Din Nasihattir
“Şüphe yok ki din; Allah için, Allah’ın kitabı için, Peygamberi için, müslümanların önderleri için ve bütün müslümanlar için nasihattir (samimi olarak hayır yapmaktan ibarettir).”
(Hadis-i Şerif; Müslim, Nesaî, Ahmed b. Hanbel)
Allah Rasulü s.a.v.’in mübarek sözleri olan hadis-i şerifler yolumuzun ışığıdır. Bu sözlerin birçoğu -alimlerin ifadesiyle- İslâm’ın özünü bize anlatır. Mesela Allah Rasulü s.a.v. Efendimizin “Mümin, elinden ve dilinden müslümanların emin olduğu kimsedir,” sözü gibi ve yine “Ben insan ahlâkını tamamlamak için gönderildim” ifadesi gibi hadis-i şerifler İslâm’ın hakikatini, özünü ihtiva eder.
Yazımızın başına aldığımız hadis-i şerif için Ömer Nasuhi Bilmen rh.a. “İslâmiyetin dörtte birini ihtiva etmektedir. Çünkü bu hadis-i şerifin ihtiva ettiği dinî vecibe çok gerekli ve önemlidir.” demiştir.
Söz konusu hadis-i şerif müslümanlar arasında “Din nasihattir” ifadesiyle meşhurdur. Bu sözü günlük konuşmalarda bile çokça kullanır veya duyarız.
Peki dinin nasihat olması nasıl anlaşılmalıdır? Özellikle yukarıdaki hadis-i şerifte geçen, “Allah için, Allah’ın kitabı için, Peygamberi için, müslümanların önderleri için ve bütün müslümanlar için...” ifadeleri açıklama gerektirmektedir. Ancak öncelikle ‘nasihat’ ifadesini açıklayalım.
‘Nasihat,’ bugünkü dilde öğüt demektir. Fakat aslında bugün bildiğimiz şekliyle sadece “tavsiyede bulunmak” demek değildir. Nasihat kelimesinin kökü ‘nush’tur ve “yapılan işin şaibelerden korunması”dır. Seyyid Şerif Cürcânî rh.a Tarîfât’ta ‘nush’u böyle tarif etmiştir.
Cürcânî rh.a. burada nasihati de “İçinde doğruluk olana çağırmak ve içinde fesat olanı da engellemek” olarak tarif etmiştir. Bu tarife göre nasihat sadece öğüt vermek değil, aynı zamanda yanlış olanı engellemek demek oluyor. Nitekim Fahr-i Kainat Efendimiz s.a.v.’in iyiliğe yöneltme ve kötülükten uzaklaştırma (emri bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker) tavsiye ettiği hadisler de aynı noktadan anlaşılmalıdır.
Merhum Ömer Nasuhi Bilmen, “Bu hadis-i şerif gösteriyor ki müslümanlıkta nasihat, yani iyiliği emretmek ve kötülüğü yasaklamak en yüksek vecibedir. Bu vecibe İslâm’ın bir sembolüdür.” demiştir. Ayrıca “Allah için, Allah’ın kitabı için, Peygamberi için, müslümanların önderleri için ve bütün müslümanlar için...” ifadelerini ayrı ayrı izah etmiştir.
Buna göre;
• Allah için nasihat; O’na iman etmekten, O’nun ortağı ve benzeri olmadığını, noksan sıfatlardan münezzeh ve bütün kemal sıfatlarıyla vasıflanmış olduğunu bilip itiraf etmekten ibarettir. Bu hakikati bütün insanlığa duyurmaya ve yaymaya çalışmaktır.
• Allah’ın kitabı için nasihat; Kur’an’ın okunmasını sağlamak, yüceliğini insanlara anlatmak ve kurallarına riayet etmekle; ayrıca ayetlerini yanlış tevil ve tefsir edilmekten koruyarak ve savunarak yapılır.
• Allah’ın peygamberi için nasihat; O’nun rasullüğünü, ulviyetini, son peygamber olduğunu tasdik etmekle birlikte, mübarek ahlâkı ile vasıflanmaya çalışmakla, emir ve tavsiyelerini insanlığa öğretmek ve yaymakla mümkündür.
• Müslümanların önderleri için nasihat; onların meşru önderlerine itaatle, üzerlerine aldıkları hayırlı işlerde başarılı olmalarına dua etmekle, onlara bu yolda elden geldiği kadar yardımda bulunmakla gerçekleşir.
• Bütün müslümanlar için nasihat ise; onlara eziyet etmemek, yumuşak ve şefkatli davranmakla, onlara bildiklerini öğretmekle, insanları dünya ve ahirette selamet ve saadete kavuşturacak şeylere yönlendirmekle olur.
Müslümanlık nasihat ve hayır sahibi olmaktan ibarettir. Bütün müslümanlar bir diğerinin iyiliğini istemelidir.
Birbirlerini irşada çalışmalıdır. Bunun güzel bir vazife olduğunu bilmeli, bu vazifeyi yapanlara da teşekkür etmelidir. Çünkü iyiliği emredip kötülüğü engellemeye çalışanlar insanlık için, insanların hem dünya hem de ahiret menfaati için çalışıp çabalamaktadır. Dolayısıyla bu hizmeti yerine getirmeye çalışmak ve yerine getirenlere de hürmet göstermek gerekir.
‘Nasihat’in bir manası da samimiyettir. Baştan beri saydığımız bütün bu hayırlar Allah rızası için yapılmalıdır. Aksi takdirde riya olur, işin içine şahsi menfaat karışır. Nitekim başta ‘nush’ kelimesinin tarifini verirken başvurduğumuz Seyyid Şerif Cürcânî rh.a. de tarifinde özellikle ‘ihlâs’ kelimesini kullanmıştır. Yani tekrar söyleyecek olursak, “İşin şaibelerden korunması, halas edilmesi, ihlâslı bir şekilde yapılması”dır. Öyleyse dinin nasihat yönünü tatbik ederken niyetin sağlam olması gerekir. Nasihatte samimiyet lazımdır.
Sözü yine İslâm’ın özü niteliğinde bir hadis-i şerifle bitirelim. Allah Rasulü s.a.v. buyurmuştur:
“Ameller niyetlere göredir.” (Buharî)
Selim GÜNEŞ
FANİ DUNYA RADYO FORUM
