SUİZAN
Suizan; bir işin aslını öğrenmeden bir kimseyi kötü zannetmektir. (sanmak, tahmin etmek manalarına gelir.) Kur’an-ı Kerim’de Allah-ü Teâlâ buyuruyor ki;
“Ey iman edenler, suizan etmekten kendinizi koruyun! Zannetmenin bazısı günahtır.” (Hucurat;12)
Bir Müslüman başka bir kimsenin ayıbını görünce, ona hüsnü zan etmeli suizan etmemelidir. Kalbe gelen bir düşünce, suizan olmaz. Kalbin o tarafa kayması, meyletmesi suizan olur. Hadisi şerifte suizan hakkında; “Yanlış karar vermeye sebep olur.” buyurulmuştur. (Müslim)
Zan ile başkasının kötü olduğunu kabul eden, onun gıybetini eder, ona dil uzatır. Onu kötü, kendini iyi bilir. Bu da, helâkına sebep olur. (İhya) İmam-ı Rabbani Hazretleri de buyuruyor ki: Bir Müslüman'ı suçlu sanarak, dedikodu yapmak, çok çirkindir. Zan ile bir Müslüman'a sapık demek, münafık demek, kincilik olur. Bu iftiralar doğru değilse, söyleyen sapık ve kâfir olur. Hadis-i şerifte “Müslüman’a kâfir diyenin kendisi kâfir olur.” buyruldu. (Buhari)
Bir savaşta, kelimeyi şahadet getiren birisini öldüren kimseye, Rasulullah (sav) Efendimiz; “Kelimeyi şahadet söyleyen kimseyi niçin öldürdün?” buyurdu.
O kimse de, “Dili ile söylüyordu ama kalbi ile inkâr ediyordu” dedi. “Kalbini yarıp da baktın mı?” diyerek onu azarladı buyurdu.
Onun için bir mümine kâfir demekten, ona lanet etmekten sakınılmalıdır. Lanet, sahibine döner. Rasulullah (sav) Efendimiz: “Kul, lanet edince, lanet edilen buna müstahak değilse, kendine döner.” buyurmuştur. (Beyheki)
Başka bir hadisi şerifte de Efendimiz (sav), “İnsanların kalplerini yarmak, gizli şeylerini anlamak için emrolunmadım.” buyurmuştur. (M. Kâinat)
Müslüman’a suizan etmemelidir. Yani, Müslüman olduğunu söyleyen ve küfre sebep olan bir sözde ve işte bulunmayan kimsenin bir sözünden veya işinden hem imanı olduğu, hem de imansız olduğu anlaşılırsa, imanı olduğunu anlamalı, dinden çıktı dememelidir. Fakat bir kimse, dini yıkmaya, gençleri kâfir yapmaya uğraşır veya haramlardan birinin iyi olduğunu söyleyerek bunun yayılması, herkesin yapması için uğraşırsa yahut Allah-u Teâlâ’nın emirlerinden birinin gericilik, zararlı olduğunu söylerse, buna kâfir denir. Müslüman olduğunu söyler, namaz kılar, hacca gitse de buna, “Zındık” denir. Müslümanları aldatan böyle ikiyüzlüleri Müslüman sanmak, ahmaklık olur.
Salih veya fasık olduğu bilinmeyen bir Müslüman hakkında hüsnü zan edilmelidir. Hüsnü zan, suizanın tersidir. Bir kimseyi iyi zannetmektir. Hüsnü zan edileceklerin başında Allah-u Teâlâ gelir. Rasulullah (sav) Efendimiz, “Allah-u Teâlâ’ya hüsnü zan etmek ibadettir.” buyurmuştur. Her Müslüman, Allah (cc)’ın rahmetinin, affının bol olduğunu bilmelidir.
Günahlarımız çok olsa dahi Allah-u Teâlâ’nın hepsini affedeceğini düşünmek hüsnü zan olur. Kur'an-ı Kerim’de Allah-ü Teâlâ Hazretleri mealen buyuruyor ki:
“Ey günahı çok olan kullarım, Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin! Allah-u Teâlâ, bütün günahları affeder. O sonsuz mağfiret ve nihayetsiz merhamet sahibidir.” (Zümer 53)
Günahının affolunmayacağını zannetmek, Allah-u Teâlâ’ya suizan etmek manasına gelir. Şartlarına uygun tövbe edilince, Cenab-ı Hak her türlü günahı muhakkak affeder. Dilerse, ahirette küfürden başka günahları tövbesiz de affeder. Bir kutsi hadiste Rabbimiz; “Kulum Beni nasıl zannederse, ona zannettiği gibi muamele ederim.” buyurmuştur.
“Kıyamet Günü, Allah-u Teâlâ bir kulunun Cehennem’e atılmasını emreder. Cehennem’e götürülürken arkasına dönerek, "Ya Rabbi! Dünyada Sana hep hüsnü zan ettim" deyince, "Onu Cehennem’e götürmeyiniz! Kulumu Bana olan zannı gibi karşılarım." buyurur.” (Beyheki)
Peygamber Efendimiz (sav), ölüm halindeki bir gence sorar:
- Kendini nasıl buluyorsun?
- Günahlarımdan korkuyor; fakat Allah’tan ümit kesmiyorum.
- Bu korku ile ümit, şu ölüm anında kimde bulunursa, Allah-u Teâlâ ona umduğunu verir ve onu korktuğundan emin kılar. (İ. Gazali, Tirmizi)
Allah-u Teâlâ’nın rahmetinden ümidini kesmek çok tehlikelidir. Kur'an-ı Kerim’de mealen buyruluyor ki: “Kötü zanda bulundunuz. Bu yüzden helaka mahkûm kavim oldunuz.” (Fetih; 12)
Zan ile hareket etmek yanlıştır. Zan kesin bilgi değildir. Kur'an-ı Kerim’de de mealen Cenab-ı Hak buyuruyor ki:
“Zan, haktan (ilimden) hiçbir şeyin yerini tutmaz.” (Yunus; 36) Dinimiz zahire göre hüküm verir
İçki içene hüsnü zan edilmez. Bir kâfir Müslüman olsa, Müslüman olduğunu kimseye söylemese, iman ile ölse, bizim ona kâfir dememizde hiç mahzur yoktur. Çünkü biz onun Müslüman olduğunu bilemeyiz.
Tersine, bir Müslüman da kâfir olsa, fakat küfrünü gizlese, camiye gelse, ona Müslüman nazarı ile bakarız, ölürse namazını kılar, ona dua ederiz. Bundan mesul olmayız.
Hallacı Mansur Hazretleri “Enel Hak” dedi. Devrin müftüsü küfrüne fetva verdi. Çünkü din zahire göre hüküm verir. Ama o tasavvuf sarhoşluğu ile öyle söyledi, o sözünde mazur idi, ama o müftünün nazarında kendini ilah sayan birisiydi. Onun için müftü fetvasından mesul değildir. Öteki mazurdur.
Müslüman’ın hüsnü zannı şöyle olmalıdır: Bir çocuk görünce, bunun günahı yoktur, benim günahım vardır. O halde bu çocuk benden daha faziletlidir.
Bir yaşlı Müslüman görünce, bunun ibadeti benden daha fazladır, o halde benden daha faziletlidir. Bir İslam âlimi görünce, ben cahilim, bu benden ziyade âlimdir, öyle ise benden daha faziletlidir. Bir cahil görünce, bu bilmeden günah işler. Ama ben bilerek işlerim, öyle ise, bu benden efdaldir. Bir kâfir görünce, olur ki dünyadan iman ile gider. Benim imanla gidip gitmeyeceğim ise belli değildir. Şu halde, benden daha faziletli olabilir diye düşünülmelidir!
FANİ DUNYA RADYO FORUM
