Öğrenme Güçlüğü ve Travma
Değerli okuyucular, özel öğrenme güçlüğü, beyin fonksiyonlarında sapmayla kendini gösteren, normal ya da normalin üstünde zekâya sahip, öğrenme ya da davranış sorunları olan çocuklardaki durum olarak tanımlanmıştır. Öğrenme güçlüğünde bazı temel semptomlar vardır bunlar;
• Zekâ düzeyi: Normal ya da normalin üzerindedir.
• Aktivite düzeyi: Çok hareketlidirler, el ve ayakları devamlı kıpırdar, yerlerinde duramazlar. Veya hipo aktiftirler yani bazısı çok yavaş hareket eder.
• Dikkat sorunları: Dikkatleri kısa sürelidir, kolayca dağılır..
• Koordinasyon sorunu: Motor koordinasyonları zayıftır. Sakarlık ve beceri zayıflığı görülür. El-göz koordinasyonları zayıftır.
• Görsel algı sorunları: Görsel ayrımlaştırma yetenekleri zayıftır. (b, p, d harflerini karıştırırlar, ters yazarlar; örn. “çok” yerine “koç”)Görsel, figür, zemin ayırt etmede güçlük çekerler. Harf atlama, satır atlama görülür. Görsel hafızaları zayıftır.
• İşitsel algı sorunları: İşitsel ayrımlaştırmada güçlük çekerler. Bazı harfleri karıştırırlar. İşitsel kavrama yetersizdir. Yönergeleri unutur, dinlemiyor görünürler. İşitsel figür, zemin ayırt etme zorluğu vardır. TV izlerken kapı zilini duyamamak gibi.
• Dokunarak ayrımlaştırmada güçlük çekerler. Gözü kapalıyken avucuna yazılan sayıyı ayırt edemezler.
• Dil problemleri: Dil gelişimi, bir kısmında gecikmiştir. Kendilerini ifadeleri yetersizdir.
• Organizasyon bozukluğu: Dağınıktırlar, zamanı iyi kullanamazlar.
• Oryantasyon sorunları: Mekânda yönelmede, pozisyonu algılamada zorluk çekerler. (Örn. top yakalama, ip atlama) Yön bulmakta zorlanırlar. Sağı-solu ayıramazlar. Mesafe ve ölçümlerde zorluk çekerler.
• Zaman sorunu: Zamanı karıştırırlar. Önceyi-sonrayı, dünü-bugünü karıştırırlar. Saati zor öğrenirler. Çalışma alışkanlıkları yetersizdir. Yavaş ve verimsiz çalışırlar.
• Sosyal–duygusal davranış sorunları: Ataklıkları sıktır, düşünmeden davranırlar. Engellenince ani tepki gösterirler, öfke nöbetleri geçirirler. Arkadaşlarıyla geçinemezler. İletişim bozukluğu sıktır. Duygulanım değişikliği görülür. Benlik saygısı düşüktür. İkincil davranış bozuklukları görülür: Bazılarında idrar–dışkı kaçırma, karın ağrısı, depresyon, okul reddi görülebilir.
• Akademik beceri bozuklukları: Okumayı sökememe, yavaş hatalı okuma; yazı bozuklukları, ters ayna hayali yazma; matematikte, çarpım tablosunu öğrenememe, sembolleri karıştırma, imla, noktalama hataları görülür.
Öğrenme güçlüğü tanısı almış çocukların büyük bir kısmında okul veya aile hayatında yaşanmış travmatik anılar vardır. Küçük yaş çocuklarında yaşanan travmatik anılar çocukta pek çok olumsuz etki bırakır. Çünkü 0-6 yaş arası çocukları tehlikeyi fark etmekte ve kendini korumada diğer yaştaki çocuklara göre daha zayıftırlar. Bu yaşlarda çocuklar somut düşünce döneminde olduklarından yaşadığı acı verici olaylardan kendini ve anne babasını sorumlu tutar, Aynı zamanda yaşadığı travma karşısında duygularını düşüncelerini sözcüklerle dile getiremezler. Bu yüzden zeka düzeyleri, hafıza, motor, dil becerileri olumsuz olarak etkilenir.
Travma yaşayan çocuklar bilişsel, davranışsal, psikolojik, fizyolojik tepkiler gösterirler.
- Bilişsel tepkiler; öğrenme sorunları, düşük yetenek gelişimi, dikkat, hafıza problemleri, tekrarlayan olumsuz düşünceler, olaya ait görüntülerin zihne gelmesi olarak sıralayabilirim.
- Psikolojik tepkiler; şok olma, korku hissi, öfke, yas, suçluluk utanç hisleri, çaresizlik ümitsizlik, sevgi şefkat gördüğünde bunun farkına varamama, hiçbir şeyden zevk almama, stres, depresyon, kaygı olarak sıralayabilirim.
- Davranışsal tepkiler; çabuk irkilme, hırçın ve öfkeli olma, saldırgan davranışlar, heyecanlı ve üzüntülü olma, kendini suçlama, travmayı hatırlatan kişilerden uzak durma, arkadaşlarına karşı mesafeli davranma ve güvensizlik, aşırı susma, aşırı ağlama içe kapanma, ebeveynlerinden ayrılma korkusu olarak sıralanabilir.
- Fizyolojik tepkiler; baş göğüs ağrısı, gürültüden aşırı irkilme, mide yanması veya bulantı, nefes darlığı, iştahsızlık veya iştah artışı görülebilir.
Görüldüğü üzere çocukların yaşadığı travma okul başarısını ve çocuğun öğrenme güçlüğü sorununa sahip olmasını etkilemektedir. Öğretmenler sınıf ortamında çocuğun rutinin dışında daha zor dikkatini verdiğini, daha kaygılı olduğunu, kolay ağladığını fark ettiklerinde çocuğun yıpratıcı bir deneyim geçirdiğinden şüphelenmelidir. Bu durumda çocuğun tepkilerini hoşgörüyle karşılamak ve çocuğun duygularını serbestçe ifade etmesine izin vermek en doğru davranış olacaktır.
Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar mutlaka bireysel özel eğitim desteğinin yanı sıra oyun terapisi görmelidir. Oyun terapilerinde çocuk okulla ilgili olumsuz yaşantılarını terapinin ilerleyen seanslarında, terapistle güvenli bir ilişki kurduktan sonra oyunlarında sahneler. Böylece kaybettiği gücünü onurunu özgüvenini tekrar kazanır. Bu iyilik hali ders başarısına ve sosyal ilişkilerine olumlu bir şekilde yansır.
Çocuklarınızın kolay öğrenebilmeleri duasıyla Allah (c.c)’a emanet olunuz.
KIVANÇ TIĞLI BULUT PSİKOTERAPİST DANIŞMAN.
FANİ DÜNYA FM
