çizen çocuğa 'hmmm demek seninle parka gittiğimiz hayalini kurdun ' veya rüyasında kendisine harçlık verip bunu gerçek yaşayan çocuğa 'hmmm demek ki sana rüyanda harçlık verdiğimi gördün' gibi.

Peki ne zaman çocuğun bu gibi söylemelerine "yalan" diyebiliriz ve çocuktaki bu yalan mayası hangi sebeplerden dolayı oluşmaktadır?

Bizim için 7 yaş sonrası (kimi kaynaklara göre 6) "yalan" hükmüne geçtiğinden bu durumu daha da ciddiye almamız gerek. Bu yaşlardan sonra çocuk hayal ve gerçeği ayırt etme, muhakeme yeteneği ve soyut kavrama algısı geliştiği için gerçeği yansıtmayan söylemlerine"yalan etiketini " yapıştırabiliriz.

Şayet 7 yaş sonrasında çocuk size yalan söylüyorsa çocuktaki bu yalan mayası ya korkudandır ya eleştirilmektendir ya da ebevynini rol model aldığından dolayıdır.

RADYO DİNEME LİNKİMİZ.
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

melek · « **Yanıtla #1 :** Ağustos 22, 2022, 05:37:03 ÖS »

Çocukta Yalan Mayası 2

7 yaş sonrası çocukta yalan mayasının oluşması ya korkudandır ya eleştirilmektendir ya da ebevynini rol model aldığından dolayıdır.

Child Development'da yayımlanan bir araştırmada, cezaya dayalı disiplin (örneğin; sopayla vurmak, tokat atmak ve kulak çekmek gibi) uygulamaların kullanıldığı Batı Afrika'daki bir okulla, cezalandırıcı olmayan disiplin (azarlamak ya da kenara çekip konuşmak gibi) uygulamaların kullanıldığı bir okul karşılaştırıldı. Araştırmada, cezaya dayalı disiplin uygulamalarının kullanıldığı okuldaki öğrencilerin yalan söylemeye daha fazla başvurdukları görüldü.

Araştırmadan da anlaşıldığı üzere korku çocuğu yalana sevk eder. Evde azarlama, küçük görme, suçlama, küçümseme, yüksek sese maruz kalma gibi duygusal/fiziksel şiddetin varlığı çocuğun yalan kapısını çalmasının tam mayasıdır. Bu korku mayası biz yetişkinlerde de (her yetişkini tenzih ederim) olduğu gibi çocukları da bir takım suçu başkasına yükleme, iftira atmak, yalan söyleme gibi istenmeyen davranışlara itecektir. Şayet çocuk doğruyu ikrar ettiğinde ebeveyn tarafından maddi/manevi zarar göreceğine inanıyorsa hemen bu durumdan kaçmak adına yalan kapısını çalmak isteyecektir. Hele ki çocuğun bu yalanı işe yararsa yani onu içinde bulunduğu kapandan kurtaracaksa yalan ile sıkı bir arkadaşlık içine girecektir. Bu ise onda davranıştan alışkanlığa dönmekten farklı bir yol izlemeyecektir. Bu durum da onda şu sloganı oluşturacaktır 'yalan söyle derhal kurtul'.

Çocuğun zihin kabında böyle bir slogan oluşturmamak adına çocuğu doğru sözlü olmaya teşvik etmek gerek. Çocuk suçunu ikrar ettiğinde ona bağırıp, çağırmak adına bu olumlu davranışına binaen onu takdir etmek bizleri istediğimiz gayeye ulaştıracaktır. Misal, arkadaşının oyuncağını kıran bir çocuk dosdoğru olup ebeveyne suçunu itiraf ettiğini düşünelim. Şayet ebeveyn "sana kaç kere başkasının eşyasına dokunma dedim! Seni uyarmaktan yoruldum, çabuk git odana! Gözüm seni görmesin" gibi ağızdan zehir hükmünde cümleler kullanarak onu aşağıların aşağısına itersek onu doğru sözlü olmaktan men etmiş oluruz. Bunun yerine "senin bana yalan söylemeyeceğin konusunda sana güveniyorum" veya "suçunu itiraf ettiğin için seni tebrik ediyorum şimdi de bu suçunu nasıl telafi edebileciğimizi düşünelim" gibi çözüm odaklı, güzel söz hükmündeki cümleleri sarf edip onunla kısa bir konferans oluşturmamız daha sağlıklı sonuçlar almamıza vesile olacaktır...

Çocuk kimi zaman yalanını örtmek ister. Peki çocuk neden gerçeği örtmek ister? Çünkü gerçek bilinirse, insanlar onu kabul etmeyecek zanneder. Misal sınıfta arkadaşına zarar veren bir çocuk farz edelim. Öğretmen çocuğun ifadesini alırken çocuk öğretmenin gözünden düşmemek veya öğretmenine karşı onurunun kırılmaması için gerçeği reddedici bir savunma mekanizması kurabilir. Çocuğun burdaki amacı ise çocuğun fıtratında var olan onurunu koruma altına almasından kaynaklıdır. Hülasa, çocuk sevdiği kişiler tarafından kırılıp döküleceğini veya yakınlarının sevgisinden, muhabbetinden, değerinden mahrum kalacağını idrak ediyorsa çocuk yalana başvurur.

Bu bağlamda ebeveynin, çocuğun yalan söylediği durumlarda bunu doğrudan yüzüne vurmak yerine onu yalana sevk edecek durumları ortadan kaldırmak en doğru stratejilerden biridir. Misal çocukta bir kontrol mekanizması şu şekilde kurulup yalana sevk etme durumu ortadan kaldırılabilir. Yalan söyleyen çocuğa "Sen yalan söyleyip belki beni kandırabilirsin ama seni herkesten daha iyi gören, duyan, bilen bir Rabb'in var sakın unutma!" gibi. Veya yalana dair duygu senoryoları oluşturularak veya hikaye anlatarak yalan söylemenin kime/kimlere ne gibi zarar verici olduğu adına tartışmalar yapılabilir.

Bunun yanında çocuğa şu mesajı vermeye çalışın her zaman; "Oğlum/kızım sen ne yaparsan yap ben seni her halinle kabul ediyorum" bu şekilde kabul gören çocuk yalan kapısını çalmayacaktır inşallah. Çünkü kendince şunu deyip yalana ihtiyaç duymayacaktır: "Annem beni ben olduğum için seviyor. Ben gerçeği ikrar etsem bile benden sevgisini mahrum etmeyecektir zaten"

Bizleri örnek aldıkları için de yalan kapısını çalar çocuklar...

Çocukta yalan mayasını oluşturan bu madde üzerinde(okuyucuyu sıkmama adına)durmayacağım. Bu madde bende önemli bir yer arz ettiği için başka bir kanal açıp bunu farklı bir zamanda farklı bir başlık altında ele almaya çalışacağım inşallah..

Selam ve dua ile...
RADYO DİNEME LİNKİMİZ.
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

FANİ DUNYA RADYO FORUM

FANİDUNYA FM MOBİL (Yenilendi)

FANİDUNYA FM

Gönderen Konu: Çocukta Yalan Mayası 1 (Okunma sayısı 63 defa)

melek

Çocukta Yalan Mayası 1

melek

Ynt: Çocukta Yalan Mayası 2

BENZER KONULAR