Ramazan ve Sağlık
Şifa Kavramı
“Hastalıklardan kurtulma, iyi olma, eski sağlığına tekrar kavuşma, onma” anlamına gelen şifa kelimesi hem bedenen hem de ruhen iyi olma hâlini anlatmaktadır. İnsan için vücudunu korumak önemlidir çünkü kadim geleneklerden günümüze kadar hatta modern yaşam uygulamaları dahil sağlık her şeyin başı olarak görülmüş; sağlık olmazsa mutluluk, huzur, zenginlik gibi diğer kavramların öneminin anlaşılamayacağı pek çok örnekte gösterilmiştir.
Ramazan Ayındaki Şifa
On bir ayın ardından gelen ramazan ayı kimilerine göre arınma ayı olsa da düşünceme göre daha çok dirilme ayıdır. On bir ay boyunca birbirini tekrar etmeye başlayan günlük yaşam rutinleri, bu ayda değişim gösterir. Daha sakin ama bir o kadar planlı hazırlanmış bu ayda yaşanan değişim, insan organizması için çok değerlidir; çünkü yılın her günü aynı saatte yemek yemek, aynı saatte işe gitmek, aynı saatte uyuyup uyanmak bir süre sonra düşünmeyen, sorgulamayan ve hayatı anlamlandıramayan insanların ortaya çıkmasına sebep olur. Tam da bu noktada bir ay boyunca yeme ve uyku düzeninin değişmesi, ibadetlerin farklılaşması ya da fazlalaşması insanın üzerindeki o ölü toprağı kaldırıp bedenen ve ruhen bir dirilmeye sebep olur. Ramazan ayını hakkıyla geçiren bir kişinin sonunda şifa bulması bu nedenle kaçınılmazdır.
Ramazan ve Uyku Düzeni
Vücudun çalışma düzeni üzerinde önemli etkisi olan “sirkadiyen ritim” olarak da bilinen biyolojik saatimize göre hareket etmek, 23.00-04.00 arasında uykuda olmak hormon sisteminin sağlıklı çalışması için çok önemlidir. Ramazan ayında teravih namazını kılıp sahura dek uyuyan bir kişiyi düşündüğümüzde bu noktada beden sağlığı adına bilimsel manada da doğru davranmış olacağını görürüz.
Ramazan ayında değişen düzenlerimizden biri de sahura kalkıp uykuyu bir saat kadar bölüp sonra tekrar uyumaktır. Çeşitli uyku şekillerinden birisi olan “segmented sleep/bölümlenmiş uyku” da aynen ramazan ayındaki uyku sistemiyle benzerlik gösterir. Bilimsel olarak kanıtlanması için daha çok çalışmaya gerek olsa da bazı yayınlara göre uykuyu bölüp bu sırada ekran ışığına maruz kalmadan ders çalışma, kitap okuma, yazı yazma gibi düşünme gerektiren üretkenlik becerilerinin daha verimli olacağı gösterilmiştir. Ramazan ayında uykuyu bölüp sahur vaktinde ibadetlere ve tefekküre yer ayırmak sonra biraz daha uyumak bu anlamda gün içinde zinde bir bedene sahip olmayı ve dahası verimli bir ay geçirmeyi sağlar.
Orucun Vücuda Etkisi
Oruç ve beslenmenin temel ilişkisi, aç kalınan sürenin uzunluğudur. Normal sağlıklı beslenme düzeninde az ve sık beslenme önerilirken ramazan ayına baktığımızda 15-16 saatlik bir açlık söz konusudur. Uzun süre açlığın bilimsel dayanakları incelendiğinde en başta “aralıklı oruç/intermittent fasting” tekniğini görüyoruz. Aralıklı orucun pek çok çeşidi var ve ramazan orucu da bazı kaynaklara göre bu beslenme biçimi içine alınmıştır.
2016 yılında Nobel Ödülü’nü alan Japon bilim insanı da yaptığı çalışmalarda uzun süre açlık sonucunda hastalıklı ve yaşlı hücrelerin kendi kendilerini sindirdiklerini görmüştür. Böylece uzun süreli açlık durumunda canlı sağlığı adına bir yenilenme ve hastalıklardan kurtulma dahi mümkün olabilir. Bu anlamda bir ay boyunca düzenli olarak ramazan orucu tutan bir kişinin de hücre sağlığı için değerli bir şey yaptığı öngörülebilir.
Sağlıklı Sahur ve İftar Yemeği
Ramazan orucunun vücuda şifa kaynağı olması için sadece uzun süreli açlık değil, beslenmenin serbest olduğu vakitlerde ne tüketildiği de büyük önem taşır. Sahur atlanmışsa iftarda gazlı içecek, tatlı, hamur işleri gibi sağlıksız seçeneklere yer veriliyorsa bu yanlıştır. Sağlıklı bir kahvaltı düzeniyle (yumurta, peynir, zeytin, ceviz, yeşillik ve tam tahıllı ekmeği içeren) sahur mutlaka yapılmalı; iftarda ise çorba, etli sebze yemekleri, yoğurt veya ayran ile beraber tam tahıllı ekmekler veya bulgur pilavına yer verilmelidir.
Nüfusun artması ve modernleşme ile beraber her gün daha fazla hava-su kirliliğine ve strese maruz kalıyoruz. Hazır-paketli ürünleri ne kadar tüketmemeye çalışsak da bir şekilde bu ürünler ile yapılan yemeklere maruz kalabiliyoruz. Bilgisayar ve cep telefonu ekranlarına uzun süreli bakmak hormonal sistemimizi ve vücudun diğer işleyişini etkiliyor. Hızlanan dünyada durup düşünmek için bile vakit bulamıyoruz. Tüm bu durumların olduğu bir yaşamda bir ay boyunca oruç ve diğer ibadetlere zaman ayırmak, beden ve ruh sağlığı için kendimize vereceğimiz en değerli hediyelerden birisi. Bedenen ve ruhen arınmış ve dirilmiş, şifa bularak sonlanacak bir ramazan ayı temennisiyle…
Büşra Akyol.
Diyetisyen.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
