Osmanlı yönetim şekli Nasıldı?
Osmanlı Devleti hakkında istatistiki bilgiler oldukça çeşitlidir Her şeyden evvel, yüce devlet kurmak, cihana hükmetmek, o kadar kolay değildir Asırlar boyu süren savaşlar ezbere yapılmamıştır Savaş hazırlıklarının başında, devletin ne kadar askeri gücünün olduğunun tespit edilmesi gerekiyordu Bu yönüyle, Osmanlı Devleti'nin nüfus sayımları, farklı boyutlarda yapılmıştır Örneğin, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, hazırlanan Tapu Tahrir defterlerinde, çok ayrıntılı bilgilere yer verilmektedir Ancak, Osmanlı Arşivleri'nin tümü henüz incelenmediği için, yıllara göre kesin bilgiler vermek güçtür
Buna rağmen, ilk dönemlerden bugüne kadar, gerçeğe yakın aydınlatıcı bilgiler vermek mümkündür Örneğin, İstanbul şehrinin nüfusu, fethedilmeden önce, yaklaşık 40000 kadardı Ancak fetihten sonra, bu şehrin nüfusu; devletin başkenti olması hasebiyle devamlı bir şekilde artmıştır 1477 nüfus sayımında 100000 insanı barındıran İstanbul'un nüfusu; 1530'lu yıllarda 400000, 1680'li yıllarda ise 800000'e ulaştığı bilinir
Osmanlı Devleti'nin toplam nüfusu hakkında, 1800-1914 yıllarını kapsayan devrede, oldukça ayrıntılı bilgiler vardır Ancak bu dönemde, devletin sürekli toprak kaybedişi ve kaybedilen topraklardan Anadolu'ya olan göçler nedeniyle, toplam nüfuslarda, farklı artışlar kaydedilmiştir 1800'lü yıllarda, devletin toplam nüfusu 26 milyonu aşıyorduOsmanlı-Rus Savaşı'nın sona ermesinden sonra, 1831 yılında, devlet genelinde çok ayrıntılı bir genel nüfus sayımı yapılmıştır Söz konusu bu sayıma göre; 4839000'i Rumeli'de, 6700000'i Anadolu'da, 3800000'i Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da olmak üzere, toplam 15339000 nüfus tespit edilmiştir
Osmanlı istatistiklerine göre, devletin toplam nüfusu; 1884'te 17134000, 1893'te 17381670, 1897'de 19050000, 1910'da 28652000, 1913'te ise 29357000'e ulaşmıştır Ancak bu tarihten itibaren, önce Rumeli mıntıkasında kaybedilen topraklarla birlikte 5,5 milyon nüfus, sonra işgaller sonucu Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki kopmalar sonucunda 8,5 milyon nüfus, Osmanlı Devleti'nden ayrılmış ve geriye 757340 km2 alanı içeren Anadolu toprakları üzerinde yaşayan 15254000 nüfus kalmıştır Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, yeni devletin nüfusu 1927'de 13 milyon olduğu belirlenmiştir
Osmanlı Devleti'nin nüfus sayımları, genelde hane sayımlarına dayanmaktadır Devletin nüfusu ortaya konurken, hane sayıları esas alınarak hesaplamalar yapılır Bugün yerli ve yabancı tarihçiler, bu hesaplamalarda, aile büyüklüğünü yani bir hanenin toplam nüfusunu 5 olarak kabul etmektedirler Bu değer son derece hatalıdır Çünkü, Osmanlı aile sistemi, ataerkil bir yapı göstermektedir Bir hane içinde, büyükbaba, büyükanne, anne, baba, çocukları, hatta kardeş ve kardeş çocukları bulunmaktadır Çok geniş ölçekli böyle bir aile, tek bir hane sayılmıştır Hal böyle olunca, hane büyüklükleri, en az 10'un üzerindedir O halde, yukarda verdiğimiz, Osmanlı Devleti'nin toplam nüfus değerleri yanıltıcıdır Gerçek nüfus, yukarıdaki değerlerin, en az iki katıdır
Osmanlı Devleti'nin yönetim sistemi ise, zaman zaman bazı tadilatlara uğramışsa da, genelde eyalet sistemine dayanıyordu Eyaletler de kendi arasında, alt idari birimlere ayrılıyordu Yönetimde görülen aksaklıklar, çıkarılan kanunnamelerle anında düzeltiliyordu Toprak işleme sistemi, sanayi, ticaret gibi faaliyetlerin hepsi, devletin belirlediği bir düzen dahilinde yürütülmüştür Örneğin, tarım sisteminde uygulanan çift bozan vergisi sayesinde, tarım daima canlı tutulmuş ve kırsal kesimden şehirlere yönelik göçler asırlar boyu durdurulmuştur Çünkü bu verginin esası, elinde bulundurduğu araziyi ekip biçmeyi bırakıp, başka bölgeye göçeden çiftçiden alınan külliyetli miktarda alınan vergidir
FANİ DUNYA RADYO FORUM
