Peygamber Efendimizin Kul Hakkına Gösterdiği Ehemniyet
Kul hakkını ihlâl, Allah-ü Teâlâ'nın, engin af ve merhametinin hudutları dışına çıkardığı büyük günahlardan biridir. Cenab-ı Hak, kul hakkını bağışlayıp bağışlamamayı haksızlığa uğrayan kuluna bırakmıştır. Her hâliyle beşeriyete numune olan Kâinatın Efendisi, Allah-ü Teâlâ'nın huzuruna kul hakkıyla çıkmamak için fevkalâde titizlik göstermiş ve pek güzel örnek davranışlar sergilemiştir. Bunlardan birisini Ebû Zür'a (ra) şöyle anlatır:
Peygamber Efendimiz, Tâif seferi sırasında, Karn-ı Menâzil'den ayrılırken hayvanına binmek istediği zaman devesi Kusvâ'yı hazırladım. Kusvâ'nın yularını elimde tuttum, üzerine binince de kendisine verdim ve terkisine bindim. Rasulullah (sav) yürütmek için devenin arkasına kamçı ile vuruyor, her vuruşunda kamçı Bana da değiyordu. Sonra Bana dönüp:
«Yoksa kamçı Sana da mı değiyor?» diye sordu.
– Evet, anam babam Sana feda olsun, dedim.
Ci'raneye inince bir köşede davarlar bulunuyordu. Ganimet mallarının başındaki memurdan onlar hakkında bir şeyler sordu.
Memur da sorulan şeyler hakkında bilgi verdi. Bundan sonra Rasulullah (sav):
«Ebû Zür'a nerede?» diye seslendi.
“İşte buradayım!”, dedim.
«Şu davarları al! Akşamleyin Sana değen kamçılara karşılık!» buyurdu. Saydığımda, o davarların yüz yirmi tane olduğunu gördüm. Benim edindiğim ve en çok faydalandığım malım bunlardı.” (Vâkıdî, III, 939)
Kul hakkı üzerinde titizlikle duran Rasul-ü Ekrem (sav) Efendimiz, kişinin bu fâni dünyadan göçmeden evvel, üzerinde bulunan hakları ödemesi gerektiğini bildirerek şöyle buyururlardı:
“Kimin üzerinde din kardeşinin ırzı, namusu veya malıyla ilgili bir zulüm varsa, altın ve gümüşün bulunmayacağı Kıyamet Günü gelmeden önce, o kimseyle helâlleşsin. Aksi takdirde, sâlih amelleri varsa, yaptığı zulüm miktarınca sevaplarından alınır (hak sahibine verilir.) Şayet iyilikleri yoksa zulüm yaptığı kardeşinin günahlarından alınarak onun üzerine yüklenir.” (Buhârî, Mezâlim, 10)
Kul hakkına tecavüzün bir diğer çeşidi de, ammenin ortak hakkı olan devlet mallarını haksız bir şekilde gaspetmek ve uygunsuz olarak kullanmaktır. Özellikle kamuyu ilgilendiren yerlerde çalışan kişilerin, bu bakımdan çok duyarlı olmaları gerekmektedir.
Allah Resulü (sav), bu konuda da ümmetine son derece ciddi uyarılarda bulunmuştur. Bu uyarılardan birini ihtiva eden hâdise şöyledir:
Rasulullah (sav) Ezd kabilesine mensup İbn-i Lütbiye denilen bir adamı zekât toplamak üzere görevlendirmişti. Bu zat, vazifesini yapıp Rasulullah (sav) Efendimizin huzuruna gelince:
– Şu mallar sizin, bunlar da bana hediye edilenler, dedi. Bunun üzerine Efendimiz (sav) minbere çıktı ve Allah'a hamd ü senadan sonra şöyle buyurdu:
“Allah-ü Teâlâ'nın Benim idareme verdiği işlerden birine, sizlerden birini tayin ediyorum, sonra da o kişi dönüp geliyor ve Bana; «Şunlar size ait olanlar; bunlar da bana hediye edilenler.» diyor. Eğer o kişi sözünde doğru ise, babasının veya anasının evinde otursaydı da kendisine hediyesi gelseydi ya! Allah'a yemin ederim ki sizden biriniz haksız olarak bir şey alırsa, Kıyamet Günü'nde o aldığı şeyi yüklenmiş vaziyette Allah'ın huzuruna çıkar.
Bu, böğüren bir deve veya bağıran bir inek yahut da meleyen bir koyun olabilir.”
Sonra Rasulullah (sav), ellerini iyice yukarıya kaldırıp:
“Allahım! Tebliğ ettim mi?” buyurdu. (Müslim, İmâre, 26; Buhârî, Zekât, 3)
Ömer bin Hattâb (ra) şöyle anlatır:
Hayber Gazvesi günü idi. Nebî (sav)'in ashabından bir grup geldi ve:
– Falanca şehit, falanca da şehit, dediler.
Sonra bir adamın yanından geçerken:
– Falanca kimse de şehit olmuş, dediler. Efendimiz (sav):
“Hayır! Ben onu, ganimet mallarından haksız yere aldığı bir hırka içinde Cehennem'de gördüm.” buyurdu. (Müslim, İman, 182)
Şehitlik, kişinin birçok günahına keffaret olduğu halde, ammenin malına hıyaneti ve kul haklarını ortadan kaldırmaz. Bu sebeple Peygamber Efendimiz, şehit olduğu haber verilen bir kişinin, ganimet malları henüz paylaşılmadan onlardan aldığı bir hırkadan dolayı, Cehennem'de olduğunu bildirmiş, amme malına ihanetin ve kul hakkının affedilmeyeceğini ümmetine öğretmiştir.
Kur'ân-ı Kerim'in nüzulünün tamamlanması ve Peygamber Efendimizin (sav) vefatının yakınlaştığını hissetmesinden sonra, Bilâl-i Habeş (ra) aracılığıyla Müslümanları toplayarak tebliğde bulundu. Konuşmasını tamamladıktan sonra ashabına dönerek, "Sizden kime bir haksızlık yapmış isem, şimdi Benden hakkını alsın, ahirete bırakmasın" dedi. Bunun üzerine Hazreti Ukkaşe (ra), bir savaş sırasında, Peygamber Efendimizin değneğinin sırtına değdiğini söyledi. Habibullah da, bir değnek getirmelerini ve Ukkaşe'den de gelip değnekle hakkını almasını söyledi. Bu durum karşısında hayrette kalan sahabe donup kaldı. Hazreti Ebu Bekir, Ömer, Ali başta olmak üzere, öne çıkıp, değnekle Ukkaşe'nin kendi sırtlarına vurmasını söylediler. Daha sonra bunlara, Peygamber Efendimizin torunları Hazreti Hasan ve Hüseyin de benzer teklifte bulunarak katıldılar. Çünkü hiçbirinin Peygamber Efendimizin sırtına değnekle vurulmasına tahammülleri yoktu. Ancak, Peygamber Efendimiz bunların hiçbirine izin vermedi.
Sırtını açarak (Ukkaşe, kendisine değnek değdiği zaman sırtının açık olduğunu söylediği için) Ukkaşe'ye, "hakkını al" diyerek vurmasını istedi. Ukkaşe, Peygamber Efendimizin açık sırtındaki nübüvvet mührünü öptü ve, "anam babam Sana feda olsun Ya Rasulullah! Senden hak iddia etmek Benim ne haddime!" diyerek karşılık verdi. Peygamber Efendimiz hakkını helâl etmesini ısrarla istedi. Ukkaşe, kendisine şefaatçi olmasını isteyerek hakkını helâl ettiğini söyledi. Bu talepten sonra Peygamber Efendimiz, "Kim Cennet'teki arkadaşımı görmek isterse bu yaşlı adama baksın" diyerek iltifatta bulundu.
Peygamber Efendimiz bu hareketiyle, kul hakkıyla Allah'ın huzuruna gidilmemesi gerektiğini en güzel şekilde göstermiş oldu.
Peygamber Efendimiz, başka bir zaman, Cennet'e gideceklerin özelliklerini aktarırken, yetmiş bin kişinin hesapsız Cennet'e gireceğini, bunların da; sihir yapmayan ve yaptırmayan, Allah'a tevekkül eden kimseler olduğunu mealen buyurmuştu.
“Allah'ım! Ben ancak bir insanım! Müslümanlardan kime ağır bir söz söylemiş veya bir kamçı vurmuşsam, Sen bunu onun hakkında temizliğe, ecre ve rahmete vesile kıl!” (İbn-i Hanbel)
“Allah'ım! Ben hangi mü'mine ağır bir söz söylemişsem, o sözümü Kıyamet Günü'nde kendisi için, Sana yakınlık vesilesi kıl!” diye dua etti. (Buhârî) Sonra da:
“Ey insanlar! Kimin üzerine geçmiş bir hak varsa, onu hemen ödesin, dünyada rüsva olurum demesin! İyi biliniz ki dünya rüsvalığı ahiret rüsvalığından çok hafiftir.” buyurdu. (İbn-i Sa'd)
En güzel ahlak üzere olan Fahr-i Kâinât Efendimize itaat eden ve O'nu canından aziz bilen her Müslüman'ın, kul hakkına riayet hususunda dikkatli olması ve aynı hassasiyeti göstermesi gerekir.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
