Duygu durum bozukluğu
Değerli okuyucularım, manik depresif bozukluk görülme sıklığı yaklaşık % 1 civarında olan önemli bir psikiyatrik hastalıktır. İki uçlu duygu durum bozukluğu olarak da adlandırılır. Psikiyatri kliniklerine yatarak tedavi gören hastaların önemli bir kısmı manik depresiftir. Hastalığın tedavi edilebilir-hayatla uzlaşabilir bir doğası olmasının yanında, ataklar sırasında oldukça yıkıcı olması, kişiye ve çevresine maddi-manevi zarar vermesi, tedavisinin ciddiyetle ele alınmasını gerektirir.
Manik depresyon yaşam boyu süren bir hastalıktır, bu anlamda diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon veya romatizmal hastalıklarla benzerlik kurulabilir. Dönem dönem ataklarla seyreder, ancak klinik olarak iyi tedavi altında olan hastalarda, ataklar arasında tam veya tama yakın düzelme gözlenir. Hastalığın ilk ortaya çıkışıyla, doğru tanının koyulup tedaviye başlanma arasında ortalama 5-10 yıllık bir gecikmeden bahsedilir, bu da erken teşhis ve tedavinin başlanmasının önemine işaret eder.
Hastalığın temel belirtileri aşırı neşeli, bazen öfkeli, coşkulu bir duygudurum; düşünce, konuşma ve hareketlerde hızlanma ve benlik kabarmasıdır. Belirtilerin en az 4-7 gün sürmesi gerekir; belirtileri gün boyu sürer ve kişinin ilişkilerini ve işlevlerinin bozulmasına yol açar.
Kişi kendini aşırı mutlu ve taşkın, enerjisini artmış hisseder, bazen de aşırı öfkeli olabilir.
Az uykuya rağmen çok fazla enerjiktir.
Diğerlerinin yetişemeyeceği kadar hızlı konuşur. Düşüncede hızlanma olur, zihninde düşünceleri hızla akmaya başlar.
Konsantrasyon kaybı vardır, dikkati çabuk dağılır.
Kendine güveni artmıştır.
Kendini güçlü, önemli, diğerlerinden üstün görür.
Fazla para harcama, hediyeler alma, ısmarlama, cinsel aktivitede artma, alkol kullanımında artma, hızlı araba kullanma, kumar oynama, aşırı miktarlarda iş yapma (planlar ve projeler) gibi davranış değişiklikleri görülebilir.
Bu durum bazen sanki hastalık değilmiş gibi gelir; “gerçek kişiliğine şimdi kavuşmuş” gibidir. Daha ağır durumlarda gerçekte olmayan sesler duymak, nesneler görmek gibi halüsinasyonlar ve dış gerçeklikle ilişkisiz yanlış inanışlar ve düşünceler (şüphecilik, takip edildiğini düşünmek, kendini önemli ve üstün özellikleri olan biri zannetmek vb.) görülür.
Duygu durum bozukluğu hastası olan kişilere önerilerim
İlaç tedavisini kesmeyin: En önemli risk etkenidir. İlaç tedavinizi doktorunuzun önerdiği şekilde uygulamanız gerekir.
İlaç tedavisi hakkında sorularınız varsa bunları daima doktorunuzla konuşun.
Stresli yaşam olayları sırasında uykunuza dikkat edin: Herkesin yaşamında stresle karşılaşması kaçınılmazdır. Bipolar bozukluğu olan hastalarımızın stresli yaşam olayları ile karşılaştığında dikkat etmeleri gereken en önemli konu, başta uyku düzeni olmak üzere günlük yaşamlarındaki düzeninin bozulmamasını sağlamalarıdır..
Uyku düzeninde değişiklik yapmayın: Bipolar bozukluğu olan hastaların en çok dikkat etmeleri gereken konulardan birisi düzenli yaşam ve uykudur. Vardiyalı çalışma düzeni, farklı saatlerde uyumak ve uyanmak gibi günlük yaşamdaki düzensizlikler önemli risklerden birisidir.
Günlük yaşamınızı düzenleyin: Günlük yaşamınızdaki programınızın düzenli olması, benzer saatlerde uyanmak, dışarı çıkmak, yemek yemek önemli koruyucu etkenlerden birisidir.
Aile ya da arkadaş sorunlarını çözümlemeye çalışın: Aile, evlilik ve arkadaş sorunlarını konuşurken öfke, eleştiri ifadelerinden kaçınmakta yarar vardır. Sorunlarınızı ve beklentilerinizi “ben” dilini kullanarak, yani kendi duygu ve beklentilerinizi anlatarak çözümlemeye çalışın.
Duygu durumunuzu gözleyin: Her gün nasıl hissettiğinizi kaydetmeniz, duygu durumunuzu ve hastalığınızın gidişini gözlemeyi ve izlemeyi sağlayan, hem siz hem doktorunuz için çok yararlı bir araçtır.
Sosyal desteklerinizi harekete geçirin: Sıkıntılarınızı paylaşabileceğiniz, hastalandığınızda ne yapılması gerektiğini bilen, size destek olduğunu hissettiğiniz yakınlarınızın olması koruyucu etkenlerden birisidir. Bu nedenle var olan yakın ilişkilerinizi geliştirin yeni ve yakın ilişkiler kurmaya çalışın.
Hastalığın oluşumunda ya da atakların tekrarlamasında kişinin bireysel psikolojik yapısındaki güçlükleri, aile içi iletişim sorunları/çatışmalar/kutuplaşmalar, ebeveyn tutumları gibi etmenlerin de ciddi risk oluşturduğu bilinmektedir. Bu nedenle Bipolar bozukluğun tedavisi sadece ilaç tedavisi ile sınırlı olmayıp aynı zamanda psikoterapötik yaklaşımı da içermektedir.
Bipolar bozuklukla başa çıkabilmek, hastalıkla birlikte yaşamayı, yaşam kalitesini en üst düzeyde tutmayı başarmak tedavinin en önemli parçasıdır. Psikoterapötik yaklaşımla hasta ve ailesinin hastalık hakkında bilinçlenmesi, hatalı tutumların düzeltilmesi, hastanın düşünce ve davranışlarının düzenlenmesi sağlanır. Örneğin; manik ve depresif dönemleri tetikleyen stres etmenlerini fark etmeleri ve bunlarla başa çıkma konusundaki çalışmalar hedeflerden biridir.
Kullanılan terapi tekniklerinden biri olan Bilişsel Davranışçı Psikoterapi yaklaşımı ile hastanın depresif ve yükselmiş duygu durumlar sırasında ortaya çıkan çarpık düşünce ve inançları tanımlaması ve bunların düzeltilmesi de bir diğer önemli çalışma alanıdır.
Sağlıklı huzurlu günler duasıyla Allah’a emanet olunuz.
Kıvanç Tığlı Bulut
PSİKOTERAPİST DANIŞMAN.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
