Gönderen Konu: Farklı Yönleriyle Öz Güven (Okunma sayısı 101 defa)

fanidunya NET · « : Kasım 04, 2023, 08:45:28 ÖÖ »

Farklı Yönleriyle Öz Güven

Öz güven, bireyin kendi kişiliği ve yetenekleri hakkında yaptığı değerlendirmeleri içeren bir kavramdır. Kimi insanlar dış faktörlerin etkisi altında kalıp öz güvenlerini olumsuz yönde şekillendirirken kimileri de içsel kaynaklardan beslenerek dışarıdan gelen etkilere fazla önem vermeden öz güvenli bir kimlik geliştirir. (Greenacre, L., Tung, N. M., & Chapman, T. (2014). Self confidence, and the ability to influence. Academy of Marketing Studies Journal, 18(2), 169.) Öz güven, başarı ve kişinin hayatını şekillendirme sürecinde en önemli faktörlerden biridir. (Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191.)

Bu makalede, öz güveni üç farklı şekliyle ele almak istiyorum. İlk olarak bireyin kendi kişiliğine güvenme konusunda yaşadığı sorunları ve sonuçlarını, ikinci olarak son zamanlarda sıkça karşılaştığımız aşırı öz güven sorununu ve bu durumun neden olduğu sonuçları ele alacağım. Son olarak ise günümüzde sosyal medya ve çevrim içi internet kullanımında sergilediğimiz öz güvenli duruş ile reel hayattaki öz güvenin neredeyse hiç örtüşmediği bir öz güven oluşumundan bahsedeceğim.

Öz güvenli olmak, kendine güvenen bir insan olmaktır. Ancak bir insan kendisini tanımadan kendine nasıl güvenebilir ki? Öz güvenin inşasında kişinin kendini tanıması, zayıf ve güçlü yönlerini fark etmesi, kökenlerini, aidiyetini, kültürel ve genetik kodlarını anlaması, inandığı değerleri belirlemesi, kendisiyle tanışması ve kendini kabul etmesi gibi faktörlerin önemli bir rolü vardır. Kişi, kendisini eleştirmeden önce kabul etmelidir. Ancak, öz güven dediğimiz durum insanın doğduğu andan itibaren gelişimi boyunca karşılaştığı çeşitli zorluklardan etkilenebilir. Bu zorluklar eleştiriler, dış dünyanın beklentileri, kültürel farklılıklar, değer yargıları ya da ebeveynlerin yetiştirme tarzları gibi unsurlardan kaynaklanabilir. Araştırmalar, öz güvenli bireylerin kendi inanç ve düşüncelerine göre yaşam tarzları oluşturduklarını ve başkalarının beklentilerine göre hareket etmediklerini göstermektedir. (Park, L. E., & Crocker, J. (2005). Interpersonal consequences of seeking self-esteem. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(11), 1587-1598.) Öz güven, hayat boyu süren ve din, kültür, ırk, kişilik, sosyal çevre, aile yapısı, eğitim gibi birçok faktörden etkilenen bir durumdur.

Bazı durumlarda kişinin öz güveni sosyal çevresinden gelen tepkilere göre şekillenebilir ancak bu tepkileri kişiselleştirmek ve hayatımızı bu tepkilere göre şekillendirmek ya da şekillendirmemek (dışsallaştırmak) tamamen bizim elimizdedir. Bu bağlamda, psikolojide, “Negatif Atıf Stili” olarak adlandırılan ve çoğu zaman danışanlarımızla ele aldığımız olumsuz düşünce hatalarını yakalama çalışmalarımız, öz güveni desteklemek, geliştirmek ve alternatif bakış açıları kazandırmak açısından önemli katkılar sağlamaktadır.

Öz güven sorununu ele alırken değinmek istediğim ikinci konu, aşırı öz güven sorunsalıdır. Bu konuya bir örnek ile başlamak isterim. Son zamanlarda ne yazık ki sosyal medya platformlarında, öğretmenine tokat atıp bunu videoya çekerek beğeni toplamak isteyen insanların davranışlarının, hayati değerleri ve normlarını göz ardı ederek sözde “öz güven şovuna” nasıl dönüştüğüne şahit olduk. Sınırların aşılması ve toplumsal normların ötesine geçen marjinal hareketler bazı gruplar tarafından alkışlandı ancak bu tür davranışlar sağlıklı bir öz güven gelişimini yansıtmaz. Ne yazık ki sosyal medya, bu tür davranışların sergilenmesini destekleyerek (izlenme, beğeni sayısı, artan takipçi kitlesi vb. teşvikler ile) kişiye, sözde bir öz güven ve kişisel bir alan kazandırmayı başardı. Bu konuya eşlik eden son zamanların en trend konusu da “sınır çizmek”, “hayır demek”, “kendine zaman ayırmak” gibi kavramlar ile sıkça karşımıza çıkmaya başlayan uzman konuşmaları oldu. Bu söylemler, bireylerin bireysel öz güven oluşturmasına katkıda bulunabilir ancak bu aynı zamanda toplumsal ilişkilerde duvarlar ören ve özünden kopartan yapay bir hayat tarzı oluşturma riskini de taşır. Kişinin öz güvenini pompalayan bu yapay yaşam tarzı, hayatın getireceği zorluklara dayanıklılığı azaltabilir ve bireyi hayal kırıklığına uğratabilir.

Üçüncü konumuz, sosyal medya ve çevrim içi internet kullanımının yarattığı sahte öz güvendir. Araştırmalar, düşük öz güvene sahip bireylerin sosyal medyada kendilerini daha rahat hissettiklerini ve gerçek hayatta kendilerini ifade etmekten kaçındıklarını göstermektedir. (Kircaburun, K. (2016). Self-Esteem, Daily Internet Use and Social Media Addiction as Predictors of Depression among Turkish Adolescents. Journal of Education and Practice, 7(24), 64-72.) Bu platformlar, kişilere sahte kimlikler oluşturma ve olmak istedikleri gibi görünme fırsatı sunar. Yapılan çalışmalar, gerçek hayatta idealize ettikleri kişiliğe ulaşmakta zorlanan bireylerin, internet kullanımında bu öz güveni daha kolay elde ettiklerini ortaya koymuştur. (Kurtaran, G. T., (2008). Examining the variables predicted internet addiction. (Master’s Thesis), Mersin University Institute of Social Sciences, Mersin.)

Yüz yüze geldiğinde sosyal anlamda kendini yeterli hissetmeyen, öz güven algısı düşük olan ve bu yüzden davranışlarını ve kendilerini ifade etme biçimlerini kısıtlayan bireylerin, çevrim içi platformlarda rahatlıkla sohbet edip arkadaşlık ilişkileri kurup sürdürebildiklerine rastlarız. (Corbeil, J.R., & Corbeil, M.E. (2011). The birth of a social networking phenomenon. In C. Wankel (Ed.) Educating educators with social media: Cutting-edge technologies in higher education (Volume 1, pp. 13-32).Bingley, West Yorkshire, UK: Emerald.) Ancak bu sahte öz güven, gerçek hayatta kendisini sosyal anlamda yetersiz hisseden bir bireyin duygusal sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir ve depresyon gibi ruhsal sorunlara yol açabilir. (Orth, U., Robins, R. W., & Roberts, B. W. (2008). Low self-esteem prospectively predicts depression in adolescence and young adulthood. Journal of personality and social psychology, 95(3), 695-708.) Görünürde bu ortamlar olağanüstü bir iletişim ve etkileşim imkânı sunsa da kişilerin gerçek hayatta aynı etkileşimi sağlayamadıklarını, yüz yüze iletişimde kendilerini yetersiz hissettiklerini görüyoruz. Bunu çocuk ve ergenler ile yaptığım klinik görüşmelerimde, yer yer klinik dışı kendi sosyal çevremde ve yapılan akademik çalışmalarda da sıkça görmekteyim. Çevrim içi platforma ayrılan mesai sonucunda aile ve çevreye ayrılan zaman oldukça daralır ve buna bağlı olarak da kişi çevrim dışı kaldığında kendisini daha yalnız ve depresif hissetme meylinde olur. (Pantic, I. (2014). Online social networking and mental health. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(10), 652-657.) Bu nedenle çevrim içi platformlarda kazanılan öz güvenin gerçek hayattaki öz güvenle örtüşmediğine dikkat etmek önemlidir.

Sonuç olarak, öz güven sorununu ele alırken kişilerin kendilerini tanıma, kabul etme ve eleştiriye açık olma süreçlerine odaklanmak önemlidir. Bu süreçte profesyonel destek almak veya sosyal imkânlardan faydalanmak yardımcı olabilir. Unutulmamalıdır ki öz güven oluşturmak sürekli bir çaba gerektiren ve kişinin kendi üzerinde çalışması gereken ve her bireyin kendi dünyasında göreceli bir biçimde geliştirebileceği bir konudur.

Sümeyye Akkoyun Uyan.

Klinik Psikolog.

İNTERNET RADYOMUZ. 24 SAAT YAYINDADIR.

RADYO FANİDUNYA FM
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

FANİ DUNYA RADYO FORUM

FANİDUNYA FM MOBİL (Yenilendi)

FANİDUNYA FM

Gönderen Konu: Farklı Yönleriyle Öz Güven (Okunma sayısı 101 defa)

fanidunya NET

Farklı Yönleriyle Öz Güven

BENZER KONULAR