Akıl ve Kuvvet Yaratan’ın Emrinde Olmalı
Enes bin Malik ile Berae bin Malik kardeştirler. (Allah ikisinden de razı olsun.)
Küçük yaşta Sevgili Peygamberimizin eğitimine başlamışlar.
Enes’in aklı, cesaretinin önünde olduğu halde, Berae’nin cesareti, aklının önünde olmuştur.
Sevgili Peygamberimizin ilminden Enes, daha fazla istifade etmiş ve kıyamete kadar geleceklere o ilmi nakletmiştir.
Enes’in ilmi, hilmi, tevazuu dillere destan olurken, Berae’nin de cesareti ve ibadeti dillere destan olmuş.
İbniSirin anlatıyor, “Hazreti Ebubekir (r.a.) zamanında Yemame harbi esnasında Müslümanlar, içinde müşriklerin dolu olduğu, çevresi sur gibi duvarla çevrili bir bahçeye geldiler.
Berae arkadaşlarına, ‘Ben şu kalkanın içine oturayım siz de mızraklarınızla duvarın üzerine ka¬dar kaldırıp beni oradan içeriye atın!’ deyip kalkanın üzerine oturdu.
Onlar da onu kaldırıp içeri attılar.
Sonra da kendileri çarpışarak yanına ulaştıklarında Berae (r.a.) müşriklerden tam on tanesini tek başına öldürmüştü” (Zehebi, Tarih’ül-İslam cilt 3 s. 210).
Sevgili Peygamberimiz, onun için:
“Nice dağınık saçlı, toz toprak içinde yamalı elbiseli kişiler vardır ki, insanlar onları önemsenmezler.
Hâlbuki eğer Allah’a yemin ederek bir şey söyleseler, Allah onların sözünü doğru çıkarır. Berae bin Malik de onlardandır” buyurmuş. (Tirmizi, Sünen, K. Menakıb, bab 55).
Hazreti Ömer, komutana yazdığı mektupta:
“Berae’yi komutan olarak görevlendirmeyin. Çünkü o, her türlü tehlikeye dalar ve yanındakileri de tehlikeye atar” buyurmuş. (Zehebi, Tarih’ül-İslam cilt 3 s 210).
Cesaret, aklın kontrolünde olmalıdır.
Akıl da aklı Yaratan’ın kurallarına göre hak ile batılı, hayırla şerri, iyiyle kötüyü ayırt etmelidir.
Kontrolsüz akıllardır dünyayı ateşe veren.
Kasada veya cüzdanda korunan para, kalpte korunan aklın yerine geçerse, bütün paralar bizde olsun mantığıyla cebindeki parayı almak için insanların damarındaki kanı akıtıyor dünyanın her tarafında.
Akıl, ilim ve imanı elde ettikten sonra akıl, aklı yaratan Rabbimizin kriterlerine göre kendini ayarlamalıdır.
Yoksa çok akıllı adamlar, kendi koyduğu kurallara göre hareket ederler ve emrindekilere dünyayı dar ederler.
İnsanların en zekileri, en kavrayışlıları, en akıllıları olan peygamberlerdir.
“Fetanet” sıfatına sahip Sevgili Peygamberimiz, çok akıllı olmasına rağmen, Rabbimizin kıstaslarına göre hareket ettiğinden herkes onun yönetiminden memnundu.
O da ashab/arkadaşlarının hepsinin akıl, beden ve yaş durumlarına göre onlara görev verirdi.
Kimseye gücünün kaldıramayacağı görevi vermezdi.
İbn-i Haldun, bu konuyu işlerken,
“Yürürken en zayıfınızın yürüyüşüne göre yürüyün” hadisini delil getirir ama hadis kritikçileri bu sözün kaynağına rastlanmadığını ve bu sözün İmam Şafii’ye ait olduğunu söylemişler.
İbn-i Haldun çok zeki ve uyanık insanların yöneticiliğinde halka eziyet ettiklerine bir delil olarak Hazreti Ömer’in davranışını gösterir:
“Hazreti Ömer, Irak’ın yöneticisi Ziyad bin EbiSüfyan’ı görevinden alır. Ziyad, Hazreti Ömer’e sorar, ‘Beni yetersiz bulduğun için mi veya ihanetimi mi gördün de görevden aldın?’ der.
Hazreti Ömer, ikisi de değil, aklının fazlalığı nedeniyle insanlara fazla yük yüklemenden hoşlanmadım da ondan seni görevden aldım” diye cevaplar. (Mukaddime, Üçüncü bölüm, yirmi dördüncü fasıl).
Ağır sıklet haltercisi, elli kiloyu herkesin kaldırabileceğini zanneder.
Onu hamal başı yaparsan çalışanlara zulmeder.
Kuvvet olur da akıl olmazsa, gücüyle her şeyi halledeceğine inandığından kaya gibi sorunları yuvarlamak için bütün gücünü harcar ama başaramaz. “Çok çalıştım ama başaramadım” der.
Hâlbuki eline bir manivela veya levye alıverse kayayı kaldırıverecek. Kafasına üşüşen kaya gibi sorunları, söğüt ağacı gibi eğiliverse kar gibi kayıp gidecek.
Kuvvet, aklın emrinde, akıl da Yaratan’ın yolunda olmalı.
Mahmut Toptaş.
FANİ DÜNYA FM
