Doğum Sonrası Merak Edilenler
Doğum sonrası ne zaman banyo yapabiliriz?
Özellikle sezaryen ile doğumlar sonrasında ilk haftalarda dikişlerin zorlanmaması için fiziksel aktivitelerden kaçınmak gereklidir. Ağır kaldırmak ve sürekli ayakta kalmak sakıncalı olabilmektedir. Sürekli hareket halinde olmak kadar sürekli yatmak ve hareketsiz kalmak da sakıncalıdır. Bu anlamda dengeli olmak gerekir.
Doğum sonrası korunma
Doğumu izleyen dönemde âdetlerin tekrar eski düzenine dönmesi emzirmeyen kadınlarda 6-8 haftada başlar. Emziren kadınlarda ise daha geç başlayabilir. Ancak emzirme her zaman yumurtlamayı baskılamaz ve yumurtlama olduğunda kadınlar daha doğum sonrası âdet olmadan da gebe kalabilirler. Bu nedenle lohusaya mutlaka aile planlaması konusunda danışmanlık yapılmalıdır. Çünkü yeni doğum yapmış ve henüz âdet olmamış bir kadın da hamile kalabilir.
Günümüzde doğumdan hemen sonra kullanılabilecek etkili ve modern doğum kontrol yöntemleri bulunmaktadır. Örneğin plasenta çıktıktan hemen sonra, yani doğumu takiben rahim içi araç uygulanabilmekte ya da doğumdan 12 saat sonra tüp ligasyonu yapılabilmektedir. Doğumdan 6 hafta sonra yine doğum kontrolü için minipil adı verilen progesteron içeren doğum kontrol hapları veya 3 aylık depo enjeksiyonlar kullanılabilir.
İçeriğinde ostrojen olan doğum kontrol hapları ve aylık iğneler yeni doğum yapmış annede süt yapımını azaltabileceği için özellikle doğum sonrası ilk 6 ay için önerilmez.
Doğum sonrası saç dökülmesi
Hormonal değişiklikler, beslenme değişiklikleri, ve psikolojik nedenler gebelik ve doğum sonrası dönemde saç dökülmelerine neden olabilir. Saçın dinlenme evresi olan "telogen" evresinde bulunan saç oranı normalde hayatın herhangi bir zamanında %15-20 oranındadır.
Gebelikte bu oran %10 ve altına iner. Doğumdan sonraki 2 ay içinde ise bu oran %30'lara kadar çıkar. Bu nedenle doğum sonrası dönemde 2-6. aylarda saç kaybında artış görülür. Doğum sonrası dönemde normal dökülme hızından 2-3 kat fazla saç kaybı meydana gelmektedir.
Doğum sonrası alopesi telogen saç dökülmesinin en sık tanımlanan tipidir. Eylül aylarında büyüme pik yaparken aralık-haziran arasında büyüme hızının daha düşük olduğu bilinmektedir. Bu nedenle sonbaharda doğum yapanlarda daha fazla dökülme olabilmektedir. Ancak bu saçlar 6-12 ay içinde yeniden büyüyecektir.
Neden bazı kadınlarda saç kaybının daha fazla olduğu bilinmemektedir. Doğum sonrası saç kaybı ile ilgili diğer faktörler, stres, kan kaybı, emzirme döneminde prolaktin artışı, demir eksikliği, çinko eksikliği de sayılabilir.
Doğum sonrası rahmin eski haline dönmesi
Doğumdan hemen sonra rahmin boyu 15 cm, genişliği 12 cm, kalınlığı yaklaşık 10 cm kadardır. Yassı armut şeklindeki uterusun toplam ağırlığı ortalama 1 kilodur. Plasentanın çıkışından hemen sonra rahim göbeğin biraz altına kadar iner ve doğumu izleyen 1. günden itibaren rahim ağırlığı azalmaya başlar.
Birinci haftada 500 gr ve 2. haftada 200 gr. ağırlığında olan rahim lohusalık döneminin sonunda yani doğumdan sonraki 6 haftanın sonunda 50-60 gr. ağırlığına ulaşır.
Hamilelik öncesinde 30-40 gr olan uterus doğum yapmışlarda tam olarak bu eski halini almaz, biraz daha irice kalır. Doğum sırasında 10 cm kadar açılan ve kağıt kadar incelen rahim ağzı da doğumdan hemen sonra hızla kapanmaya başlar ve 1. haftanın sonunda 1 cm açıklık kalır. Rahim ağzının da tamamen eski halini alması 6 haftayı bulur.
Vajinal doğum yapanlarda rahim ağzı enlemesine oval bir şekilde izlenirken sezaryen doğum yapmışlarda hiç doğum yapmamış kadınlar gibi yuvarlak olarak izlenir.
Doğum sonrası akıntının bitme zamanı
Lohusalık döneminde akıntı olarak tanımlanan löşinin miktarı 500-1000 cc arasında değişir. Enfeksiyon, emzirme, serviks ya da vajen yırtıkları löşinin miktarını etkiler. Bu akıntı yaklaşık 6 hafta sürer.
Doğum sonrası banyo yapma zamanı
Vajinal doğum yapan kadınlar doğumdan hemen sonra banyo yapabilirler. Sezaryen sonrası ise dikişin üzerini örten materyale bağlı olarak genellikle 3. günden itibaren banyo yapabilirler. Lohusalık döneminde banyonun oturarak değil de, ayakta ve duş şeklinde yapılması önemlidir. Çünkü doğum sonrasında serviksin tamamen iyileşmesi yaklaşık 6 hafta alır. Açık olan serviksten vajina yolu ile alınabilecek bir mikrop kolaylıkla rahim iç zarına ilerleyerek enfeksiyona neden olabilir.
Doğum sonrası eski kiloya kavuşma yöntemleri
Doğumdan sonraki ilk hafta yaklaşık olarak 5-6 kilo kaybedilir. Bu bebeğin, amniotik sıvının ve plasentanın ağırlığıdır. Hamilelik sonrası eski hale dönmekte doğumda alınan kilonun miktarı önemlidir. İdeal olarak 10-12 kilo alan gebeler çoğunlukla eski formlarına kavuşmakta çok zorlanmazlar. İlk 6 haftanın sonunda rahim gebelik öncesi boyutuna dönerken tutulan fazla sıvılar da verilmiş olur. Bu dönemde dengeli beslenme sürdürülürse 1-2 kilo daha verilir. Sonrasında kalan 4-5 kilo fazlalık ise hamilelik süresince vücudun ihtiyaç halinde kullanmak üzere depoladığı yağlardır. Bu kilolar da diyet yapmadan sadece yiyeceklerde seçici davranarak verilebilir.
Özellikle emzirme döneminde sütü azaltabileceği için çok sıkı diyetler önerilmez ancak bu dönemde karbonhidrat alımı kısıtlanabilir. Dengeli beslenmek çok önemlidir. Akşam yemeklerini hafif yemek, egzersiz yapmak, ara öğünlere önem vermek sağlıklı beslenmenin de temel kuralıdır. Bu sayede doğum sonrasında hamilelik sırasında alınan kilolar rahatça verilebilmektedir.
Doğum sonrası egzersiz
Gebelik boyunca genişleyen ve esneyen karın kasları ve pelvik kaslar genellikle 40 gün yani yaklaşık 6 hafta sonra toparlanır. Vajinal doğum yapmış lohusalar kısa bir süre sonra egzersize başlayabilirler. Daha ciddi egzersizlere 6 haftadan sonra başlanılabilir. Ancak kasları çok fazla zorlayan egzersizlerden kaçınılmalıdır. Normal doğum yapanlar egzersizlere daha erken başlayabilirler. Sezaryenlerde ise doktor tavsiyesi ve onayı önemlidir.
Sezaryenden sonra karın ve göbek yağlarını eritmek için egzersiz hareketleri
Bu konuda en faydalı egzersiz mekik hareketidir ancak çoğunlukla tek başına yeterli olamaz. Çünkü bölgesel yağ yakma (bölgesel kilo eritme) diye bir şey mümkün değildir. Bu nedenle bütün vücudu çalıştıracak ve yeterli düzeyde kalori harcanmasını sağlayacak egzersizler yapılmalıdır. Örneğin günde bir defa çekebildiğiniz kadar çok mekik çekmek, haftada en az 3-4 gün yarım saat yürüyüş veya 20-30 dakika koşu göbek yağlarının erimesi ve bütün vücudun forma girmesi için çoğunlukla yeterli olacaktır. Bunun dışında yapma imkanı olanlar için yüzme, plates gibi her tür spor faydalı olacaktır. Düzenli ve doğru beslenme kurallarına uyulmadıkça egzersizler çoğunlukla fayda sağlamayacaktır.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Pınar Tokatlıoğlu.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
