ADALET ÖNCE KENDİMİZE
Günlük hayatımızın yoğunluğu çoğu zaman kendimizi bile unutturuyor bize. Ya ilgi duyduğumuz işlerle aşırı meşgul oluyoruz, ya da ilgilenmek zorunda kaldığımız işler, bizi kendilerine tutsak ediyor. Hemen hemen her akşam, yorgun bir vücut, tükenmiş bir ruh ile yığılıp kalıyoruz. Acaba doğru mu yapıyoruz? Bir emanet olan kendi cismani ve ruhi varlığımıza adaletli davranıyor, hakkını gözetiyor muyuz? Kendi halimiz böyle olunca başkalarına gerçekten adaletli davranabilir miyiz?
İnsan, ruh ve bedenden oluşan bir canlı. Ruhun da bedenin de varlığını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi için, görev ve sorumluluklarımız var; çünkü ikisi de bir emanet. Yani vücudun ve ruhun insan üzerinde hakları var. İşte bu hakların gereğini yapmak, insanoğlunun en öncelikli görevi. Bu görev yerine getirilmediği takdirde, insan önce kendine haksızlık etmiş olur; sonra da en yakınından başlamak üzere eşine, çocuklarına, anne-babasına, arkadaşlarına… Yaratılana haksızlık ise, yaradana haksızlığın ta kendisi.
İnsanoğlu, kendine ve diğer her şeye hakla, adaletle davranabilmenin hassas dengesini kendi başına bulamadı. Zayıflıklarına esir olup, gönlünün meylettiği yönlere kayıp gitti. İşte, insanın kendine ve diğer insanlara adaletli davranabilmesi için, Allah elçiler gönderdi. Hak ve adalet dengesinin nasıl korunacağını öğretti.
O elçilerin en sonuncusu, bir yanda dünyanın sonuna kadar geçerli olacak dengeleri yerli yerine koyarken, bir yandan da bütün dengelerin kendisinde toplandığı canlı bir denge örneği oldu. Bu açıdan bakıldığında, Allah Rasulü (A.S.)’ın sünneti hayatın her alanı için dengedir. Hakkın ve haksızlığın, zulüm ve adaletin birbirinden şaşmaz ölçülerle ayrıldığı bir denge…
O dengeler bütünü içinde, kiţinin kendi nefsine zulmetmemesi öncelik taşıyordu. İbadette bile denge olmalı, ölçü şaşmamalıydı.
Sahabenin ileri gelenlerinden Abdullah b. Amr (R.A.) kendi başından geçen bir olayı şöyle anlatır:
Rasülullah (A.S.) bana:
“Senin gündüzleri oruçlu, geceleri ibadetle geçirdiğin bana haber verilmedi mi sanıyorsun?” buyurdu. Ben de:
“Elbette haber verilmiţtir, ya Rasulallah!” dedim. Bunun üzerine:
“Böyle yapma! Bazen oruç tut, bazen tutma; gece hem uyu hem de teheccüde kalk. Şüphesiz senin üzerinde vücudunun hakkı vardır, iki gözünün hakkı vardır, hanımının hakkı vardır. Her ay üç gün oruç tutman sana yeter. Çünkü her iyiliğin on misli karşılığı sana verilir; bu da bütün zamanını oruçlu geçirmen anlamına gelir.” buyurdu. (Buhari, Müslim)
İnsanın Kendine Adaleti
Vücudun ve ruhun hakkını vermek ve aşırıya kaçmamak, insanoğlunun kendine karşı adaletli davranması demektir. Bu adaleti korumak da kişinin yapabileceği en büyük ibadettir. Peki vücudumuza ve ruhumuza karşı nasıl adaletli olabiliriz? Bunu örnekleyerek anlatalım:
Vücudumuzun beslenmesinde adalet, ihtiyaç miktarı gıda almaktır. İhtiyaçtan daha az beslenmek de, aşırıya kaçmak da kendi bedenimize haksızlık ve zulümdür. Dinlenme, eğlenme, uyuma vb. ihtiyaçları karşılamada da helâl- haram sınırına dikkat etmek adalet, ölçüyü eksik bırakmak veya aşırıya kaçmak haksızlık ve zulümdür.
Ruhumuzun beslenmesinde adaletin asgari ölçüsü, günlük hayatımızdaki farz ibadetleri yerine getirmektir. Farzların etrafını sünnetlerle ve tavsiye edilen zikir, tesbih, tefekkür ile doldurmak adalettir. Farzları ve sünnetleri ihmal edecek seviyede nafile ibadetlere dalmak, haksızlık ve zulümdür.
“Siz Kendinize Bakın!”
“Ey iman edenler! Siz kendinize bakın! Siz hidayet üzere yaşadığınız sürece, sapıtan kişi size zarar veremez. Hepinizin dönüşü Allah’adır; size bütün yaptıklarınızı bildirecektir.” (Maide/105)
Allahu Teala’nın bu sözü, inanan her insanın öncelikle kendi hayatında dengeyi yakalaması gerektiğini ferman buyuruyor. Kendi hayatında dengeli olan insanların oluşturduğu toplumlarda dengesizlik ve adaletsizlik olmayacağını, insanların birbirlerine karşı sevgi ve saygı ile davranacağını bildiriyor. Kendine acımayanın başkasına acıyamayacağı; kendine adaletli olmayanın başkasına adaletli olamayacağı gözler önüne seriliyor. İnsanlar arası adaletin, fertlerin teker teker vücut ve ruh dengesini kurabilmelerine dayandığını ortaya koyuyor.
Günlük Hayatta Denge
Vücut ve ruh dengemizi korumak ve adaleti sağlayabilmek için günlük hayatımızı düzenlemeli ve hayatımızın merkezine, “Allah ile görüşme”yi yerleştirmeliyiz. Bu görüşmenin asgari ölçüsü beş vakit farz namazdır.
Beslenmemizi, uyku ve dinlenme ihtiyacımızı, zamanında ve yeteri ölçüde karşılamalıyız.
Aile fertlerimize, eşimize, anne-babamıza, çocuklarımıza zaman ayırmalıyız. Onlarla ilgilenmenin de bir ibadet ve öncelikli görevlerimizden olduğunu unutmamalıyız. Çünkü kiminle daha yakın ilişkilerimiz varsa, ona haksızlık etme ihtimali daha fazladır. Bunun için, kişinin ilişkilerinde en çok dikkat etmesi gerekenler, en çok yakın olduğu kişilerdir.
Yukarıdaki ölçülere riayet ettiğimiz takdirde yememiz, uyumamız, eğlenmemiz, çalışmamız… kısaca bütün hayatımız bir ibadet olacaktır. Hem hayattan zevk alacağız, hem de Allah’ın mülkünde O’na kulluğun huzurunu bulacağız.
Kemal Süleymanoğlu.
