İnsan için En Büyük Tehlike
İnsan yaratılışı itibariyle hayvani birtakım arzulara da sahip olduğundan malı, parayı sever. İnsanda görülen öfke, intikam, kibir gibi sıfatlar da bu arzudan doğar. Kibir, insanın kendini büyük bilmesi, üstün görmesidir ki, alçak sıfatların en kötüsüdür.
İnsanın yükselmesi, olgunlaşması ise, nefsin kötülüklerinden kurtulup, her şeyi gönlünden çıkarması ile mümkün olmaktadır.
İnsanın dışında şeytan bulunduğu gibi, içinde de vardır. İnsanın içindeki şeytanı, onun kudretinin, enerjisinin taşkınlığıdır. Enerji artınca, insanda kibir ve yükseklik hasıl olur. Kötü sıfatların en aşağısı da, bu kibir sıfatıdır. Kibriya yani üstünlük, büyüklük sıfatı, Allahü Teâlâ’ya mahsustur. Zira hadis-i şerifte; (Allah’ü Teâlâ buyuruyor ki, kibriya, üstünlük ve azamet bana mahsustur. Bu ikisinde bana ortak olanı Cehenneme atarım, hiç acımam) denilmiştir.
İnsan, nefsini ne kadar aşağılarsa, Allahü Teâlâ indinde kıymeti o kadar yükselir. Kendine kıymet verenin, Allahü Teâlâ katında kıymeti olmaz. Takıyyüddin Sübki Hazretleri buyuruyor ki:
” Tefekkür ettim, düşündüm. Gördüm ki, bütün fesadın başı kibirdir. Kibir, şeytanın büyüklenip kendini beğenmesi ile işlenen ilk günah oldu. Kalbde kibir, büyüklenme hasıl olduğu zaman, kendisini büyük görüp, başkalarını aşağı görür. Kibir, kalbi nasihat kabul etmekten ve emre itaat etmekten alıkoyar. Kalbde kendini hor ve hakir görme hasıl olunca, İslam âlimlerine itaat eder ve sözlerini dinler. İslam âlimlerinin söz ve nasihatleri ona tesir eder. Bu vesile ile Hakk’ı tanır. Nihâyet her hayır ve iyiliğe kavuşur. “
Kibrin zararını bilmeyen kimse için âlim demek, yalan olur. İnsanın ilmi arttıkça, Allahü teâlâdan korkması artar. Günah işlemeye cesaret edemez. Ahmed Rıfai hazretleri buyurdu ki:
Kulluk esasının birincisi, nefsi tanımaktır. Halbuki onu tanıyan çok azdır. Onu tanımak şöyle dursun, varlığını kabul edenler dahi kıymetli kimseler olarak kabul edilir. Allahü teâlâ, nefsten daha ahmak, daha çirkin ve ondan daha pis kokulu bir şey yaratmadı. İrfan sahipleri için, ondan daha dar bir zindan düşünülemez. Nefsini tanıyabilen, her tarafı emin olan, tehlikelerden korunmuş bir kal’aya sığınmış olur. Tanıyamayan, hatta anlamak istemeyen için tehlike büyüktür. Onu anlamadıkça, şerrinden kurtulmak mümkün değildir.
Peygamberlerin hepsi, tevazu sahibi idiler. Allahü Teâlâ’dan çok korkarlardı. Kendilerinde kibir ve ucub gibi kötü huylar hiç yoktu.
Nefsine düşkün olanlar, nefsinin arzularına kavuşmak için, yardım edenleri sever. Akıl ve ilim sahipleri ise, medeni insan olmasına yardım edenleri sever. Kısacası, iyiler iyileri, kötüler de, kötüleri severler. Mevlana Celaleddin-i Rumi hazretleri; “Nefs, yaratıkların içinde en ahmak olanıdır. Hep kendi zararını ister. Onun yakasını bırakmaya gelmez. Çünkü en büyük düşman nefstir.” buyurmuştur.
Üzerinde hakkı bulunanları, yani tanıdıklarını ziyaret etmemek kibir, kendinden aşağı olanları ziyaret etmek ise tevazu alametidir.
Yanına başkasının oturmasını istememek, hastalarla birlikte oturmamak, evinin işini yapmamak, evine lazım olan şeyleri satın alıp evine getirmemek, kullanılmış elbisesini tekrar giymek istememek, hep kibir alametidir. İş başında iş elbisesi giymek istememek, fakirlerin davetine gitmeyip, zenginlerin davetine gitmek de tekebbürdür. Akrabasının ve çocuklarının muhtaç oldukları şeyleri temin etmemek ve doğru sözü kabul etmeyip münakaşa etmek, kusurunu, kabahatini bildirenlere teşekkür etmemek, herkesin yanında olursa riya olur. Hem yalnız iken, hem de başkalarının yanında yaparsa, kibir olur.
Abdullah bin Mübarek hazretleri; “İnsan; nefs, şeytan, münafık gibi üç düşmanla karşı karşıyadır ve bunlardan kurtulmak çok güçtür.” buyurmuştur.
Resulullah Efendimiz, mal satmış, satın almış ve satın alması daha çok olmuştur. Ücret ile çalışmış, çalıştırmış ve ortaklık yapmıştır. Başkasına vekil olmuş ve vekil yapmıştır. Hediye vermiş ve almıştır. Ödünç ve ariyet mal almıştır. Vakıf yapmıştır. Dünya işi için kimseye kızmamış, incitecek bir şey kimseye söylememiştir. Yemin etmiş ve ettirmiştir. Yemin ettiği şeyleri yapmış, yapmayıp kefaret verdiği de olmuştur. Latife yapmış ve söylemiş, latifeleri hep hak üzere ve faydalı olmuştur. Peygamber Efendimiz’in yaptığı bu işleri yapmaktan çekinmek, utanmak da, kibir olur. Çok kimse burada yanılmakta ve tevazu ile tezellülü birbiri ile karıştırmaktadır. Nefs, burada da çoğu kimseyi aldatır.
Netice olarak din büyüklerinin sevdiklerine sık sık buyurdukları gibi:
En büyük tehlike, insanın kendisini tanımaması, Allahü Teâlâ’nın nimetlerini unutması ve kendini bir şey sanıp beğenmesidir.
FANİ DÜNYA FM
