İlmin, İlim Öğretme´nin ve İlim Öğrenmenin Fazileti
İlmin Fazileti
Ayetler
Allah kendisinden başka ilah olmadığına adaletle şehadet etti Melekler ve ilim sahipleri de O´ndan başka ilah olmadığına şehadet ettiler1
(Ali İmran/18)
Dikkat edildiğinde görülecektir ki, bu ayette Allah Teâlâ (cc) önce zât-ı ulûhiyetinden başlayarak birliğine şehadet etmekte, ikinci olarak melekleri, üçüncü olarak da âlimleri bu gerçeğe şahid göstermektedir Bu ise, ilmin ve âlimin yüceliğini gösteren çok büyük bir delildir Bu şeref âlimlerin faziletini anlatmak hususunda yeterli ise de, biz delil getirmeye devam edeceğiz
Allah da sizden inananları kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltsin
(Mücadele/1l)
Âlimlerle cahiller hiç bir olur mu? Bunu ancak akl-ı selim sahipleri düşünürler
(Zümer/9)
Allah´tan tam manâsıyla ancak âlimler korkar
(Fâtır/28)
De ki: ´Benimle sizin aranızda Allah Teâlâ´nın ve Kitab´ın ilmine sahip olanların şahidlik etmesi yeter´
(Ra´d/43)
Kitab´dan bir ilme mazhar olan zat ´Sen gözünü kapayıp açıncaya kadar ben sana onu (Belkıs´ın tahtını) getiririm dedi
(Neml/40)
Kitab´dan bir ilme mazhar olan zat, ilmin nelere kadir olduğunu göstermek için Hz Süleyman´a böyle hitap etmiştir
İlim ve irfana mazhar olanlar ise şöyle dediler: ´Yazıklar olsun sizlere! İman edip, sâlih ameller işleyen kimseler için Allah´ın sevap ve mükâfatı daha hayırlıdır´ (Kasas/80)
Allah Teâlâ bu ayette âhiretin kıymetinin ancak ilimle bilineceğini anlatmaktadır
Biz bu misalleri insanlara beyan ve îrâd ediyoruz Bunları hakkıyla ancak ilim ve iz´an sahipleri idrâk ederler2
(Ankebût/43)
Eğer aldıkları malûmatı peygambere, emir sahiplerine (âlimlere) bildirseydiler, onlar vakıaları tedkik ve tahkik ederek, bunların açıklamaya veya gizlemeye layık olup olmadıklarını bilirlerdi
(Nisâ/81)
Allah Teâlâ bu ayette olayların yorumunu âlimlerin istihraç ve istinbatına bırakmakta ve böylece onların mertebelerinin ne denli büyük olduğunu ve bu mertebenin peygamberler mertebesine nasıl ilhak olunduğunu bildirmektedir
Ey Ademoğulları! Sizler için avret yerlerinizi örtecek elbise ve ziynet eşyası varettik Ancak takvâ elbisesi daha hayırlıdır
(A´raf/27)
Bazı âlimler bu ayette geçen avret yerini örten elbise ile ilmin, ziynet ile yakîn mertebesinin, takvâ elbisesi ile de hayat mertebesinin kastedildiğini söylemişlerdir
Onlara ilim üzere tafsil ettiğimiz bir kitâb getirdik
(A´raf/52)
Elbette herşeyi bilerek onlara nakledip haber vereceğiz! (A´raf/7)
Hayır! O (Kur´ân), kendilerine ilim verilenlerin göğüslerinde bulunan açık açık ayetlerdir
(Ankebût/49)
Rahman olan Allah, Kur´an´ı öğretti, insanı yarattı, ona beyanı öğretti
(Rahman/1-4)
Allah Teâlâ bu hakikati insana minnet etmek kabilinden böylece ifade buyurmuştur
1) Bazı müfessirler, ayette geçen (kâimm bi´l-kıst´ tâbirini alimler lafzına atfederek ayete şu şekilde bir mânâ vermişlerdir: ´Âlimler de Allah´tan başka ilah olmadığına adaletle şehadet ettiler´
2) Kur?an da çok darb-ı mesel vardır Bazı selef âlimleri Kur´an´ın bu darb-ı mesellerinden birini okuyup anlamadıkları zaman ağlarlar ve ´Eyvah demek ki ben âlimlerden değilim´ diye üzülürlerdi (Zebîdî)
Hadîsler
Allah´ın Rasûlü şöyle buyurmuştur:
Allah bir kulu için hayrı murâd ettiğinde, onu dinde" Allah´tan korkan bir âlim yapar Ona kendisini doğru yola götürecek akıl ve idrâk verir3
Âlimler peygamberlerin varisleridir4
Peygamberlik derecesinden daha üstün bir mertebenin bulunmadığı herkesin malûmudur Demek ki bu mertebeye vâris olmak, şereflerin en büyüğüdür
Yerlerde ve göklerde bulunan bütün mahlûkat, âlim bir kimsenin affedilmesi için Allah´a yalvarırlar5
Yerlerde ve göklerdeki tüm mahlûkatm kendisi için Allah´tan af dilediği bir kimsenin mertebesini bir düşünün! Bundan daha büyük bir mertebeye ulaşması mümkün mü insanoğlunun?
Alim kendi işleriyle meşgul olduğu halde, yerlerin ve göklerin sakinleri de onun affı için istiğfar etmekle meşgul olmaktadırlar Bir insan için bundan daha büyük bir şeref düşünülebilir mi?
Hikmet (ilim), şerefli bir insanın şerefine öyle büyük bir paye ilâve eder ki köleleri, sultanların seviyesine çıkarıncaya değin yükseltir6
Hz Peygamberin ´Köleleri sultanların seviyesine çıkarır´ buyurmakla ilme nasıl bir paye verdiğini görüyorsunuz! İlmin bu dünyada vereceği neticeler bile bu kadar değerlidir Dünyada kazandırdıkları ahiret hayatına nisbetle bir hiçtir Çünkü ahiret hem dünyadan sayısız derecelerle daha üstündür, hem de ebedîdir
İki iyi haslet vardır ki, bu hasletler hiçbir münafıkta bulunmaz: Birincisi güzel ahlâk, ikincisi dinde derin bilgi (fıkıh) sahibi olmak7
Günümüzün bazı fakihlerinin münafıklığı, sizleri bu hadîs hakkında şüpheye düşürmemelidir; zira Hz Peygamber, günümüzdeki anlamıyla fıkıhtan söz ediyor değildir Onun fıkıh ile kastettiği anlam, günümüzdeki anlamından çok uzaktır Nitekim kitabımızın ilerideki bölümlerinde bu anlam ortaya konacaktır Fıkh´ın en küçük derecesi, ahiretin dünyadan daha hayırlı olduğunu bilip, bu gerçeğe göre hareket etmektir Fakih olan kimsede bu türden bir vasıf olduğu takdirde; bilgileri doğru olur, üzerinden her türlü riya hâli kalkar ve nifak tehlikesinden kurtulur
İnsanların en faziletlisi o mü´min âlimdir ki, kendisine ihtiyaç olduğunda yardım eder Halk kendisinden kaçtığında ilmiyle yetinerek vakarlı davranır8
İman çıplaktır; onun örtüsü takva, süsü hayâ ve meyvesi ilim´dir9
İnsanlar arasında nübüvvet mak----- en yakın kimseler, ilim ve cihad ehli olan kimselerdir İlim ehli olanlar, halkı peygamberlerin getirdiği ilahî nizâma yönelttiler Cihad ehli olanlar ise, peygamberlerin getirdiği bu ilahî nizâmı kılıçlarıyla korumak için cihad ettiler10
Bir kabilenin ölümü, bir âlimin ölümünden ehvendir11
İnsanlar, altın ve gümüş gibi farklı değerler taşıyan madenlere benzerler Dinde derin ilim (fıkıh) sahibi olmak şartıyla; cahiliye döneminde hayırlı olanları, İslâm´a girdikten sonra da (insanların) hayırlılarıdır12
Kıyamet gününde âlimlerin mürekkebi, şehidlerin kanıyla tartılır13
Ümmetime ulaştırmak üzere kırk hadis ezberleyen kimseye kıyamet gününde hem şefaatçı, hem de şahid olurum14
Allah Teâlâ, dininde bilgi sahibi olan kimseyi korur ve ummadığı yerden ona rızık verir15
Allah Teâlâ Hz İbrahim´e şöyle vahyetti: Ey İbrahim! Ben alimim ve alîm olan her kulumu severim16
Âlim kimse, Allah Teâlâ´nın yeryüzündeki emin kuludur17
Ümmetimden iki sınıf ıslah olursa herkes ıslah olur, onlar fesada düşerlerse onlarla birlikte herkes fesada düşer Bunlar yöneticiler ile âlimlerdir18
Beni Allah´ın rahmetine yaklaştıracak bir ilim (ve amel) sahibi olmamı temin etmeyen bir günün üzerime doğmasında benim için bir hayır yoktur19
Âlimin âbide üstünlüğü, benim, ashabımın en düşük derecelisine olan üstünlüğüm gibidir20
Bakınız ki Hz Peygamber ilim mertebesini, nasıl da nübüvvet mertebesine eşit tutmakta ve ilimsiz amelin derecesi ne kadar düşük olmaktadır
Şayet âbid, eda ettiği ibadetin ilminden mahrumsa, onun ibadetinin hiçbir anlamı olmadığı gibi, böyle bir amelin kişiye hiçbir yararı da dokunmaz
Âlim´in âbide üstünlüğü, ondördünde bulunan ayın diğer yıldızlara üstünlüğü gibidir21
Kıyâmet gününde üç sınıf insan şefaat edebilecektir: Peygamberler, âlimler, şehidler22
Nübüvvet makamının hemen ardından gelen ve şehidlik mertebesinden bile üstün olan ilmin mertebesi ne büyük bir nimettir!
Allah Teâlâ´ya din hususunda ilim sahibi olmaktan daha üstün bir şeyle ibadet olunmuş değildir Şeytan için bir tek fakih(i aldatmak) bin âbid(i aldatmak)tan daha zordur Herşeyin bir temeli vardır Bu dinin temeli ise ilimdir23
Dininizin en hayırlı tarafı en kolay olanıdır İbadetlerin en hayırlısı ise ilimdir24
Âlim olan mü´min, âbid olan müzminden yetmiş derece daha faziletlidir25
Ey ashabım! Sizler fakihleri çok, kurrâsı (Kur´ân hafızları) ve hatipleri az, (ilim) isteyenleri seyrek, fakat (ilim) verenleri çok olan bir zamanda bulunuyorsunuz Bu zamanda sâlih amel işlemek, ilim yapmaktan daha hayırlıdır Fakat insanların üzerine öyle bir zaman gelecektir ki, fakihleri az, hatipleri çok, (ilim) verenleri seyrek, (ilim) isteyenleri ise çok olacaktır İşte böyle bir zamanda ilim (sahibi olmaya çalışmak) her ibadetten daha hayırlıdır26
Alim ile âbid arasında yüz derece fark vardır Bu derecelerden her biri arasında iyi beslenmiş bir koşu atının hızıyla yetmiş yıllık bir mesafe vardır27
Hz Peygamber´e amellerin hangisinin daha üstün ve efdal olduğu sorulduğunda, şöyle cevap verdi: ´Allah´ı bilmek´ Ne tür bir bilgiyi kastettiği sorulduğunda, yine ´Allah´ı bilmek´diye cevap verdi Ashâb ´Biz amelden soruyoruz, siz ise ilimden haber veriyorsunuz´ diye itiraz edince, Hz Peygamber şöyle cevap verdi: ´Allah´ı bilerek yapılan amel -ne kadar az olursa olsun- insana fayda verir Allah´ı bilmeksizin yapılan ameller ise, insana bir fayda sağlamaz´28
Kıyamet gününde Allah Teâlâ bütün kullarını diriltip mahşere getirdikten sonra, âlimleri de diriltip getirir ve onlara hitaben şöyle buyurur: ´Ey âlimler zümresi! Sizi iyi bildiğim için size ilim sıfatımı emanet ettim Size ilmimi sizleri azaba uğratmak için vermedim O halde nimetlere koşun; zira hepinizi affettim´29
3)Buharî ye Müslim, (Muaviye´deıı); Tirmizî ve İmam Ahmed (İbn Abbas´dan); İbn Mâce (Ebû Hüreyre´den)
4)Ebû Dâvûd, Tirmizî, İbn Mâce ve İbn Hibbaıı, (Ebû Derdâ´dan)
5)Irâkî, bu hadîsi daha önceki hadîsin bir parçası kabul etmektedir Aynı
hadîs başta yollardan da rivayet edilmiştir
6)Ebû Nuaym, Hilye; İbn Abdilberr îlim; Abdülganî el-Ezdî Muhaddislerin
Adabı, (Enes´den zayıf bir senedle)
7 )Tirmizî, (Ebû Hüreyre´den) ; hadîsin garib olduğunu söylemiştir
8)Hâkim, Nişâbur Tarihi, (Ebû Derdâ´dan); hadîsin isnadının zayıf
olduğunu söylemiştir
9)Beyhakî, Şuab´il-İnlan, (Ebû Derdâ´dan zayıf isnadla)
10)Ebû Nuaym, (İbn Abbas´dan zayıf isnadla); ayrıca Ebû Tâlib el-Mekkî,
Kut´ul-Kulûb, (Muaz b Cebel´den)
11)Taberânî ve İbn Abdilberr, (Ebû Derdâ´dan)
12)Buharî ve Müslim, (Ebû Hüreyre´den)
13)İbn Abdilberr, (Ebû Derdâ^dan zayıf Hr sened\e)
14)İbn Abdilberr, İlim, (İbn Ömer´den zayıf bir senedle)
15)Hatib el-Bağdadî, Tarih
16)İbn Abdilberr (Talik yoluyla); Irâkî bu hadîsin senedine rastlamadığını
söylemiştir
17)İbn Abdilberr, (Muaz b Cebel´den zayıf bir senedle)
18)İbn Abdilberr ile Ebû Nuaym, (İbn Abbas´dan zayıf bir senedle)
19)Taberânî, Evsat; Ebû Nuaym, Hilye, (Said b Müseyyeb´den ve Hz
Aişe´den zayıf bir senedle)
20)Tirmizî, (Ebû Umame´den) Hadisin hasen ve sahih olduğunu söylemiştir
21)Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâi ve İbn Hibban
22)İbn Mâce, (Hz Osman´dan zayıf bir senedle)
23)Taberânî, Evsat´, Ebû Bekir el- Acurî, Riyaz´ul Müteallimîn; Ebû Nuaym,
(Ebû Hüreyre´den zayıf bir senedle)
24)İbn Âbdulberr» (Enes?ten zayıf bir senedle)
25)İbn Adîy, (Ebû Hüreyre´den zayıf bir senedle)
26)Taberânî, (Huzam b Hâkim´den zayıf bir isnadla)
27)İsfehanî, Tergib ve Terhib, (Abdullah b Amr´dan); Deylemî, Müsned´u1-
Firdevs, (Ebû Hüreyre´den)
28)İbn Abdilberr (Enes´den)
29)Taberânî, (Ebû Musa´dan)
Ashab´ın ve Âlimlerin Sözleri
Hz Ali, talebesi Kumeyle(30) şöyle demiştir: ´Ey Kumeyl! İlim maldan daha hayırlıdır Çünkü ilim seni, sen ise malı korursun İlim hâkim, mal ise mahkûmdur İnfak malı azaltır, ilim ise artırır´
Yine Hz Ali şöyle buyurmuştur: ´Âlim bir kimse, gündüzleri sürekli oruç tutan, geceleri ise ibadet eden, tüm zamanını cihada sarfeden bir kimseden daha üstündür Alim bir kimsenin ölümüyle açılmış gediği, yine aynı büyüklükte bir başka âlim doldurabilir´
Hz Ali bir manzumesinde şöyle demektedir: İnsanlar bedenleri itibarıyla birbirlerine eşittir Babaları Adem, anaları ise Havva´dır Eğer soylarında soplarında bir iftihar vesilesi arıyorlarsa, bilsinler ki asılları çamur ve sudan ibarettir İlim erbabı, hidayet arayanlara hidayet vesilesi olur Her insanın kıymeti bilgisiyle ölçülür Cahiller ise, ilim erbabının en amansız düşmanlarıdır İlmi elde etmeye çalış ve ilmin nerelerde kullanılacağını mutlaka bil! Bütün insanlar ölürler, ancak ilim ehli olanlar yaşarlar´
Ebû Esved ed-Düelî(31)söyle demiştir: ´Dünyada ilimden daha üstün vc daha aziz hiçbir şey yoktur Çünkü sultanlar halka hükmederlerken, âlimler de sultanlara hükmederler´
İbn Abbas (ra) şöyle demiştir: ´Hz Süleyman´a ilim, mal ve saltanat arasında istediğini seçmek hakkı verildiğinde, o bu üç nimet arasından ilmi seçti Onun için Allah Teâlâ kendisine malı da, saltanatı da verdi´
İbn Mübârek´e kâmil insanların kim oldukları sorulduğu zaman, âlimler diye cevap vermiş, gerçek sultanların kimler oldukları sorulduğunda, zâhidler demiş ve en aşağılık insanların kimler oldukları sorulduğunda ise dünyaları için dinlerini satan kimseler cevabını vermiştir Dikkat edilecek olursa İbn Mübârek, âlimler dışmdakileri kâmil insan mertebesine koymamaktadır Çünkü, insanı hayvandan ayıran özellik sadece ilmidir İnsan, kendisine şeref kazandıran vasfıyla ancak insan sayılabilir
İnsanın şerefi, kuvvetinden gelmez Öyle olsaydı develerin daha üstün olması lâzım gelirdi; zirâ develer insandan daha güçlüdürler Cüssesinin büyüklüğünden de değildir; zira filler insanlardan daha cüsselidir Şerefi cesur oluşundan da kaynaklanmaz; zira ormanlardaki yırtıcı hayvanlar insandan çok daha cesaretlidirler Fazla yemek yemesinden de ileri gelmez Öyle olsaydı öküzlerin daha şerefli olmaları gerekirdi; zira midesi çok büyük olan canlılardan biri de öküzdür Fazla cinsî münasebette bulunmasından da değildir; zira küçücük kuş bile cinsî kudret hususunda insanoğlundan daha güçlüdür Kısaca bunların hiçbiri insana şeref vermez İnsana şeref veren şey sadece ilimdir!
Bazıları şöyle demişlerdir: ´İlmi elinden kaçıranın ne kazandığını bir bilseydim ve ilmi elde edenin de ne kaçıracağını bir bilseydim´ Nitekim Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Kur´ân bilgisine sahip olan bir kimse, başkasının maddî servetini daha hayırlı görürse Allah´ın büyük gördüğünü küçük görmüş olur
Ebû Muhammed Feth b Said el-Mevsılî(32) şöyle demiştir: ´Hasta yemek, içmek ve tedavi edilmekten menedilirse ölmez mi? Elbette ölür İşte kalp de aynen bir hasta gibi, üç gün üst üste ilim ve hikmetten mahrum olursa (mânen) ölür´
Feth el-Mevsılî (Allah rahmet eylesin) ne de doğru söylemiştir! Gerçekten de kalbin gıdası ilim ve hikmettir, tıpkı bedenin yaşamasının gıda almasına bağlı olduğu gibi, kalbin yaşaması da ilim ve hikmete bağlıdır İlimden mahrum bir insanın kalbi hem hastadır, hem de mânen ölüdür Üstelik dünya sevgisi ile mal düşkünlüğü ilimsiz kişiyi öyle bir hale getirir ki, bütün hislerini dumura uğratır! Korku, yaranın acısını geçici bir zaman için nasıl engellerse, o kişi de artık bu büyük felâketi idrâk etmekten yoksun kalmış demektir! Böyle insanlar işte bu hâle gelir Fakat ölüm gelip çattığında ve onun dünya yükünü sırtından aldığında, kişi o zaman felakette olduğunu bütün dehşetiyle görür ve fevkalâde müteessir olur Tıpkı sarhoşken veya korku içindeyken aldığı yaralardan sızı duymayan bir insanın, ayıldıktan veya korkudan kurtulduktan sonra yaralardan duyduğu sızı gibi, onun o anki pişmanlığı da kendisine fayda vermez Perdeyi kaldıran günün dehşetinden Allah´a sığınırız!
İnsanoğlu uykudadır, öldükten sonra uyanır, daha önce yaptıklarının karşılığını görür ve fakat iş işten geçmiştir artık!
Hasan Basrî şöyle demiştir:
´Âlimlerin kaleminden damlayan mürekkep, şehidlerin kanıyla tartılır; ve o kanla tartılan mürekkep, temiz kandan daha ağır gelir´
İbn Mes´ud şöyle demiştir: İlim büsbütün çekilmeden ilme sarılın! İlim ancak ilmi yayanların eksilmesiyle ortadan kalkar Nefsimi kudret elinde tutan Allah´a yemin ederim ki, Allah yolunda şehid olarak öldürülen kimseler; âlimlerin âhiretteki mertebelerini gördükleri zaman, hemen Allah´tan kendilerini tekrar diriltip âlim yapmasını isterler Hiç kimse anasından âlim olarak doğmaz İlim ancak çalışıp öğrenmekle elde edilen bir nimettir´
İbn Abbas şöyle demiştir: ´Bence gecenin bir ânında ilim üzerine sohbet etmek, o gecenin tamamını namaz kılmakla geçirmekten daha faziletlidir´
Hasan Basrî(33) ´Ey rabbimiz! Bize dünyada da hasene ver, âhirette de hasene ver! Bizi cehennem azabından koru!´ ayetinin tefsirinde şöyle demektedir: ´Bu ayette geçen dünyadaki hasene, ilim ve ibadet´i içine alır Âhiretteki hasene ise cennet demektir´
Hikmet ehlinden bir zâta ´Bu dünyada neyi sermaye edinmek daha kârlıdır?´ diye sorulduğunda, ´Gemi battığı zaman gemiyle birlikte batmayan ve seninle kalan şeyi sermaye edin!´ buyurmuştur O bu sözleriyle ilmi kasdediyordu Çünkü ilim insanın zihninde olduğu için oradan kaybolup gitmez, her daim insanla beraberdir ´Geminin batması´ insanın ölümüyle te´vil edildiğine göre, kendisiyle kalacak sermayenin de, ilim olduğu anlaşılır
Bazı âlimler de şöyle demişlerdir: ´Hikmeti kendisine gem edinen bir kimseyi, halk kendisine rehber edinir Hikmete vukufiye-tiyle tanınan kimseye ise bütün insanlar tâzim ve hürmet ederler´
İmam Şâfiî ´İlmin özelliğinden birisi de, az da olsa ondan payı olanlar sevinirler, olmayanlar ise mahzun kalırlar´ demiştir
Hz Ömer şöyle demiştir: ´Ey insanlar! İlmi talep edip, öğrenin Çünkü Allah´ın çok sevdiği bir elbise vardır ve o elbiseyi ilmi arayan ve aradığını bulan kimselere giydirir Allah´ın giydirmiş olduğu o elbiseyi giyen kimse, o elbise sırtında iken ne günah işlerse işlesin Allah Teâlâ, sevdiği elbiseyi sırtından almamak için o kimseye üç kere tevbe etmesi için teklifte bulunur Günah yolunda ölüme kadar devam etse bile, o elbise sırtındayken hiçbir zaman günahlardan dönme yolu kapanmış değildir o kimse için´
Ebû Bekir el-Ahnef b Kays b Muâviye ´Âlimlerin hepsi neredeyse padişah olacaklardı İlimle takviye edilmemiş bütün izzetlerin sonu zilletten başka birşey değildir´ demiştir
Sâlim b Ebi Elca´d şöyle anlatır: ´Efendim beni üç yüz dirheme satın aldı ve sonra da âzâd etti, Âzâd olduktan sonra ne iş yapacağım diye kendi kendime düşünmeye başladım Neticede ilimle uğraşmaya karar verdim Aradan bir sene geçmeden içinde yaşadığım şehrin valisi beni ziyarete geldi ve fakat ben müsait olmadığım için içeri girmesine izin vermedim, o da çekip gitti´
Zübeyr b Ebi Bekir şöyle demiştir:
Pederim bana Irak´tan mektup yazıyor ve mektuplarında şöyle diyordu:
´Oğlum ilim öğren! Zira fakir düşersen ilim senin için en kıymetli maldır Eğer zengin olursan ilim senin için güzellik ve cemâldir´
Hz Lokman´m oğluna yaptığı tavsiyelerde de bu gibi nasihatlar vardır Nitekim oğluna şöyle nasihatta bulunmuştur:
?Ey oğul! Âlimlerle beraber otur Dizini onların dizlerine bitiştir; zira Allah Teâlâ yeryüzünü rahmetiyle diriltip yeşerttiği gibi, ilim de insanoğlunun kalbini öylece diriltip yeşertir´
Filozoflardan biri şöyle demiştir:
´Âlim bir kişi öldüğü zaman sudaki balıklardan tutun da, havadaki kuşlara kadar bütün hayvanlar matem tutup ağlarlar´
Bu sözü destekleyen bir hadisi İbn Neccar Hz Enes´den rivayet eder:
´Âlimler için, öldükleri günden kıyâmet gününe kadar denizdeki balıklar bile af talebinde bulunurlar´
Gerçekten de ölen âlimin sadece yüzü unutulur, fakat kendisi hiçbir zaman unutulmaz, adı daima anılmaya devam eder
Zührî şöyle demiştir: İlim erkektir (büyüktür) Onu ancak erkekler (büyükler) sever´
30)Kümeyl,HzAli´nin meşhur talebelerinden biridir
31)Bu zat Hz Ali´nin talebesidir, Arap gramerinin kurucusu olmakla bilinir H 169 yılında vefat etmiştir
32)Bu zat ünlü zahidierderidir Bişr el-Hafî, Sırrî es-Sakatî gibi muta
savvıfların döneminde yaşamış ve H, 130 yılında vefat etmiştir
33)Hz, Ömer´in hilâfeti devrinde doğmuş, H 110 yılında vefat etmiştir[/font][/color][/b]
FANİ DUNYA RADYO FORUM
