Nasıl Besleniyoruz
Hayatımızı devam ettirebilmemiz için yemek yemek ve sıvı tüketmek zorundayız. Peki tüketmiş olduğumuz besinler ile ne kadar doğru beslenmiş oluyoruz? İlk olarak beslenme kavramı nedir onu bir öğrenelim.
Beslenme açlık duygusunu bastırmak, karın doyurmak ya da canının çektiği şeyleri yemek içmek değildir. Beslenme; büyüme, yenilenme, sağlığı korumak ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini ölçülü miktarlarda ve uygun zamanlarda alımıdır. Ancak gereğinden fazla besin tüketilirse, fazla alınan bazı öğeler vücutta yağ olarak depolandığından sağlık için zararlar meydana getirmektedir. Bu durumda dengesiz beslenmeyi oluşturmaktadır.
NASIL BESLENMELİYİZ?
Hiçbir besin tek başına vücudun ihtiyacı olan tüm besin ögelerini içermez. Besinlerin her birinde ayrı özellikte ve vücut çalışmasında ayrı görevi olan değişik türde besin ögeleri vardır. Yeterli ve dengeli beslenmemiz için 4 temel besin grubunda yer alan besinlerden önerilen miktarda tüketmeliyiz. Bunlar süt grubunda yer alan süt, yoğurt, peynir, et grubunda yer alan et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, tahıl grubunda yer alan ekmek, bulgur, makarna, pirinç, mısır, tarhana son olarakta sebze ve meyve grubudur. Şimdi bu besin gruplarını daha yakından tanıyalım.
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
Çocukların ve yetişkinlerin severek tükettiği bu grup süt, yoğurt, peynir, çökelek, süt tozu, dondurma gibi besinlerden oluşur. Bu gruptaki besinler vücudumuz için gerekli olan protein, kalsiyum, fosfor gibi besin ögelerini içerir. Ayrıca A ve B vitaminlerinin birçoğu içinde iyi bir kaynaktır.
Kemik sağlığımız için gerekli olan kalsiyumu, süt grubu besinleri tüketmeden sağlayamayız. Bu grup büyüme, gelişme, dokuların onarımı, kemik ile dişlerin gelişimi, sinir ve kasların düzenli çalışmasında ve hastalıklara karşı direnç oluşumunda etkilidirler. Yetişkinler için önerilen tüketim miktarı günde 2 porsiyon, çocuk-genç-gebe-emzikli-menapoz sonrası kadınlar için ise günde 3-4 porsiyondur.
ET – YUMURTA – KURUBAKLAGİL GRUBU
Bu grubumuzda kırmızı et, tavuk, hindi, av etleri, balıklar, kurubaklagiller, fındık, fıstık, ceviz ve benzeri yiyecekler ile yumurta yer almaktadır. Bu grupta bulunan besinler iyi kalite protein kaynağıdırlar. Ayrıca B grubu vitaminleri ile demir, çinko, A ve E vitamininden de zengindirler. Bu kaynaklardaki bulunan demir, bitkisel kaynaklı demire kıyasla vücudumuzda daha iyi kullanılmaktadır.
Kurubaklagiller ise posa yönünden çok iyi kaynaktırlar bu da barsak faaliyetlerine yardımcı olmaktadır. Ancak kurubaklagilleri pişirdiğimiz zaman dikkat etmemiz gereken bir nokta vitamin ve mineral kayıplarını önlemek için pişirme suyunun dökülmemesidir.
Bu grup besinlerin tüketimi büyüme ve gelişme, hücre yenilenmesi, doku onarımı ve görme, kan yapımı, sinir, sindirim sistemi ve deri sağlığı, hastalıklara karşı direnç için bizlere büyük fayda sağlamaktadır. Önerilen günlük tüketim miktarı yetişkin, genç, çocuklar için 2 porsiyon, gebe ve emzikli kadınlar için 3 porsiyon olması uygundur.
TAZE SEBZE VE MEYVELER
Doğanın bize sunmuş olduğu mucize besinlerden biri de bu gruptur. Bu grup besinler vitaminler ve mineraller bakımından zengindirler. Aynı zaman da posa ve antioksidan bakımından geniş bir gruptur. Yeşil yapraklı sebzeler ile sarı, turuncu meyveler A vitamini için iyi kaynak olup bol miktarda potasyum ve diğer mineralleri içermektedirler. Sebze ve meyveler hücre yenilenmesi, doku onarımı, deri ve göz sağlığı, diş ve diş eti sağlığı, kan yapımı, hastalıklara karşı direncin oluşumunda etkiler oluşturur. Günlük tüketmemiz gereken miktar en az 5 porsiyon olmalıdır.
EKMEK VE DİĞER TAHILLAR
Yiyeceklerimiz arasında vazgeçemediğimiz gruplardan biridir. Bu grupta buğday, yulaf, çavdar, pirinç, mısır ve bunlardan yapılan un, ekmek, makarna, bulgur ve benzeri besinlerden oluşmaktadır. Bu grup besinler bir miktar protein içerirler ancak, karbonhidattan daha çok zengin olduklarından enerji kaynağıdırlar. Ayrıca çok sayıda B grubu vitaminleri de yapısında bulundurmaktadır. Sinir, sindirim sistemi ile deri sağlığı ve hastalıklara karşı direnç oluşumunda önemli görevleri vardır. Bu grupta aşırıya kaçmayıp günlük tüketilmesi önerilen miktar 4-6 porsiyondur
Burada öğrendiğimiz bilgiler doğrultusunda artık kendimize sağlıklı bir tabak modeli oluşturabiliriz. Dikkat etmemiz gereken nokta günlük öğün tabağımızdaki besinlerin bu 4 ana gruptan uygun miktarlar çerçevesinde olmasına özen gösterip tüketmeye çalışmamızdır. İhmal etmememiz gereken önemli bir diğer unsurda bol su içmeye özen göstermemizdir.
Diyetisyen Fatma Çelebi
FANİ DUNYA RADYO FORUM
