Bebeklerde Gaz Sancısı
Gaz sancısı, yeni bebek sahibi olan ailelerin karşılaştığı sıkıntıların başında gelir. Genellikle bebek bir iki haftalık olduğu zaman başlar, dört aya kadar devam eder. Bebeğin de annenin de huzursuz olmasına sebep olur. Gece uykusuzluğuna sebep olduğu zaman aileler için sıkıntılı bir durum halini alır.
Belirtisi, bebeğin acıkınca ağlamasından farklı olarak gerginlikle ve yüksek ses tonuyla ağlaması, kucağa alınınca sakinleşmemesidir. Çoğu zaman ağlarken ayaklarını karnına çeker, huzursuz bir şekilde gerinir.
Bebeğin karnı gergindir. Eğer karnına fiske vurulursa tık tık şeklinde ses gelir. Bazen gaz sıkıştırması neticesinde kusma görülür. Anne bebeğini kucağına alarak sakinleştirmeye çalışırken bağırsak seslerini duyabilir.
Bebek gaz çıkardığında veya bezini kirlettiğinde biraz rahatlayabilir ama bazen de rahatlamaz. Çünkü bağırsaklarındaki gaz sıkışması sebebiyle bebeğin canı acımaktadır. Hiçbir şekilde rahatlayamayınca gerginleşir ve çığlık şeklinde ağlamayı sürdürür.
Bebekler birçok zaman kendisini rahatlatmak için emmek ister. Annesi kucağına alınca aç imiş gibi aranır ama emince de rahatlayamaz. Bu sebeple memeyi bırakıp çığlıklar atar.
Birçok anne bu durumda sütünün yetmediğini zanneder, inek sütüyle yapılan muhallebi gibi mamalar verir. Oysa inek sütünün hazmı daha da zordur ve gaz spazmı daha da şiddetlenir.
Ağrısı sebebiyle ağlayan bebeğe mama yedirmeye çalışmak bebeği daha da gerginleştirir. Bazen de anneler bebeğin bir hastalığı olduğunu düşünerek çocuk doktoruna gider.
Gaz sancısı, tıbbi terimi ile infantil kolik genellikle bebek 4 aylık olunca kendiliğinden geçer.
Gaz sancısının sebebi nedir?
Bebeklerde gaz sancısının sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Bebeğin sindirim sisteminin gelişimine bağlı bir durum olduğu tahmin edilmektedir.
Yenidoğan bebeklerde ilk hafta gaz sıkıntısı olmaz, çünkü henüz sindirim sistemleri iyi gelişmemiştir. Bebeklerin ilk dışkıları, anne karnında iken bağırsaklarında biriken safra salgısı ile yeşil siyah renkte mekonyum denilen yapışkan bir maddedir. Sonraki birkaç gün içinde ise geçiş dışkıları görülür. Çoğunlukla emzirme sonrasında sulu bir dışkı yaparlar.
Bu sırada mide ve bağırsakları gelişip daha iyi hazmetmeye başlar. Anne sütünün büyük bir kısmı bebeğin bağırsakları tarafından hazmedilir. Böylece dışkılama sıklığı azalır. Sindirim organları gelişirken, bağırsakta flora tabakası denilen hazım bakterileri oluşur.
Bunlar işlevlerini yapmaya başladıkça gaz birikmesi meydana gelir. Ayrıca bebeklerin emerken de hava yuttuğu düşünülmektedir.
Bebeğin emzirmeden sonra hareketsiz bir şekilde sürekli yatar vaziyette olması bu gazın çıkarılmasını zorlaştırır. Emzirmeden sonra bir süre dik vaziyette tutup sırtını sıvazlamak yuttuğu havanın bir kısmının çıkarılmasına yardımcı olur. Bununla birlikte bağırsakta oluşan hava baloncukları birikerek kalın bağırsaktan geçişte ağrılı spazma sebep olur.
Ayrıca bebeğin sinir sistemi henüz gelişme halinde olduğu için, ilk aylarda melatonin azlığı nedeniyle de gevşeme ve rahatlama süresi yeterli olmamaktadır. Üçüncü aydan sonra melatonin salgısı düzenli hale geldikçe bebeğin uykuya dalması kolaylaşır.
Hangi bebeklerde daha sık ve şiddetli görülür?
Gaz sancısı her on bebeğin üçünde görülmektedir. Erken doğumlarda daha fazla görülür. Annenin çalışıyor olması veya acemi, sinirli ve ihmalkâr olmasının bebekte sıkıntılı tabloyu artırdığı yönünde görüşler vardır.
Annenin sigara kullanmasının bebekte gaz sancısını artırdığını gösteren çalışmalar vardır. Sigarada bulunan zehirler bebeğin sağlığını birçok açıdan olumsuz etkiler.
Annenin çay, kahve tüketiminin de sütün kalitesini olumsuz etkilediği, anne ve bebeğin uyumasını zorlaştırdığı, gerginliğe sebep olduğu tespit edilmiştir.
Annenin endişeli, sıkıntılı olması, bebeğe vakit ayıramaması, eşinin ve yakınlarının desteğinin yeterli olmaması, annenin ve bebeğin doğum sonrasında sağlık problemlerinin olması, hastanede uzun süre kalma gibi durumlar gaz problemi riskini artıran faktörler arasında sayılmaktadır.
Annenin yedikleri gaz sancısına sebep olur mu?
Halk arasında annenin yediği gıdaların gaz sancısına sebep olduğu inancı vardır. Bu konuda henüz araştırmalar kesin bir sonuç ortaya koymamıştır.
Annenin yediği alerjik olabilecek besinlerin anne sütüne geçip bebekte hazım sorununa sebep olabileceği ileri sürülmektedir. Bazı kişilerde laktoz yani inek sütünü sindirememe problemi olabilmektedir. Ayrıca soya, fındık, fıstık, çikolata, baharat, gibi bazı yiyecekler, alerjik bünyelerde sindirim sorunlarına yol açabilmektedir.
Anneye gaz yapan, kuru fasulye, nohut, mercimek, lahana, bazı çiğ meyveler ve sebzelerin bebekte gaz sancısına yol açıp açmadığı bilinmemektedir.
Anne kendi tecrübeleriyle yediği bir gıdanın bebekte sıkıntıya yol açıp açmadığını izleyebilir. Bunlar bebekten bebeğe değişebilmektedir.
Annenin katkı maddesi içeren sucuk, salam, sosis, hazır çorbalar, dondurma ve benzeri besinleri almaması gerekir. Bunlarda bulunan katkı maddeleri annenin de, bebeğin de sağlığına zararlıdır.
Gazdan kaynaklı spazmı geçirmek için neler yapabiliriz?
Gaz sancısını geçirmek için gaz giderici şuruplar ve bitki çayları kullanılabilmektedir. Ancak bunlar yeterinde etkili olmadığı gibi yan etkileri nedeniyle bebeklerde kullanımı tavsiye edilmemektedir. Bunlar yerine bazı hususlara dikkat ederek kendiliğinden geçmesi beklenmelidir.
- Bebeğinizi ihmal etmeyin, sevgi ve ilgi gösterin. Sevgiyle, vakit ayırarak emzirin. Anne sütüyle beslenmek gaz sıkıntılarını azaltır ve bu dönemi atlatmayı kolaylaştırır.
- Emzirme sonrasında bebeğinizi dik pozisyonda bir süre kucağınızda tutun. Bebeğinizin sırtını sıvazlayarak ya da parmaklarınızla hafifçe sırtına vurarak yuttuğu hava baloncuklarını çıkarmasına yardım edin.
- Genellikle hangi saatlerde gaz sancısı oluyorsa o saatler yaklaşırken uyumasını kolaylaştıracak tedbirler alın. Mesela sevmediği gürültülü ortamlardan uzaklaştırın. Sessiz ve ışıksız bir yerde yumuşak dokunuşlarla masaj yaparak rahatlatın.
- Bebeğin uykuya dalmasını kolaylaştırmak için akşama doğru ılık bir banyo veya kucakta hafif hafif sallama faydalı olabilir. Rahatlatıcı bir şekilde hafifçe ninni söylemek onun uyumasını kolaylaştırabilir.
- Bebeğin karnındaki şişlik onu şiddetle rahatsız ediyorsa kolunuzun veya dizinizin üzerine, yüz üstü yatırarak sırtını sıvazlayın. Ama dikkat edin, bu durum ağrısını şiddetlendiriyorsa o zaman dik tutmayı tercih edin.
- Bebeğinizin emzik alışkanlığı varsa bu da rahatlamasını kolaylaştırabilir. Bebek rahatlamak için emmek istiyor ama emince de kusuyorsa emzikle sakinleştirebilirsiniz.
- Bebeğin soğuk almamasına dikkat edin. Ayaklarına ve karnına ılık havlu koymak da gaz sancısını dindirmeye yardımcı olabilir.
- Bebeğin dizlerini karnına doğru hafifçe itmek de dışkı ve gaz çıkışını kolaylaştırabilir. Bunu şu şekilde yapabilirsiniz:
Önce bebeğinizi kucağınızda dik tutup bir süre sırtını sıvazlayın. Rahatlatıcı şekilde hafifçe sallayın, bir şeyler mırıldanın.
Sonra bebeği kucağınıza yatırın. Elinizle karnı üzerine bastırmadan hafifçe masaj yapın. Elinizin sıcaklığı bebeğin karnında hissedilsin. Elinizi ısıtarak yaparsanız daha etkili olur.
Bundan sonra da bebeğin ayaklarını tutup, dizlerini karnına doğru itecek şekilde hareket ettirin. Bunu neşelendirecek şekilde, bir oyun havasında yapın. Aynı hareketleri birkaç kere tekrarlayın.
Gaz ve dışkı çıkışı olur, biraz rahatlama sağlanırsa loş bir odaya gidip, yanına yatarak emzirin. Emerken uykuya dalarsa, uyku sırasında da rahatlatıcı hormonlar salgılanacaktır.
Hangi durumlarda doktora başvurmalı?
Bebeklerde gaz sancısı için doktora başvurmak gerekmez. Ancak bebeğin sancısı 2-3 saatten daha uzun sürüyorsa, artan şiddette ağlama varsa başvurulup başka bir sorun olup olmadığına bakılabilir.
Gaz sancısının iştahsızlığa, kilo alımında duraklama ve gelişim geriliğine sebep olması normal değildir. Özellikle gaz sancısıyla birlikte kusma varsa, dışkısında normalde olmaması gereken bir durum görülüyorsa bunlar doktora bildirilmelidir. Mesela dışkıda kan olması, karın şişliğinin uzun sürmesi ve artması, ciltte egzama gibi belirtiler görülmesi durumun gaz sancısından ibaret olmadığını gösterebilir. Uzman doktor bebeğin durumunu besin alerjileri açısından incelemelidir.
Ailesinde besin alerjisi olan bebeklerde aynı alerjinin görülme riski artar. Böyle bir durum varsa o besinler annenin diyetinden çıkarılarak durum düzelebilir.
Bebeğin ağlamasının gaz sancısından başka bir nedeni varsa dikkatli davranarak anlamaya çalışmalıdır. Mesela evde bir derece bulundurarak bebeğin ateşi ölçülebilir. Bebekte herhangi bir enfeksiyon olup olmadığı böylece anlaşılabilir.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
