İslam ve Ötekiler
İnsanlık tarihi, çeşitli din ve inançların bir arada bulunduğu, olumlu-olumsuz tecrübelerin yaşandığı pek çok olaya şahit olmuştur. Günümüzde ise bir yandan medeniyetler çatışması tezleri, diğer yandan medeniyetler ittifakı çabalarıyla, odağında din ve medeniyetlerin yer aldığı bir gündem izlenmektedir.
Din Özgürlüğü:
Tarih boyunca din ve mezhep çatışmalarının eksik olmadığı dünyamızda, farklılıkların bir arada yaşandığı uzun dönemlerin varlığı da unutulmamalıdır. Bunun en güzel örnekleri de hiç şüphesiz İslam tarihinde görülür.
Başlangıçtan itibaren İslam tarihinde ötekiyle yan yana yaşama konusunda dikkate değer bir yatkınlık görülür. İnsanın olduğu yerde, öfkeli ya da hesaplı kişiler yüzünden bazı ilkelerin yanlış anlaşılması ve hatalı yorumlanması bazen de uygulamada gösterilen kusur ve ihmaller inkar edilemez. Ancak İslam tarihinde, diğer inanç ve kültürlerde örnekleri sıkça görülen “kıyıcı anlayış” ve sırf inanç farklılığından dolayı toplu ölümlere rastlanmaz.
Tarihçi A. Toynbee’nin şu tespiti önemlidir: “Hristiyanlar nasihat etmek ve eğitmek dışında bir emir almadılar ama gel gör ki, pek eskilerden beri, kendi dinlerinden olmayanları demir ve ateşle yok etmektedirler… İslam’ın Hristiyanlığa gösterdiği hoşgörüye Batı’nın Hristiyanları hiç sahip olmamışlardır…”
Geçen yüzyılda İslam’ın başkenti konumundaki İstanbul’da Yahudi ve Ermeni nüfus yoğunluğu barış içinde yaşarken, aynı dönemlerde Londra’da, Berlin’de, Paris’ veya Viyana’da Hristiyan olmayan, Müslüman veya Yahudi nüfus yoğunluğu düşünülebilir miydi? Şimdi bile bu kentlerde ezan sesine tahammül edilmediği söz konusudur.
İslam’ın Mesajı Evrenseldir:
İslam; peygamberler aracılığıyla insanlığa gönderilen ve Allah katında geçerli olan dinin ortak adıdır. Üç semavi dinin esasta bir olduğu, “ Allah’ın elçileri” olmaları bakımından peygamberler arasında herhangi bir farkın olmadığı gerçeği bilinmektedir. Buna göre Hz. Peygamber, İslam’ın mesajını insanlığa tekrar hatırlatan son peygamberdir ve onun daveti bütün insanlığa yöneliktir: “De ki, Ey Kitap ehli ( Yahudi ve Hristiyanlar)!Bizimle sizin aranızda ortak bir söze gelin. Yalnız Allah’a kulluk edelim. O’na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Allah’ı bırakıp da kimimiz kimimizi ilah edinmesin. Eğer onlar yine yüz çevirirlerse, deyin ki, biz gerçek Müslümanlarız…” (3/64).
Dinde Zorlama Yoktur:
Kur’an, kitap ehli ve diğer müşriklerin yanılgılarına sıklıkla işaret ederek onları doğru yola davet eder. Ancak onların özgür iradeleriyle benimsedikleri din ve inançları konusunda zorlayıcı da olmaz: “Dinde(iman etmede-İslam’a girmede)zorlama yoktur. Artık doğru ile yanlış (iman ile küfür) birbirinden ayrılmıştır… (2/256).
“Rabbin dileseydi, yeryüzünde bulunanların hepsi iman ederdi. Hal böyleyken sen, iman etmeleri için insanlara baskı mı uygulayacaksın?” (10/99). Kur’an ayrıca geçmiş toplumlarda inançları sebebiyle baskı ve işkence gören insanları hatırlatarak bu durumu şiddetle kınar.
Din Ayrılığı Savaş Sebebi midir?
Din, akıl sahibi insanları, kendi özgür iradeleriyle doğrudan iyiliğe ulaştırmak üzere Allah tarafından tesis edilen ilahi bir müessese olarak tanımlanır. Özünde iman, temelinde kalp ile tasdik ve ikrar vardır. Nihai hedefi ise insanı ebedi mutluluğa erdirmektir. İnsanın bunu hak edebilmesi için bilinçli ve özgür iradesini kullanması tabiidir. İsteyerek tercih etmesi ve onu ancak kalben benimsemesiyle mümkün olacaktır. Zorlama ve baskı sonucu yapılan ikrarın da geçersiz olduğu açıktır. Kaldı ki Kur’an, inancında dürüst olmayan münafıkları şiddetle kınamış ve onları inkarcılardan daha tehlikeli saymıştır.
Konuyla ilgili ayetlere bakıldığında İslam’da savaşın tehdit, saldırı ve zulme karşı savunma amaçlı farz kılındığı açıkça görülecektir. Kendileriyle savaşılacak kimselerin kafir veya münafık olmalarından değil, hain ve saldırgan olmalarından dolayıdır. Buna göre Müslüman olmayan toplum ve devletlere karşı takip edilecek dış siyasetin de savaş yoluyla mücadele olmayacağı açıktır.
Din Değiştiren (Mürtet) Öldürülür mü?
İnancı bir irade ve imtihan aracı olarak gören Kur’an, inanç özgürlüğünün de önemini belirtir. Zira baskı ve zorlama insanı, her şeyden önce İslam’ın hoş görmediği ikiyüzlülüğe sevk eder. Samimiyete ve bilinçli tercihe dayanmayan söz ve davranışlar görünüşte dine uygun olsa da gerçekte nifak olur: “…Sizden kim dininden döner de kafir olarak ölürse bütün amelleri dünyada da ahirette de boşa gitmiştir. Onlar cehennemliktir ve orada ebedi kalacaklardır…” (2/217). Başka ayetlerde de hep uhrevi cezalara işaret edilir: “İman edip sonra inkar eden, sonra inanıp tekrar inkar eden, sonra da inkarlarında ileri gidenler var ya Allah onları ne bağışlayacak ne de doğru yola iletecektir.”(4/137).
Hz. Peygamber, kimseye inanç dayatmadığı gibi, dini uygulamalar konusunda da zorlayıcı olmamıştır. Hz. Ebubekir döneminde yaşanan “ irtidat olayları” ise siyasi bir karakter taşımakta ve “ devlete karşı yapılan isyan hareketleri” mesabesinde değerlendirilmiştir. Buna göre bireysel olarak din değiştirenlere müdahale edilmemiştir. Aksi yönde bir kısım tartışmalı rivayetler olsa da Hz. Peygamber ve arkadaşlarının din değiştirenlere müdahale ettiklerine dair herhangi bir uygulamaları görülmemiştir
ASLOLAN BARIŞTIR VE BARIŞ DAHA HAYIRLIDIR
İslam, müminler başta olmak üzere bütün insanlığı barışa davet eder: “Ey insanlar! Hep birlikte barışa girin ve şeytana ayak uydurmayın, zira o sizin apaçık düşmanınızdır.” (2/208). Savaş halinde bile düşmanın barış talebine olumlu yaklaşmak esastır: “Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah’a güven…” (8/61).
Kimlerle Savaşılır?
Bilindiği gibi Müslümanlara savaş izni, kendilerine savaş açılması ve zulme maruz kalmaları sebebiyle verilmiştir. Müslümanlara karşı düşmanca tavır alan kesimi hariç olmak üzere öteki din mensuplarına karşı huzur ve barış iklimi esas, çatışma ve savaş hali ise arızi durumdur. Savaş açıp Müslümanları yurtlarından çıkaran veya düşmanlarla işbirliği yapıp Müslüman varlığını yok etmeyi hedefleyenlere karşı cihat etmek, savaşmak farz olduğu gibi, bir zorunluluk olmadıkça onlarla iyi ilişkiler geliştirmek de gereklidir: “Allah sizi, din konusunda sizinle savaşmamış, sizi yurtlarından çıkarmamış kimselere iyilik etmekten, onlara adil davranmaktan men etmez… Yalnız sizinle din uğrunda savaşanları, sizi yurtlarınızdan çıkaranları ve çıkarılmanız için yardım edenleri dost edinmenizi yasaklar… (60/8-9). Ancak barışa yanaşmadıkları ve saldırganlıktan geri durmadıkları takdirde yakalanıp haklanmaları gerektiği de çarpıcı biçimde ifade edilmiştir: “…İşte kendileriyle savaşma hususunda size tam yetki ve izin verdiğimiz kimseler bunlardır” (4/91).
İslam dünyası yüzyıllar boyunca din ve vicdan özgürlüğünün öncülüğünü yaparken; günümüzde “Müslümanlık adına” yapılanlar nasıl izah edilebilir? Birileri kendilerine benzeyen bir din mi ortaya çıkartmıştır.
Görünen o ki, tarih boyunca dinin halk üzerinde etkili olduğu kadar halkın da din üzerinde etkisi söz konusu olmuştur.
FANİ DUNYA RADYO FORUM
