Oruçla İç Dünyamıza Seyahat
Seyahat edenler” de oluruz. Bu manevi yolculukta şaşmaz kılavuzumuz ise Kur’ân-ı Kerim’dir.
Kur’ân-ı Kerim’de seyahat kavramı, aynı kökten türeyen “sâihûn (seyahat eden erkekler)” (Tevbe, 9/112) ve “sâihât (seyahat eden kadınlar)” (Tahrim, 66/5) olarak da karşımıza çıkar ki, bu kelime daha çok mecazî anlamıyla “oruç tutan erkekler/kadınlar” şeklinde anlaşılmıştır.
Bu bağlamda müfessir Muhammed Esed, Kur’ân Mesajı’nda Tevbe suresinin 112. âyetini tefsir ederken şu açıklamayı yapar:
‘Müfessirlerin çoğu sâihûn (lafzen, “gezginler/seyyahlar”) tabirine sâimûn yani, “oruç tutanlar” anlamını vermişlerdir; bu görüşü ileri sürerken, oruç tutan kimsenin de, tıpkı gezginler gibi kendisini geçici olarak dünya nimetlerinden, dünyevî tadımlardan geri tuttuğu düşüncesinden hareket etmişlerdir (Râzî’nin, Süfyân bin ‘Uyeyne’den aktardığına göre). Bu müfessirlerin siyâha (“gezginlik/seyyahlık”) terimiyle sıyâm (“oruç”) arasında kurdukları bu mecazî özdeşliği sâihûn teriminin, yukarıdaki anlam örgüsü içinde, muhtelif sahabeler ve onların bazı erken ardılları tarafından da böylece tefsir edilmiş olmasına dayandırdıklarını belirtmeliyiz (bkz. Taberî).
Diğer bazı otoriteler ise (ör. Râzî’nin kaydettiği kadarıyla Ebû Müslim), terimin orijinal anlamını (lügat anlamını) tercih ederek onu az çok “muhâcirûn” (‘zulüm ve kötülüğün egemen olduğu diyarı terk edenler’) teriminin eş anlamlısı olarak tefsir etmişlerdir. Bize kalırsa, sâihûn ifadesi için kullanılabilecek en iyi karşılık “[Allah’ın hoşnutluğunu aramaya] durmaksızın devam edenler” şeklinde olanıdır ki, böylece “siyâha” teriminin hem lügat hem de mecazî çağrışımları oldukça geniş bir anlam alanı içinde birleştirilmiş de oluyor.’
Müfessir Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır ise, Hak Dini Kur’ân Dili’nde “sâihûn” terimini ‘oruç tutanlar’ olarak açıklarken, Peygamberimizin (s.a), “Ümmetimin seyahati oruçtur.” hadis-i şerifine yer vererek; Abdullah bin Mesud’dan, Abdullah bin Abbas’dan, Hz. Aişe’den, Ebu Hureyre’den ve daha başkalarından (Allah onlardan razı olsun) rivayet yoluyla gelen tefsirin bu olduğunu söyler. Ona göre, orucun iki bakımdan seyahate benzerliği vardır:
‘Birisi; seyahat eden kimse, işin icabı olarak gerek yiyip içmek, gerek dinlenmek ve daha başka nefsinin istekleri hususunda tutumlu davranmak ve bazı sıkıntılara katlanmak zorunda kalır. Oruç tutmak da insanı nefsani arzulardan uzak tutmak açısından çok önemli bir yolculuğa benzer.
Diğeri ise; seyahat, insanın görmediği, bilmediği bir takım şeylerle karşılaşmasına vesile olan bir dış dünya yolculuğudur. Bunun gibi, oruç da insanın kendi iç dünyasında gizli kalmış bir takım özelliklerin tanınmasına, mülk ve melekût âleminin bir takım sırlarına vakıf olmasına vesile olur. Seyahat bir bedenî riyazet olduğu gibi oruç da bir ruhî riyâzet ve seyahattir...’ (A.Yıldız, Oruç Ötelere Seyahat)
Doğrusu, kendimizi dış dünyadan büyük oranda yalıtmak zorunda kaldığımız şu “korona günleri”, iç dünyamıza yönelik ruhi bir riyazet ve seyahat için muhteşem bir fırsattır.
Riyâzet; ‘nefsi eğitmek için onu bir takım tabii ve meşru arzularından mahrum etmeyi’ ifade eder.
Oruç da, bu bağlamda kendimizi kendi irademizle ve sadece Allah rızası için nefsi arzularımızdan uzak tuttuğumuz tam bir iradi riyazet olarak karşımıza çıkar.
İmdi, yeme, içme ve cinsellik gibi arzularının neredeyse kulu olup nefislerini putlaştırma eğilimine girenler, ancak oruç gibi muhteşem bir iradi riyazet
FANİ DUNYA RADYO FORUM
