ÇOCUK VE STRES
Stres; günümüzde evinde örgü ören Adile Hanım'dan tutun da genetik araştırmalar yapan biliminsanı Ayşe Hanım'a kadar herkesin ağzında olan bir kelimedir. Sokakta, otobüste, evde, iş yerlerinde hemen hemen herkes stresten bahsetmektedir. Hatta bu konuda yazılan kitaplar satış rekorları kırmaktadır.
Bir öğrenci için strese sebep olan şey derslerine odaklanamamak olabilirken, bir işadamı için borsadaki dalgalanma olabilir.
Sıcak evinde oturup örgü ören yaşlı hanım için ise torunlarının başına bir şey gelme endişesi olabilir.
Bir çocuk için stres; arkadaşları onu oyuna almazlarsa endişesi olabilir. Yani insanlar için çeşitli durumlar ve olaylar stres kaynağı olabilir.
Bir insan için strese sebep olan olay bir başka insan için strese sebep olmayabilir.
Ayşe 5 kg yük kaldırabilirken bir kilo fazladan yük Ayşe için strese sebep olurken;
Fatma 10 kg yük kaldırabilir ve onun için de 11 kg yük strese sebep olabilir.
Peki nedir stres? Kişinin belli bir olaya karşı hissettiği sıkıntı, üzüntü, kaygı ve gerginlik süresinin uzaması olarak da tanımlanabilir.
Ancak çocukların streslerini yaşama ve gösterme biçimleri yetişkinlerinkinden farklıdır. Çocuklar yetişkinler gibi
"Benim bir sıkıntım, üzüntüm var" diyemezler. Çocuklar olumsuz duygularını ve düşüncelerini dile getirme konusunda yaşları gereği yetişkinler gibi davranamayabilirler.
Onlar davranışlarıyla yani sahnede sergiledikleri ile "Benim bir sıkıntım var" mesajını ebeveynlerine verirler.
Peki sahnede neler sergilyebilirler?
Hırçınlık, öfke, hareketlilik miktarında artış ya da azalma, uyku miktarında sorunlar, uykuların kesik kesik olması, fobilerin oluşması, iştah sorunları, titizlikler, takıntılar, arkadaş sorunları, okula gitmeyi istememe, anneden ayrılacağı durumlarda ayrılmayı redetme, ağlamalar vb. Ancak burada önemli olan sahnede sergiledikleri davranışlar değil; iç dünyalarında yani kuliste neler olup bittiğidir ve asıl anlamamız gereken yer de orasıdır.
SEBEPLERİ NELERDİR?
1. Aile içi huzursuzluk
2. Ebeveynlerin yaşadığı ruhsal sorunlar (anne/baba /çocuğa bakan kişi gergin ise çocuk da gergin olur.
3. Aile içi hastalıklar
4. Boşanma süreci
5. Boşanma sonrası ebeveynlerin krizi iyi yönetememeleri
6. Vefat
7. Deprem
8. Okul sorunları
9. Bilgisayar odaklı yaşam
10. Yeni bir kardeş doğumu
11. Uyku düzensizlikleri
12. İştah düzensizlikleri
13. Çocuğun bünyesinden kaynaklanan ruhsal sorunlar
ÇÖZÜMÜ NEDİR?
1. Çocuğun problem çözme becerilerini geliştirmek gerekir.
2. Olumsuz duyguların da hissedebileceği örnek, mutsuzluk, üzüntü gibi duyguları hissetmekte anormal bir durum olmadığı çocuğa model olunarak öğretilebilir.
3. Çocuğu spora yönlendirebilirsiniz.
Spor sırasında beyin mutluluk hormonu salgılar. Ve çocuğun stres miktarı düşer.
4. Dans ve müzik... Çocuğunuzun bir hobisi olması için teşvik edebilirsiniz.
5. anne-baba tutumlarınızı gözden geçirebilirsiniz.
Bazı olumsuz ebeveyn tutumları çocukların stres düzeyini arttırır. Örnek; emir verici, ahlak dersi verici, öğüt verici, yargılayıcı, eleştirel, suçlayıcı tutumlar çocukta öfke ve yetrsizlik duygusu yaratarak çocuğun stres miktarının artmasına sebep olabilir.
6. Düzenli beslenme
7. Düzenli uyku ki çocukların 9-10 saat uykuya ihtiyaçları vardır. Özellikle gece 22- 23 arası uyku okul dönemi öncesi çocukları için gereklidir. Düzenli ve yeterli uyku miktarı beynin kendini dinlendirmesini sağlarken aynı zamanda da bedenin de dinlenmesini ve yeni bir güne keyifli başlamasına neden olur.
Armağan Pınar Adaner.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
