Aile’nin Önemi ve Din Eğitimine Etkisi
Aile, en temel iki eğitim kurumundan biridir. Diğeri okuldur ve fakat aile, okuldan daha kuşatıcı ve etkilidir.Bu nedenle din eğitiminde de ailenin önemini gündeme taşımak gerekiyor.
Öncelikle ailenin tanımı ve işlevlerinden daha sonra eğitim kavramı ve bir doğal eğitim kurumu olarak ailenin vazgeçilmezliğinden bahsedeceğiz.
1-Ailenin Tanımı ve Fonksiyonu: Aile genellikle ana baba ve çocuklardan oluşan,üyeleri arasında karşılıklı sevgi ,saygı,dayanışma ve birbirlerine ait olma duygusu bulunan bir topluluktur.
Aile üyeleri birbirlerine kan bağı ve evlilik ilişkisi ile bağlanmış, bu bağlılıkları din tarafından mukaddes sayılmış ,kanun tarafından sağlamlaştırılmış ve kişiler tarafından özümsenmiş karşılıklı beklentileri olan özel bir yapıdır.
Aile, cinsellik ve neslin devamı, çocukların bakımı ve yetiştirilmesi, yeni nesillere kültürel kimliğin,dini ve ahlaki değerlerin kazandırılması,tarihsel ve toplumsal bilincin aktarılması, sevgi, saygı, hoşgörü, güven, fedakarlık ve sorumluluk esasına dayanan tutum ve değerlerin yerleştirilmesi gibi temel fonksiyonları üstlenmekte ve yerine getirmektedir.
Çocuğun terbiyesinde en önemli ve en yakın çevre ailedir.İnsan topluluklarını millet ve ümmet yapan manevi değerlerin nesilden nesile intikalini sağlayacak olan kurum ailedir.Bütün fonksiyonlarında ailenin yerine bir başka kurum ve kuruluşu koymak tabiata aykırıdır, böylesin teşebbüsler yeni neslin beden ve ruh sağlığını bozmakta, toplumun çözülme ve çökmesine yol açmaktadır. Ailenin böylesine önemli olduğunu takdir eden İslam, ana kaynağı Kur'an-ı Kerim'de bu konuya 100 civarında ayet tahsis etmiş, Sünnet kaynağı ise aileyi başlıbaşına bir kitap konusu edinmiştir.
Genel olarak ailenin başlıca fonksiyonu üç ana grupta toplanabilir;
a)Biyolojik Görev: Aile üreme ile neslin devamını sağlar.
b)Psikolojik Görev: Çocuğun eğitiminde birincil etken olan aile ,çocuğun ihtiyaç duyduğu sevgi, saygı, güven ortamını hazırlar ve ona aidiyet duygusunu kazandırır.
c) Sosyolojik görev: Toplumsal hayatta yer alacak insanı yetiştirecek olan aile içerisinde çocuğun sosyalleşmesi için ilk adımlar atılır. ör: misafirlik.Ailede güven ve aidiyet duygusunu kazanan çocuk toplumsal hayatta daha sağlıklı bir şekilde yerini alacaktır.
Ayrıca dini,ahlaki kültürel ve tarihsel değerlerin nesilden nesile aktarılması ailelerin görevleri arasındadır .
Bu fonksiyonları itibarıyla aile vazgeçilemez bir yapıdır.
Herşeyden önce aile fıtri bir kurumdur.İnsanoğlu aile kurumunu deneme yanılma süreciyle bulmamıştır. Allah Hz. Adem ile Hz. Havva'yı yeryüzüne aile olarak göndermiştir.İnsan fıtratına ters olan hiçbir uygulama başarılı olamaz, bu nedenledir ki aile kurumunun alternatifi yoktur. Ailenin tahrip edildiği veya yıkıldığı toplumlarda durum hiç iç açıcı değildir.
İnsan ve toplum yaşamının en önemli unsurlarından biri olan aile hayatı Batı toplumunda giderek değişik boyutlara ulaşmaktadır. Bireyler bir aileye bağımlılıkları azaldıkça aile dışında bazı gruplar içinde yaşama deneyimleri edinmeye yönelmektedirler. Batı toplumlarında çok sayıda bireyin tek başına yaşamayı seçmesi, birçok çiftin evliliklerini çocuksuz olarak sürdürmesi, boşanma oranındaki artış, evliliği yaşam boyu sürecek mutlak bir birliktelik ve boşanmayı da insan yaşamındaki önemli bir felaket kabul eden anlayışın değişmesi, aile yapısını büyük ölçüde sarsmıştır. Batı toplumunun en küçük birimi bireydir. Oysa İslamda toplumun en küçük birimi ailedir ve daha fazla ayrıştırılmamalıdır. Bu en küçük birim parçalandığında telafi edilemez sonuçlar ortaya çıkacaktır.
Hayatımızdaki önemli unsurların değerini yokluğunda daha iyi anlayabiliriz. Bu nedenle bir fikir vermesi açısından, bizim insanlarımıza da model olarak sunulan Amerikan toplumunun durumunu gözler önüne seren istatistikler vermek istiyorum:
Amemrika’da her yıl: 17-20 milyon kişi depresyon geçiriyor.
*Her yıl 32 bin kişi başarılı intihar girişiminde bulunuyor.
*Dünyada 40 milyon kişi prozac kullanırken bu rakam sadece Amerika da 31 milyon…
*Sadece depresyon için harcanan para 43.7 milyar dolar
*15-19 yaşları arasındaki gençlerin 3 te 1' i intihar etmeyi düşünüyor..
*Halkın %91'i sıradan bir alışkanlık olarak yalan söylüyor.
*1997-2001 yılları arasında 480 bin Amerikalı cinayet sonucu öldürülmüştür..
*Her yıl ortalama 9 bin ırkçı saldırı gerçekleşmektedir.
*Halihazırda 100 milyon silah Amerikan halkı tarafından satın alınmıştır.
2-Din eğitiminde Ailenin önemi : Gazali eğitim için çocuğun kalbindeki saf cevheri koruma faaliyetidir diyor.
Bir hadisi şerifte çocuğun fıtrat hali, konuşma çağına kadar devam eder. Sonra artık ebeveyni onu Yahudi, Hristiyan ve Mecusileştirir buyuruluyor.
Eğitim üç temel unsura dayanır: Bilim, sağduyu, sevgi. Bunlardan birini görmezden gelmek,sistemde aksamalar meydan getirir. Uygulamada önümüze çıkan tercihler yapma ve dengeler kurma konusunda eğitimci önsezisinin çok büyük önemi vardır ki bu sağduyu doğal bir şekilde ana baba da bulunmaktadır. Eğitim faaliyetinin başarısı için sağduyu ve sevgi unsurunu yapısında bulunduran aile kurumu büyük bir imkandır.
Herşeyden önce dini eğitimden söz edebilmek için ailede kabul edilmiş ve uygulamaya konulmuş dini anlayışın ahlaki değerlerin yer alması gerekir. Bundan sonra ailenin dini eğitim faaliyetlerinden söz edebiliriz.
1-Ana baba dini prensipleri bizzat yaşayarak örnek olmalıdır: Ailelerimiz, bize tutulan boy aynalarıdır. Kim olduğumuzu ve kim olacağımızı onlara bakıp anlarız, diyor yazar Elizabeth Fishel.
2- Çocuk psikolojisi iyi bilinmelidir.
3- Allah korkusundan ziyade çocuğun eğitiminde Allah sevgisi esas olmalıdır.
4-Hoşgörü ve müsamahakar olmalıdır.
Genel prensipleri belirledik burada.Din eğitiminde ana baba tutumları çok daha geniş bir oturumun konusudur.Yalnız burada unutulmaması gereken husus aile ortamında verilen din eğitimi tarzının ,sonraki yıllarda çocuğu dinden uzaklaştıran ya da dini değerlere bir daha kopmamak üzere bağlayan iki yönü vardır.
Aile kurumu çocuk eğitiminde üç açıdan vazgeçilmez bir kurumdur:
a-Ailenin yapısı gereği doğal bir kurumdur ve çocuk için doğal eğitim ortamını temin eder. Bu ortamda sevgi, vefa, paylaşım, dayanışma, fedakarlık gibi değerler en sahici şekilde yaşanır. Ailenin doğal eğitim kurumu olması da bundan dolayıdır. Çocuk yetişkin olup toplumsal hayat içerisinde yerini aldığında bu değerleri ve türevleri olan duyguları hayata geçirecektir.
Ailede var olan tutum, davranış, düşünce ve kabul edilen değerleri iyi bir gözlemci olarak yaratılan çocuk doğal olarak alacaktır. Çocuğun belli bir döneme kadar tek modelleri ana babalarıdır.
b-Duygusal ortamın yoğun oluşu: Aile, duyguların oluşturduğu bir ortamdır. Çocuğa karşı da ana babada oluşan sevgi, bu ortamı daha da yoğunlaştırır. Türkçemiz de yuva kelimesi ile anlatılan bu durum,ailenin sağlıklı yürütülmesinin temel unsuru olduğu gibi, çocuğun iyi eğitilmesinin de ön şartıdır. Ana baba çocuk arasındaki yoğun duygusal ortam giderek çocukta iç ana baba terimi ile karşılanan bir mekanizma oluşturur. Bu iç ana baba dış dünyayı ve toplumu temsil eder ve kabul edilen değer ve kuralların bekçiliğini yapar.
Duygusal ortamın varlığı çocuğun gelişiminde şu noktalarda önem kazanır:
* Çocuğa güven duygusu kazandırır.
* Örnek davranış biçimleri oluşturur.
* Ona rehberlik eder.
* Yeteneklerini uyarır ve geliştirir.
c- Çocuğun eğitilmeye son derece uygun bir yaşta olması: Zaman ve zamanlama eğitimde başarının anahtarı olan iki kavramdır.
Ağaç yaşken eğilir atasözü bu durumun güzel bir ifadesidir. Çocuk aileye bağımlı olduğu dönemde eğitilmeye son derece müsaittir.
Henüz kötü hiçbir alışkanlık elde etmemiştir. Bu durum ailenin avantajıdır.
Anababa çocuğunu yetiştirirken ona kazandıracağı kavramları büyük bir sorumluluk duygusu ile seçer. Çevredeki gelenekleri de ğerleri kültürel hayatı bir süzgeçten geçirerek çocuğa intikal ettirir. Dolayısıyla çocukta oluşan değer yargıları, ailenin yönlendirmesiyle oluşur.
Vefa, yardımlaşma, paylaşım vb. değerlerin yoğun olduğu aile ortamında Çocuk ben duygusundan biz duygusuna geçerek insan olma yönünde önemli adımları atmış olur.
Denilebilir ki çocuğun yetiştiği ailenin yapısı, genişliği, sosyoekonomik ve kültürel düzeyi, kabul ettiği değer yargıları, çocuğun duygusal, toplumsal ve ahlaki gelişmesini etkiler ve şekillendirir.
--------------------------------------------------------------------------------------------
1. Aile Şurası Bildirileri. 2. Hz.Peygamber ve Aile Hayatı Ensar neşriyat. 3. Ailede Çocuğun Dini Eğitimi A. Dodurgalı. 4. İslamda Kadın ve Aile H. Karaman. 5. Eğitim Yazıları Dergileri
FANİ DUNYA RADYO FORUM
