Çocuklarımızı İnternetin Tehlikelerinden Koruma Yolları
İngiltere’de bir yazılım kuruluşunun aileler üzerine yaptığı bir araştırmaya göre;
- Anne babaların yüzde 75’ten fazlası çocuklarına internete bağlanabileceği bir cihaz satın alıyor.
- Ancak anne babaların yüzde 45’ten azı çocuklar için güvenli internet yazılımı kullanıyor.
Ülkemizde bu sahada yapılmış bir araştırma var mı, bilmiyoruz. Ama yapılsaydı büyük ihtimalle oranlar çok daha kötü çıkardı.
Etrafımıza baktığımız zaman görüyoruz ki, çocuğuna henüz ilkokul çağında küçük yaşta cep telefonu, tablet, diz üstü bilgisayar ve benzeri cihazlar alanların oranı oldukça yüksek. Hatta anaokulu çağındaki çocuklar da annelerinin cep telefonlarıyla oynuyor.
Birçok zaman anneler gezmeye gittiklerinde veya yolculuklarda çocuklarına cep telefonunda oyun ve benzeri içerikler açarak onları oyalamayı tercih ediyor. Hatta anneler henüz üç dört yaşındaki çocuklarının oyun düşkünü olmasıyla adeta övünüyor.
Oysa çocukların bu kadar küçük yaşta dijital oyunlara alışmasının birçok sakıncası bulunuyor. Uzmanlar bu oyunlara alışma neticesinde çocuklarda dikkatini yoğunlaştırma zorluğu görüldüğünü bildiriyor. Dikkat edilirse şimdiki çocuklar kitap okumuyor, ders dinlemeye dikkatini veremiyor. Çünkü internette oyun oynarken aldığı kolayca zevk alıyor. Beyni oyunun hızlı bir şekilde ilerlemesine alışıyor. Sabır gerektiren şeylere uyum sağlayamıyor.
Zamanımızda çocuklar arasında internet bağımlılığının gelişmesi, onların dil ve sosyal zekâlarının gelişmesine engel oluyor. Dijital oyunlar çocukta otizm eğilimini tetikleyebiliyor veya ağırlaştırabiliyor.
Kendi akranlarıyla konuşup, oynayan ve iş birliği yapan çocuk bu sayede kendini ifade etmeyi, hakkını aramayı, uzlaşmayı, güzel geçinmeyi tecrübe etmiş oluyor. Oysa dijital oyunlar böyle bir kazanım sağlamıyor. İnternet bağımlısı çocuklarda aşırı çekingenlik, içe dönüklük ve sosyal anksiyete rahatsızlığına eğilimli oluyorlar.
İnternet bağımlılığı çocukların fiziki ve psikolojik sağlıklarını da olumsuz etkiliyor. Saatlerce bilgisayar başında oturan çoklar, bedenen hareketsiz kalıyor. Normalde koşup oynaması gereken bir çocuk oturarak zaman geçirince kemik ve kas gelişimi, kan dolaşımı yeterince uyarılmıyor. Çocuklar, adeta bilgisayar oyunlarının içine hapsoluyor, saatlerce ekran karşısında hareketsiz duruyorlar.
Ayrıca hareketsiz oturarak oyun oynayan çocuklar enerjilerini de boşaltamamış oluyorlar. Bilhassa gün boyunca vurdulu kırdılı oyunlar oynayan çocukların ruh hali etkileniyor. Öfkeli, sabırsız ve hırçın davranışlar gösteriyorlar.
Oyunlardaki şiddet, çocuğun gerçek hayatta da merhametsiz ve duyarsız olmasına sebep oluyor. Uzmanlar son zamanlarda çocuk suçlu sayısının artmasında bu oyunların etkisi dikkate almak gerektiğini dile getiriyorlar.
Bilgisayar, cep telefonu, tablet ve cihazlardan yayılan radyasyonun zararları da ayrıca incelenmesi gereken konular arasında.
İnternet ve Mahremiyet
İnternete bu kadar küçük yaşta bağlanmanın başka bir zararı da, çocukların hayâ duygusunu yok eden şehveti tahrik eden görüntülerle karşılaşması. Ne yazık ki çocuklarımız dijital oyunlar oynarken dahi müstehcen içeriklerle karşılaşıyor.
Çocuk ve ergenlerin çok oynadığı birçok oyunda açık saçık kadın dövüşçüler, pornografik içerikleri yer alıyor. Ayrıca çocuklar çizgi film ve animasyon filmler izlemek için arama yaparken bile sapıkça içeriklerle karşılaşabiliyor.
Çok büyük bir tehlike de, çocukların oyun oynamak veya arkadaş edinmek için girdiği sitelerde çocuk istismarcılarının ağına düşmesi. Çocuklarımız bir online oyun sitesine girip oyun oynadığı zaman, karşısındaki oyuncunun da kendisi gibi bir çocuk olduğunu zannediyor. Oysa bu sitelere çocuklarla tanışmak ve buluşma ayarlamak için sapıkların da girebildiğini unutmamak gerekiyor.
Yapılan araştırmalara göre çoğu anne baba çocuklarının internet sitelerinde kimlerle tanıştığını, görüştüğünü bilmiyor, takip edemiyor. Allah muhafaza etsin, bazen çok acı neticeler ortaya çıkabiliyor.
Henüz insanlarımız internetteki tehlikelerin tam olarak farkında değil. Bu tehlikelerini nasıl önleyebileceğini, nasıl takip edebileceğini bilmiyor.
Biraz düşünelim, birçok anne baba kontrolünü sağlayamadığı hatta bazen kendi kullanamadığı cihazı evladının eline teslim ediyor. Çocuklar ise teknolojinin içine doğdukları için küçük yaşta bu cihazları kullanmayı çözüyorlar. Bu demektir ki, anne babalar çocuklarını koruyamayacakları ve kurtaramayacakları bir girdabın içine atmış oluyorlar. Peki, ne yapmalı?
İnternet Kullanma Yaşı
1- Çocukları 7 yaşından önce internetle tanıştırmamalı. Burada asıl görev annelere düşüyor. Çocukları oyalamak için kolay yol olarak dijital oyunlara alıştırmamalı.
Bunun için anneler gezmeye giderken yanlarında çocukları oyalamak için oyuncak bulundurmalı. Özellikle zekâ ve el becerisini geliştirici oyuncak ve araçları bulundurmak iyi bir çözüm olacaktır.
Bu o kadar da zor değildir. Mesela renkli kalemler ve kâğıt, boyama kitapları, oyun hamuru, yapbozlar, oyuncak bebek, oyuncak araba, misket, topaç gibi birçok seçenekten biri tercih edilebilir.
Bu oyuncaklar çocukların dikkatini yoğunlaştırmalarını sağlar. El becerilerini geliştirir. Çeşitli zekâ türlerinin gelişmesine yardımcı olur. Hayal gücü, odaklanma, girişimcilik ve sabır gibi hayatta çok gerekli olacak kabiliyetlerini geliştirir.
Dijital oyunlar bunların hiçbirini sağlamaz, aksine beyindeki ödül mekanizmasını uyararak aceleciliği, hız ve haz düşkünlüğünü teşvik eder. Çocuğunuz hayatta hiçbir şeye dikkatini yoğunlaştıramaz olur.
2- Çocuğunuz ilk okula başladığı zaman ister istemez internetin sağladığı renkli dünya ile tanışacaktır. Artık bu yaşlardan sonra anne babaların engellemesi pek işe yaramayacaktır. Sadece yasaklayıcı davranışlar çocuğun dışarıda internet kafelere gitmesine sebep olabilir.
Bu sebeple bu yaşlarda çocukların da kullanması için eve bir bilgisayar alınabilir. Ancak bilgisayar çocuğun odasına konulmamalı, onun şahsi malı olmamalıdır.
Bilgisayarı ailecek kullandığınız oturma odası veya salona koyun. Bilgisayarın ekranı kolayca herkes tarafından görülebilecek şekilde dursun.
Çocuklarınızla siber tehlikeler hakkında detaylıca konuşun. Çocuklara internette bulunan zararlı içeriklerden etkilenme riskini anlatın. İnternet Güvenlik kurallarını öğrenin ve öğretin. Aşağıda bu kuralları özetledik.
3- Orta okul veya lise çağlarında çocuklarınız ergenlik ve gençlik dönemine has özellikler sebebiyle sizinle arasına mesafe koyacak, kendi başına hareket etmek isteyecektir. Bu dönemde çok baskı yapmayın ama tamamen de kendi haline terk etmeyin. En iyisi onun durumuyla yakından ilgilenin ve nelerle meşgul olduğunu hafifçe takip edin.
Sizinle konuşup iletişim kurması için aranızdaki ilişkinin iyi olmasına dikkat edin. Fazla eleştirmeyin, onun yerine onun iyiliğini istediğinizi, onu çok sevdiğinizi söyleyin.
Çocuğunuzun manevi eğitimine önem verin. Çünkü çocukları hayat boyunca koruyamazsınız. Ama vicdanlarına “Allah seni her yerde görüyor,” duygusunu yerleştirirseniz, onlar kendilerini korurlar.
Çocuklara her konuda olduğu gibi internet kullanımı konusunda da güzel örnek olmamız gerekiyor. Bizler interneti hoşça zaman geçirme aracı olarak kullanırsak onlara bunun yanlış olduğunu anlatamayız. Halbuki bu çok etkili bir bilgi ve iletişim aracıdır. Eğlence aracına indirgemek kötü kulanımdır.
Bizler gayesi olmayan, hayatını değersizce tüketen insanlar olursak interneti de gayesizce tüketiriz. Çocuklarımıza da bu konuda yanlış örnek oluşturmuş oluruz.
Yanlışları öğretip sakındırdığımız kadar doğruları da öğretmezsek etkili olamayız. Çünkü hayat boşluk kabul etmez. Onlara doğruyu öğretmeliyiz.
İnternet Güvenlik Kuralları
- Çocuklarımıza, internette tanıştığı kişilere asla güvenmemesi gerektiğini, internetten tanışılan yabancıların dolandırıcı, uyuşturucu satıcısı, fuhuş ve porno pazarlamacısı vesaire kötü amaçlı kişiler olabileceğini anlatın. Bir paket taşımasını veya bir fotoğraf çekip göndermesini isterse kabul etmemesini öğütleyin.
-Hiç kimseye ve hiçbir web sitesine; isim, TC kimlik no, adres, sabit telefon numarası, okul adı, şifre, ailesine dair bilgiler ve resimler gibi önemli bilgileri vermemesini öğütleyin.
- Karşısındaki kişiyi, “Nasıl olsa yabancı, beni tanımayan biri,” olarak düşünmemesi gerektiğini, belki de yakınlarda onu takip eden biri de olabileceğini, internette görüştüğü kişilerle husumet yaşarsa, onların IP adresinden evlerinin adresini bulabileceğini, sanal medya hesaplarında eklediği kişiler, tıkladığı içerikler vasıtasıyla ona birçok kişinin ulaşabileceğini, anlatın.
- Hz. Ali radıyallahu anhunun şu sözünü öğretin: “Sırrın senin esirindir, eğer başkasına söylersen, sen onun esiri olursun.” Mesela dayınızın soyadı bile bir sırdır. Çünkü onun soyadı, annenizin kızlık soyadıdır ve bankacılık işlemlerinde şifre olarak kullanılmaktadır. Sanal medya hesaplarında paylaştığınız bir düğün fotoğrafı hayatınızın hatası olabilir.
- Ayrıca, sizin izniniz olmadan internetten alış veriş yapmamasını, kredi kartı numara bilgilerini asla vermemesini söyleyin.
- İnternette kolay para kazanma yolu gibi tanıtılan işlerin kumar ve saadet zinciri adı verilen dolandırıcılık yöntemlerinden biri olabileceğini anlatın.
- Çocukta mahremiyet bilinci oluşturun. Web kamerası almayın, kullanmasına izin vermeyin. Onlara tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi internette de fotoğraf paylaşmaması gerektiğini anlatın. Gerçek hayatta yapmadığı ve yapmayacağı hiçbir şeyi internette de yapmaması ve söylememesi gerektiğini anlatın.
- Bilhassa tanımadığı kişilerle özel duyguları hakkında konuşmaması, cinsel içerikli iletişim kurmaması gerektiği bilincini verin. Bunları şantaj amaçlı kullanılabileceğini öğretin. Bilhassa buluşmalara asla gitmemesi için sıkı sıkı tembihleyin.
- Çocuğunuzu siber zorbalık ve şantaj gibi tehlikelerden korumak için onunla iletişimi kuvvetli tutun. Sık sık konuşun, sevginizi gösterin. Halindeki ufak değişiklikleri bile anlayabilecek kadar yakın olun. Üzüntü, endişe gibi bir hal görürseniz sebebini araştırın. Eğer bir hata yaptıysa, şantaja maruz kaldıysa sizinle paylaşmasını sağlayın.
- Hataları sebebiyle çocuğunuza aşırı sert davranıyorsanız, yaşadığı sıkıntıları size söylemekten çekinebilir. Bu konuda çocuğunuzun size güvenmesini sağlamalısınız. İnternette başına gelen kötü bir olayı size anlatırsa onu suçlamayın. Aşırı tepki vermeyip çözümüne odaklanın. Her zaman onun yanında olun ve bütün sorunları birlikte aşabileceğinizi çocuğunuza hissettirin.
En önemlisi:
- Çocuğunuza internette nasıl faydalı işler yapabileceğini gösterin. Bilgi edinebileceği siteleri öğretin.
- Çocuğunuza ancak sorumluluklarını yerine getirdikten sonra bir süre internette zaman geçirmeyi öğretin ve örnek olun. Zamanı aşmaması için kararlı olun.
- Çocuğunuzun sosyal medya hesaplarını takip edin. Sosyal medyada kimlerle görüştüğünü izleyin. Teknik konularda yardım alın.
- Ebeveyn kontrolü yazılımlarını yükleyin. Devletin sunduğu “Güvenli İnternet Hizmeti,” ailenizi İnternetin istemediğiniz içeriklerinden koruyan ücretsiz ve kullanımı kolay bir sistemdir. Bunlar çocuklar için sakıncalı içerikleri engelliyorlar. Ama çocuklar bunları kaldırabiliyor. Bunun için takip etme yöntemlerini öğrenin.
- Artık yazılım firmaları çocukları koruma, filtreleme ya da ebeveyn kontrolü yazılımları sunuyor. Bu tür yazılımlar anne babaların; bir çocuğun cihazları kullanma süresini, yüklediği uygulamaları, görüntülediği web sayfalarını, bulunduğu yeri ve bağlantıda olduğu sosyal çevreyi izlemesine imkan veriyor.
Ebeveynler İçin Geliştirilen Yazılımlar
Çocuklar çoğu zaman internet kullanım süresini aşıyor. Anne babalara bir cihazın ne kadar süreyle kullanılabileceğinin sınırlarını belirleme veya haftanın çocuğun çevrimiçinde kalabileceği gün ve saatlerini seçme imkânı sunan yazılımlar var. Bu yazılımı yüklediğiniz zaman kullanım süresi aşıldığında cihazı bloke etmek üzere ayarlanabiliyor veya çocuğunuza cihazı kullanmayı bırakma zamanı geldiğini bildirebiliyor.
Anne baba koruma yazılımlarıyla çocuğun yükleyebileceği veya açabileceği uygulamaları, yaşa veya kategoriye göre sınırlayabiliyorsunuz. Çocuğun Internet'te istenmeyen şeyler görmesini engellemek için web sitelerini filtreleme olanağı sunuyor. İstenmeyen siteler ayrıca popüler arama motorlarının sunduğu arama sonuçlarından çıkarılabiliyor. Anne babanın isteklerine bağlı olarak, tehlikeli olabilecek uygulama veya sayfalar hemen bloke edilebiliyor veya çocuk bunları açmanın doğru olmadığı konusunda uyarılabiliyor.
Anne babalar bu yazılımlar sayesinde, çocuğun sosyal medya hesaplarındaki etkinliklerini; arkadaş sayısındaki değişiklikleri veya herkese açık yazılarını görebiliyor. Bu tür bir izleme, çocuğun sorunları olduğunun belirtilerini hemen farketmeyi mümkün kılıyor. Bu tip yazılımlar, anne babaların ayarlarda belirli kişileri, örneğin kuşku uyandıran arkadaşlarını seçmesine izin veriyor. Seçilen bu kişilerden birisi çocukla bağlantı kurmaya çalışırsa, anne babaya bir uyarı mesajı gönderiliyor.
GPS etkinleştirildiğinde kullanılan bir diğer özellik, anne babanın çocuğun belirli bir anda nerede olduğunu bilmesine imkân sağlıyor. Çocuk okulda, dersanede veya belirtilen alanda olması gerektiği halde değilse, bu anne babaya bildiriliyor. Kullanım ayarlarına göre anne babalar çocuklarının günlük, haftalık ve aylık çevrimiçi etkinliği hakkında bir özet ve ayrıntılı istatistikler görebiliyor.
Bu tip yazılımlar kullanılarak anne babaların çocuklarını çok geç kalmadan müdahale ederek korumalarına fırsat sunuyor.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
