Çocuğunuz niye kınadığınız kişiye benzer?
Trajikomik bir konudur çocuğumuzun en çok kınadığımız, en çok eleştirdiğimiz ve hiç sevmediğimiz kişilere benzemesi.
"Ters kimlik" teorisi diyebiliriz bu duruma.
İnsan canlısı rol taklitleri ve davranış modelleri etkisiyle büyür. Çocukluk ve gençlik yılları boyunca görülen, tanınan, duyulan, özdeşim kurulan olumlu rol örneklerinin yanında olumsuz rol örnekleri de bulunur. İyisiyle kötüsüyle pek çok rol örneği.
Tüm hayatımızı etki altına alabilecek bu rol örneklerinin sadece yakın çevremizle sınırlı olduğunu düşünürsek saflık etmiş oluruz. Şarkılarda dinledikleri, filmlerde gördükleri, gazete ve televizyonda izledikleri, sağdan soldan görüp inceledikleri her şey çocuklarımızı muntazaman yeni rollerle tanıştırır.
Her izlenen olumlu örnek değildir elbet. Sevmediğimiz, hoşumuza gitmeyen yapılarla doludur hayat. Onayladıklarımızı sevgiyle dillendirirken, tarzımız olmayanları, dünya görüşümüzü temsil etmeyenleri kızgınlıkla dillendiririz.
Gerek aile gerekse toplum olumsuz rol örneklerini kötüleyip kızarken, bir yandan da böylesi rollerin var olduğunu sürekli biçimde doğrulamış olur!
Saygın yer edinme özlemi hisseden genç, olumlu rol örneklerini taklitlediğinde, olumsuz rollere yatırım yapmaz görünebilir. Genel davranışlarını onay göreceği ilkeler üzerine yerleştirmeye gayret sarfeder. Ancak işler ters gittiğinde, canı sıkıldığında, canımızı sıkmak istediğinde, canı yandığında ve canımızı yakmak istediğinde, bilinç gerisine kodlanan diğer roller devreye girer.
Aslına bakarsanız özdeşim bilinçli bir süreç değildir. "Aa bak bu çok iyi onunla özdeşim kurayım, bu yanlış sakın ha özdeşim kurmayayım." gibi yaşanmaz.
Evladımızın savunmalarının düşük bir anına denk geldiğinde yasak çiğneme ve ürkütücü yola sapma arzusunun etkisiyle ters kimlik devreye girer. Ve daha önce yapılan kayıtlar sistemi ele geçirir.
Anne babanın kaygılı kuşkulu uyarıları ters kimlikle belirgin hale gelir. "Bu halde devam edersen serseri olup çıkacaksın!" diye bağırılan çocuk, kendisine yönelik kuşkuları haklı çıkarmaya yönelik kimlik geliştirir. Hem de ailesinden intikam aldığını hissederek zevkle...
"Demek korktuğunuz buydu öyle mi? Alın bakalım!" dercesine.
Her durum illaki ters kimlikle sona erecek demiyorum ama ters kimliği çok kolaylaştırdığımızı hatırlatmak istiyorum. Gençlerin ters kimlik seçimine yönelmelerindeki asıl etmenin onların ruhsal süreçleri ve kişilik dinamikleri olduğunu hatırlamadan geçemeyeceğim.
İşin özeti... hep doğru örneklerle muhatap etmekte fayda var, biliyoruz. Çoğu kez olumsuz örneklerin de onların kişilik gelişiminde etkili olduğunu unutuyoruz. Biz unutsak da sistem ters kayıt yapmayı sürdürüyor. Evladın kişilik kalitesi yüksekse düz kayıtla, kişilik kalitesi düşükse veya fazla zorlanmışsa ters kayıtla hayatına devam ediyor.
Kişisel kanaatim, bizim insanımızın ters kayıt için kişiyi zorladığı yönünde. Ne yapıp ediyoruz, karşımızdaki insanı çıldırtıp işleri tersten yaptırmanın yolunu buluyoruz...
Aman dikkat!
Sevgiler...
Mehtap KAYAOĞLU.
Psikolojik Danışman &Psikoterapist
FANİ DUNYA RADYO FORUM
