Her Karmaşanın Arkasında Bir Basitlik Vardır ya da Çokluğun Esası Tevhittir
Kafamız karışıyor. Ya da her karar almak istediğimizde, karşımıza, tercihimizi etkileyecek birden fazla şey çıkıyor.
Ya da çoğu zaman olayları farklı görebiliyoruz.
Başta duygularımız olmak üzere birçok şey, olayları yorumlamamızı etkileyebiliyor.
Peki, ne yapmak gerekiyor?
Öncelikle, hayatın her anının imtihan olduğunu unutmamak gerekiyor. İmtihan; her an düşünmeyi, uyanık olmayı ve sürekli karar vermeyi gerektiriyor. Her olay ve her durum orijinaldir ve her zaman aynı olaylara veya aynı durumlara karşı aynı tepkiyi vermek doğru olmayabilir. Bu yüzden her durumda, tecrübelerimizi ve ilkelerimizi dikkate alarak karar veririz. Zira kararlarımızın bedelini dünyada biz öderiz ve ahrette de hesabını yine biz veririz.
Hayatta asli olanla arazi olanı ayrıt etmek gerekiyor. Aslolan mutluluk, nimetler ve temel değerlerdir. Araçlar, imkanlar veya engeller ise asli değildirler ve değişebilirler. Mesela ne iş yaptığımız kadar işimizi sevip işin hakkını vermemiz esastır.
Bir diğer husus, hayatta neyin değişip neyin değişmediğini bilmektir. Aslında bu, asli olanla olmayan ayrımını yapmaya dayanıyor. Dostlar değişir mesela ama dostluk değişmez. Bazı yasaklar da değişebilir ama yasağın yani kuralın kendisi aynı kalır.
Hayat, zıtlarla yürür gider. Zira her şey, hayat ve ölüm üzerine inşa edilmiştir dünyada. Yaratılış dediğimiz şeyin bir türü de budur aslında. Hayat, her an akıp gider. Yani bu hayatta her an her şey aktiftir.
Hayatı hayat yapan bir başka şey ise karışım ve karmaşıklıktır. Zira yaratılış da etkileşim de üretim de, “karışım” ile olur. Dünyadaki her şey, karışımdır. Tek tür veya tek şey ile bir şey oluşmaz bu hayatta. İnsan, birçok şeyden oluşan bir canlıdır mesela. Beden-ruh, duygular-akıl gibi.
Yine hayat, çokluk ile mümkündür. Bunun en somut ifadesi, “tek çiçekle baharın gelmeyişi”dir. Tek ağaçla, orman olmaz. Tek insanla da toplum veya aile olmaz. Bu yüzden hayatta çokluğa ihtiyaç vardır.
Allah’ın kudretinin tecellilerinden birisi de eşyadaki “çeşitlilik”tir. İnsanların farklı olması, birçok çiçek türü olması, gece-gündüz ve diğer şeyler gibi.
Tüm bu karmaşa ve çeşitlikten dolayı sistem kurar, kanun yapar ve teori üretiriz. Sistem, karmaşayı düzenlemek için vardır. Kurallar, zıt şeyleri ölçmek içindir. Teoriler ve genel kaideler, sayılamayacak derecede çok olan ihtimalleri kayıt altına almaya yöneliktir. Yine doğru-yanlış ayrımı yapmak ve bazı şeyleri değerlendirmek için ölçekler üretiriz.
Hidayeti olmayan yani ilkesiz ve ölçüsüz insanlar, bu karmaşa içinde savrulurlar ve kaybolup giderler. İlkeleri olan insanlar ise daima meselelere doğru ölçü ile baktıkları için yollarını kaybetmezler. Bu tıpkı denizde veya sisli havada yol almak gibidir. Elimizde bir ölçü ya da sabite yoksa denizde ya da siste yol bulmak imkansız olur.
Özetle karmaşayı anlamlandırmak için;
* Ölçü ve ilke sahibi olmak,
* Bu ölçü ve ilkeye göre meselelere doğru yerden bakmak yani istikamet sahibi olmak,
* Külli kaideleri bilmek,
* Tecrübe sahibi olmak,
* Aklıyla hareket etmek yani her an uyanık olmak,
* Tevhit inancına sahip olmak,
* Hayatta asli olanla olmayanı, değişenle değişmeyeni ayrıt edebilecek bilgi ve ferasete sahip olmak,
* Hayatın imtihan olduğunu bilmek ve bu yüzden ilk fırsatta ümitsizliğe düşüp gayretten geri kalmamak,
* Şartlara teslim olmak yerine şartların üzerine gitmek,
* Hayal ve temenni ile değil gerçekle amel etmek yani sahip olduğu şartları ve hayatın gerçeklerini idrak etmek, şarttır.
Turgut Akyüz.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
