Ahlakta İstikamet
Sözlükte “kalkmak, ayakta durmak, düzeltmek, mutedil olmak, devam ve sebat etmek” gibi anlamlara gelen istikamet, dini bir terim olarak inançta, niyette, düşüncede ve bütün işlerde, Allah’ın istediği ve emrettiği şekilde hareket edip dürüst ve temiz bir kalple Allah’a yönelmektir, haktan uzaklaşmamak demektir.
Ahlak ise ‘Hulk’ kelimesinin çoğuludur. ‘Hulk’ din, tabiat, huy, karakter, seciye, fiil, kazanım, hal ve hareket gibi manalara gelmektedir. Terim olarak ise, “insanın iyi veya kötü olarak nitelendirilmesine sebep olan manevî vasıfları, huyları ve bunların etkisiyle ortaya koyduğu iradeli davranışlarının bütününe” verilen addır. Dolayısıyla ahlak iyi ve kötü olmak üzere iki kısımdır. Ahlakta istikametimiz güzel ahlak üzerine olmalıdır.
Ahlak kelimesi Hz. Muhammed aleyhisselam’a peygamberlik görevi verilmesiyle ve Kur’an ayetlerinin indirilmeye başlanmasıyla kullanılan İslami bir kavramdır. Cahiliye devri Arap toplumunda bu kelime hiç kullanılmamıştır.
Cenab-ı Hak; “Ey iman edenler! Şeytanın adımlarını takip etmeyin. Kim şeytanın adımlarını takip ederse, şunu bilsin ki o, edepsizlikleri ve kötülüğü emreder. Eğer üstünüzde Allah’ın lütuf ve merhameti olmasaydı, içinizden hiçbir kimse temize çıkmazdı. Fakat Allah, dilediğini arındırır. Allah işitir ve bilir.” (Nur, 21) buyurmaktadır.
Bir başlangıcı bir de sonu olan şu kısacık dünya hayatında Allah Teâlâ’nın biz kullarında görmek istediği güzel huylar ahlakta istikametimizin temelini oluşturmaktadır. İslam fıtratı üzerinde sapmadan ilerleyebileceğimiz yol, bizi ahlakta istikamet üzere götürecek yoldur. Bu yolda şeytanlar bize vesvese verebilir, kötülükleri bize güzel gösterebilir, nefsimiz kendisine hoş gelen şeyleri isteyebilir ve menfaatlerimizle dinimiz çatışabilir. İşte ahlakta istikamet üzere olmak bizi yoldan saptıran şeylere uymamayı gerektiriyor. Allah’a bağlılığımızın en bariz alameti olan güzel ahlakta sebat göstermeyi gerektiriyor.
İstikametimiz insanın izzet ve haysiyetini teşkil eden ve güzel ahlakla kulluğumuzu taçlandıran ulvi bir kıymet olmalıdır, iman ettiklerimizi hayat tarzı haline getirebilmek olmalıdır.
Ahlakta istikametimiz; çağa ayak uydurmak değil, hangi çağda olursak olalım ruhlar aleminde Allah’a verdiğimiz ahdi yerine getireceğimizin ifadesidir. Menfaatlerimizi arka plana atıp, dinimizi ön plana çıkarmak, aklımızı hak ve hakikat yolunda kullanıp her zaman hakkı söyleyebilmek olmalıdır.
Ahlakta istikametimizi Allah Resulü’nün; “Ey mü’minler size iki emanet bırakıyorum, onlara sımsıkı sarılıp uydukça doğru yoldan sapmazsınız. Birisi Allah’ın kelamı Kur’an, diğeri de benim sünnetimdir.” (Müslim, Hac, 147) sözleriyle bizlere bıraktığı iki emaneti, yani Kur’an ve sünneti hayatımıza tatbik edersek doğru yöne ulaştırmış olacağız, aksi halde ahlakımız istikametinden sapmış olur.
KUR’ÂN AHLAKINA BÜRÜNMEK
Bizleri yoktan var eden Rabbimize gereği gibi kulluk yapmak için Kur’an’a göre yaşamak ve Kur’an ahlakına bürünmek zorundayız. Allah Kur’an’da insanlara nasıl bir ahlaka sahip olmaları, nasıl bir hayat yaşamaları gerektiğini detaylı olarak bildirmiştir. Kur’an ahlakı, Allah’ın emirlerinin eksiksiz olarak yerine getirilmesiyle yaşanır. Maalesef birçoğumuz bu ahlakı yaşamaya uzak kalıyoruz. Tam olarak Allah’ın hükümlerine teslim olamıyoruz, kendi nefislerimizin tatmin olacağı bir model oluşturmaya çalışıyoruz. Bunun için de kendilerince bazı kurallar ve prensipler oluşturup dinin de bu prensiplere uygun olması gerektiğini düşünenleri örnek alıyoruz. Kendi kuralları ve mantık örgüleriyle uygun olduğu müddetçe, din ahlakını yaşamayı kabul edenleri örnek alıyoruz. Oysa bu çok büyük bir yanılgı ve aldatmacadır. Çünkü gerçek din ahlakı, insanların dediği gibi değil, Allah’ın bildirdiği gibi yaşanır.
Bugün insanları Allah’ın bildirdiği din ahlakını yaşamaktan alıkoyan en önemli unsurlardan birisi de akıl ve vicdanlarıyla değil, nefisleriyle düşünmeleridir. Diğer bir deyişle, kendi istek ve tutkularına göre hareket etmeleridir. Bu da söz konusu insanların hak olana değil, batıl olana uymalarına, hem kendilerine hem de çevrelerine maddi manevi büyük sıkıntılar vermelerine neden olur.
Kur’an ahlakını yaşamayan bir insan her şeyin kendi nefsine uygun olmasını ister. Oysa Allah Teâlâ Kur’an’da nefsin insanları hep kötülüğe yönlendirdiğini bildirmiştir. (Yusuf, 53)
Allah’ın bildirdiği dışında mantık örgüleri kurmak, yorumlarda bulunmak insana her zaman kayıp getirir. Allah “… Aralarında Allah’ın indirdiğiyle hükmet ve sana gelen haktan sapıp onların heva (istek ve tutku)larına uyma …” (Maide, 48) ayetiyle mü’minlerin ölçüsünün ve rehberinin, Allah’ın indirdiği hüküm olan Kur’an ahlakı olduğunu bildirmiştir. Bundan başka yol arayanların, doğruya ulaşmaları mümkün değildir. Allah “… En güzel sonuç takva sahiplerinindir.” (Kasas, 83) ayetiyle de kendisinin emrettiği ahlakı yaşayanların en güzel sonuca kavuşacaklarını bizlere müjdelemiştir.
PEYGAMBER AHLAKINI ÖRNEK ALMAK
Hamd olsun ki âlemlere rahmet olarak gönderilen ve yaşayan Kur’an diye nitelendirilen bir peygamberin ümmetiyiz. Böyle bir peygambere aleyhisselam sahip iken tabi ki de ahlakta istikametimiz böyle bir peygamberi aleyhisselam örnek almak olmalıdır.
Büyük meselelerin çözüm beklediği çok çetin günler içerisindeyiz. Birçok değerlerin alt üst olduğu, edindiğimiz ahlakın Kur’an ve sünnetten uzaklaştığı, kalbî ve ruhî hayatın iflas ettiği, Muhammedî bir havanın tamamen yok edilmeye çalışıldığı şu modern denilen çağda, önümüzde cereyan eden hadiseler hangi cinsten olursa olsun, bizler Hz. Peygamber aleyhisselam’a ittiba ettiğimizde, O’nu örnek aldığımızda ve O’nun ahlakıyla ahlaklandığımızda ancak kurtuluşa erebiliriz.
Biz Müslümanlar, ne bulduysak, Peygamber aleyhisselam’a ittiba etmekte bulduk, yine ne bulacaksak O’na yaklaşmada, O’nu anlamada ve O’nu örnek almada bulacağız.
Bizler Hz. Peygamber aleyhisselam’ı kaybetmekle her şeyimizi kaybettik. Bu uzun yolda kaybettiğimiz her şeye tekrar sahip olmamız, ahlaki kirlilikten temizlenebilmemiz Hz. Muhammed aleyhisselam’ı yeniden bulmaya ve gönüllerimizde O’na karşı coşkun sevginin yeniden uyanmasına bağlıdır. Aksi takdirde kurtuluşumuz mümkün değildir.
Zira Cenab-ı Hak, Kur’an-ı Kerim’de “Nitekim içinizden size bir peygamber gönderdik. O size ayetlerimizi okuyor, sizi temizliyor, size kitabı ve hikmeti öğretiyor. Size bilmediğiniz şeyleri öğretiyor.” (Bakara, 151) “Allah’ı ve ahiret gününü arzulayan ve Allah’ı çokça zikredenler için, siz mü’minler için Allah’ın Resulünde pek güzel bir örnek vardır.” (Ahzab, 33) buyuruyor.
Cenab-ı Hak, Kalem suresi 4. ayet-i kerimesinde “Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin.” buyurarak Efendimiz aleyhisselam’ın nasıl bir ahlaka ve değere sahip olduğuna vurgu yaparken bizler neden çağımızın sahteliğine, gösterişine kapılarak kendimize zulmediyoruz ki? Neden Kur’an’da ve sünnette yeri olmayan kişileri örnek ediniyoruz? Neden dinimizin tasvip etmediği huyları ediniyoruz? Acaba cenneti mi garantiledik? Yoksa şeytan cehennem azabını da mı bize süslü gösteriyor? Veya Kur’an’dan o kadar mı koptuk ki azap ayetlerinden habersizmiş gibi yaşıyoruz?
Halbuki Allah Resulü aleyhisselam hadis-i şeriflerinde buyuruyor ki “Kıyamet gününde mü’min kulun terazisinde güzel ahlaktan daha ağır bir şey bulunmaz. Allah Teâlâ çirkin hareketler yapan, çirkin sözler söyleyen kimseden nefret eder.” (Tirmizi, Birr, 62/2002)
Başta ashab-ı kiram olmak üzere, bizi özenle yetiştiren ecdadımız “Ben güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderildim.” (Muvatta, Husnü’l-Hulk, 1) diyen Allah Resulü’nün hayatını titizlikle izlemişler; ilkelerini hem kendileri için örnek almışlar hem de sonraki nesillere büyük bir gayret ve özenle nakletmişlerdir. Dolayısıyla peygamberimizi örnek almak, O’nun ahlakıyla ahlaklanmak Müslümanlar olarak ashab-ı kiram ve ecdadımız gibi bizim de öncelikli görevlerimiz arasında olmalıdır.
Sonuç olarak diyebiliriz ki; hem Kur’an ahlakına bürünmek hem de Hz. Peygamber aleyhisselam’ın ahlakıyla ahlaklanmak, O’nu örnek edinmek yüce Rabbimizin biz kullarına bir emridir. Hangi asırda yaşarsak yaşayalım, hangi devirde ya da hangi ortamda bulunursak bulunalım, hangi işte çalışıyorsak çalışalım, sıkıntımız ya da derdimiz ne olursa olsun bize düşen görev Hz. Peygamber aleyhisselam’ın getirdiği prensipleri benimseyip, hayatımızı O’nun hayat felsefesine uygun hale getirip, O’nun gibi düşünen, O’nun gibi yaşayan, O’nun gibi ibadet eden iyi bir kul, iyi bir Müslüman olmaya ve bu uğurda elimizden gelen gayreti göstermeye çalışmaktır.
Kısacası ahlakta istikametimiz Allah’ın kitabı Kur’an-ı Kerim ve O’nun Resulü’nün aleyhisselam sünneti olmalıdır. Rabbim bizleri güzel ahlak üzere olan kullarından eylesin.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
