Çocuğuma Okuma Alışkanlığını Nasıl Kazandırabilirim
Babası Osman’a bir hafta öncesinden müjde vermişti:
- Hafta sonu seni bir yere götüreceğim!
Osman hafta sonunu sabırsızlıkla bekliyordu. Acaba babası onu nereye götürecekti. Kaç defa, sorduysa da söylememişti. Hatta Pazar sabahı olmuştu ama hala söylemiyor:
- Gidince görürsün! Diyordu.
Arabadan indikleri zaman Osman biraz şaşırmıştı. Çünkü babasının sürprizi eski zamandan kalma bir binaydı. Binanın kapısında ise, “Üsküdar Mihrimah Sultan Çocuk Kütüphanesi” yazıyordu. İlk şaşkınlığı geçtikten sonra;
- Sürprizin bir kütüphane miydi yani? Deyiverdi. Babası ise;
- Haydi gel, içeri girelim. O zaman sürprizimi anlayacaksın, dedi.
Gerçekten de o gün tahmininden çok daha güzel bir gün geçirmişti. Çünkü içeride çeşit çeşit kitaplar vardı. Kütüphaneye üye olanlar, istedikleri kitabı ödünç alıp okuyunca geri getirebiliyordu.
Üstelik üye olanlara kütüphanenin internet sitesinden sesli kitap dinleme imkanı da sunuluyordu. Ayrıca Osmanlı devrinde yazılmış birçok kitabı da e-kitap olarak indirme şansına sahip olabiliyordu.
Osman o gün kitaplarla dolu bir gün geçirdi. Babasıyla kitaplar hakkında sohbet etmek de çok güzeldi. Babası Osman’a şöyle dedi:
- Oğlum, biliyorsun İslam medeniyeti bir ilim medeniyetidir. Bizim ecdadımız kütüphaneler kurmuş, okumaya çok önem vermiştir. Moğollar başkent Bağdat’ı ele geçirince yüzbinlerce kitabı Dicle nehrinin suyuna attılar. Endülüs işgal edildiği zaman da Katolikler orada bir milyondan fazla el yazması kitabı meydanlarda yaktırdı. Bir o kadarı da yağmalandı, Avrupa’ya kaçırıldı. O devirde bir milyon kitabın bir araya getirilmesi kolay değildir. Ama onlar alimlere ve kitaplara çok değer veriyordu.
Osman bunları duyunca çok şaşırdı.
- Demek eskiden biz okumaya çok önem veren bir medeniyete sahipmişiz. Babası devam etti:
- Elbette oğlum! Bizim dinimiz, insanın ömrünü iyi değerlendirmesini emreder. Hayat geçicidir ama kendini iyi yetiştirirsen boşa geçmemiş olur. Okuma alışkanlığı da bir insanın hem dünya hem ahiret hayatında yüksek derecelere ulaştıran bir alışkanlıktır. Çünkü faydalı kitaplar okumak, aklın gıdasıdır. Nasıl ki vitaminli gıdalarla beslendiğimiz zaman vücudumuz gelişiyorsa doğru bilgilerle beslendiğimiz zaman da aklımız en iyi şekilde çalışır. Doğru bilgiyle beslendikçe zihin dünyamız gelişir ve cehaletin sebep olduğu yanlış düşüncelerden korunuruz.
Osman babasına hak verse de aklındaki soruyu sormadan edemedi:
- Haklısın da, okumak insana zor geliyor biraz.
- Eğer okumayı, öğrenmeyi zevk haline getirirsen zor gelmez. Elbette okuma zevkini oyun zevkiyle kıyaslamamalısın. Oyunlar hızlı bir şekilde zevk verebilir ama yarar sağlamaz, boşa zaman harcatır. Okuma zevki kazanmak için, okumanın kazandıracağı şeyleri düşünüp biraz dikkatini vermek gerekir. Hayatta başarılı olmuş, saygı kazanmış kişilere baktığımız zaman, okumayı hayatının bir parçası haline getiren kişiler olduklarını görürüz. Bu gibi kişiler, konuşmalarında basit seviyeli dedikodular değil, okudukları kitaplardaki fikirlerden bahsederler. Sen de öyle olmak istemez misin?
- İsterim elbette.
Osman, babasıyla çok güzel bir gün geçirmişti. Babasıyla birlikte seçtikleri kitapları en kısa zamanda okumaya karar verdi. Çünkü o da aklını kullanan biri olmak istiyordu.
Ağaç Yaşken Eğilir
Çocuklarımıza okuma alışkanlığını küçük yaşlardan itibaren kazandırmak çok önemlidir. Çünkü çocukluk döneminde beyin hızla gelişir. Çocuklar meraklıdır ve yeni şeyler öğrenmeye elverişli bir yapıya sahiptir.
Çocukluk çağları bir insanın kişiliğinin temelinin atıldığı dönemdir. Çocuklarımızın hayatını nasıl değerlendireceğine, küçük yaşta edindiği alışkanlıklar yön verecektir.
Çocuklarımızı okuduğunu anlayan, temel dil becerilerini etkili bir şekilde kullanabilen kişiler olarak yetiştirirsek her alanda kendine güvenen, başarılı insanlar olurlar. Manevi açıdan da hayatlarını iyi değerlendirmeleri için ilim öğrenmeyi sevmeleri çok önemlidir.
Elbette eğitimde en önemli metot, örnek olmaktır. Anne babasını sadece dedikodu ederken ve televizyon seyrederken gören bir çocuk, kitap okuması gerektiğini düşünmez. Okula gittiği zaman da kendisinden okuma-yazma, etkili dinleme ve anlatma yapması istendiğinde zorlanır, sıkıntı duyar.
Oysa anne babasını kitap okurken, yeni kitaplar alırken gören bir çocuk, okumanın temel bir ihtiyaç olduğunu düşünür. O da kendi seviyesine uygun ve ilgi duyduğu kitapları okuma eğilimi gösterir. Okuması ilerledikçe öğrenmekten zevk alır.
Okumaya alıştıkça daha uzun süre dikkatini yoğunlaştırır, daha fazla kelime ve konuyu anlar. Zihni açılır ve daha kolay öğrenir.
İslam’ın İlk Emri: “Oku”
İslam dini ilme çok önem verir. Allah-u Zülcelâl’in Peygamber efendimiz sallallahu aleyhi ve selleme indirdiği ilk ayetler “Oku!” diye başlar. Dinimizde imanımızın sahih ve amellerimizin geçerli olması için doğru ilim sahibi olmak gerekir. İnsan ancak ilim sayesinde hayatına doğru şekilde yön verebilir.
Çocuğun dini, ahlaki konuları anlayabilmesi için belli bir anlayış seviyesine sahip olması gerekir. Daha önce hiç okuma yapmamış çocuk manevi kavramlara aşinalık kazanmadığı için o kelimelere rastlayınca anlamakta zorlanır ve okumaktan sıkılır. Oysa manevi konularda kitap okuyan çocuklar o kavramları tanır ve anlar. Anladıkça da önemini kavraması zor olmaz.
Çocuklarımıza kendi dinimizi doğru kaynaklardan okutarak öğretmemiz çok önemlidir. Eğer onların aklına kendi doğrularımızı yerleştirmezsek zaman içinde yanlış inanç ve fikirler yerleşebilir.
Çocukların manevi konulara aşinalık kazanması için önce çocuğun anlayabileceği seviyede ve severek okuyacağı, hikayeli bir üsluptaki kitaplarla işe başlamalıdır.
Müslümanlar dini manevi konular yanında hayatın her sahasında da doğru bilgileri okuyup kendilerini iyi yetiştirmelidirler. Okuyan insanlar olaylara geniş bir açıdan bakabilir, farklı yönlerden inceleyebilirler. Biz Müslümanlar gelecek nesillerimizi, üzerimizde oynanan oyunları fark edebilecek şekilde yetiştirmeliyiz.
Okuma Alışkanlığını Nasıl Kazandırabiliriz?
Günümüz şartlarında çocuklarımızın televizyon ve internete yöneldiğini görüyoruz. Bu zevkli ve eğlenceli araçlardan vazgeçip kitap okumaya ikna etmemiz zor oluyor. Bu sebeple çocuklara okuma sevgisini aşılamak için yaşına uygun bir yöntem izlemek gerekiyor.
1- Çocuklarımıza kitap sevgisi aşılamak için okumayı öğrenmesini beklemeyin. İlk adım olarak, okumayı bilmedikleri yaşlardayken onlara siz kitap okuyun. En güzeli de ilgilerini çekecek basit masallar okumaktır. Küçük çocuklar anne babalarının onlara zaman ayırmasından hoşlanır. Günde on beş dakika ayırıp masal kitabı okumak iyi bir etkinlik olacaktır.
2- Çocuklar dikkatlerini uzun süre yoğunlaştıramazlar. Bu sebeple masallar kısa olmalıdır. Ayrıca heyecanlı ve sürükleyici konulara ilgi duyarlar. Uygun konuları seçin.
3- Çocuğunuz oyuna dalmışken onu oyunundan kopararak kitap okumayın. Sizden alaka beklediği zamanlarda “Sana masal okuyayım mı?” deyin. Pratik bir yöntem: akşamları yatağına yatırdığınızda uykusu gelinceye kadar kısa bir masal okuyabilirsiniz.
4- Kitap okuma faaliyetini sevmesi için çocuğunuzun sevdiği bir pozisyonu tercih edin. Mesela sevgi ve ilgiyi çok seven çocukları kucağınıza oturtup, resimlerine birlikte bakarak masal okuyabilirsiniz. Böylece çocuk sizin kucağınızın sıcaklığında kitap dinlemenin zevkine varacaktır. İleride de kitap okumak ona hep sevgi ve ilginin sıcaklığını hatırlatacaktır.
5- Bazı çocuklar ise hareketli oldukları için oturup dinlemekten sıkılabilirler. Koşup oynayarak bir yandan da sizi dinleyebilirler. Zamanla masalın konusu ilgisini çekince oturup resimlerine bakabilirler.
6- Masalı kuru durgun bir sesle okumayın, sesinizi değiştirerek neşeli canlandırmalar yapın. Çocuğunuza masalda geçen olayların taklidini de yaptırabilirsiniz.
7- Çocuklar sevdikleri masalları tekrar tekrar dinlemeyi severler. Bu sebeple bıkıncaya kadar tekrar edebilirsiniz. Tekrar tekrar okudukça iyice öğrenecek, hatta bazı kısımlarını ezberleyecektir. Sonra o kısımları anlattırabilirsiniz. Böylece hafızasını kullanmayı ve dil yetenekleri gelişir.
8- Çocuğunuz okumayı öğrendiğinde masalları kendisi okuyabilir. Evde renkli, resimli, dili hafif ve konuları basit olan kitaplar bulundurun. Kitabı okumaya teşvik edin, okuduğu zaman takdir edin. Okuduğu kitapları anlatmasını isteyin, anlattığı konulara ilgi gösterin.
9- Çocuğunuz büyüdükçe evde onun için bir kitaplık oluşturun. Alışverişe çıktığınız zaman okuyacak ürünler, dergiler, kitaplar alarak kitaplığını zenginleştirin.
10- Çocuğun gözünün korkmaması için ilk zamanlar ince kitapları ve hikâyeli anlatımları tercih edin. Çocuğunuz hikâyedeki bazı kelimeleri anlayamayıp size sorarsa alaka gösterin. Biliyorsanız anlatıp öğretin. Bilmiyorsanız birlikte sözlüğe bakın. İnternette de sözlükler var. Böylece kelime haznesini zenginleştirme yolunu öğretin.
11- Eğer evde herkes sürekli televizyon seyrediyor, hiç kitap okumuyorsa çocukların kitap okumasını beklemek mantıklı olmaz. Evde belirli bir saat ayırıp tüm televizyon, bilgisayar, telefon ve tabletleri kapatın, herkesin kitap okumasını sağlayın. Sonra herkes okuduğu kitaptan bahsetsin. Çocuğun yeni öğrendiği bir kıssa veya hikayeyi anlatmasına ilgi gösterip takdir edin.
12- Dini ve manevi bilgileri, kıssa ve menkıbe kitapları vasıtasıyla öğretin. Tarihi şahsiyetlerin hayatını anlatan romanlar alın.
13- Çocuğunuzun ciddi konulu kitaplar okuması için hedefler belirleyin. Örneğin haftada bir kitap bitirdiği takdirde ona istediği bir şeyi alması-yapması için izin vererek ödüllendirin.
14- Çocuklar arkadaş çevresinden çok etkilenir. Kitap okumayı sevdiği için onu dışlayan haylaz çocuklarla arkadaşlık etmek onu okumaktan uzaklaştırır. Ama akıllı çocukların kendi aralarından okuma kulüpleri kurması teşvik edilirse, kendi aralarında kitaplar üzerine sohbet eder, okuma listesi oluşturur ve birbirleriyle kitaplarını değiş tokuş ederler.
15- Çocuğunuz bazı kitapları okumak istemiyorsa zorlamayın. Büyük ihtimalle üslubu sıkıcı gelmiştir veya konusuna hiç aşinalığı yoktur. Onları bir yıl süreyle ortadan kaldırın. Bu arada o konuları kavraması için daha çocuk anlayışına uygun, sürükleyici, hafif bir dile sahip kitaplar alın. Onları okuduktan sonra o konulara aşinalık kazanacaktır. Ondan sonra önceden satın aldığınız kitabı tekrar verin.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
